Nedavno sam gledao igrani film o životu Donalda Trampa, sadašnjeg predśednika Amerike, koji na najbolji način oslikava (ne)etička načela i životnu i poslovnu filosofiju dotičnog. U mladosti fasciniran beskrupoloznošću i izopačenošću advokata Roja Kona, čovjeka koji ne bira sredstva u ostvarenju cilja, od laži, ucjena, prijetnji, u kasnijim godinama se sam pretvorio u njegovu kopiju, čak ga nadmašivši uveliko. Na kraju ga i potpuno odbacuje od sebe nakon njegove teške bolesti. Ono što se stalno provlači kroz film su Trampove riječi da nikada ne smiješ priznati poraz i da uvijek moraš sa punim uvjerenjem govoriti da si pobjednik.
Da su mnogi sa naših prostora pomno izučavali Trampovu biografiju, između ostalog, govori i svaki nastup aktuelnog predśednika Srbije Aleksandra Vučića, koji, u skoro svakodnevnim nastupima na televizijama, ponavlja da je „pobijedio obojenu revoluciju“, misleći na skoro opšte nezadovoljstvo građana Srbije, potaknuto skoro plebiscitarnim otporom svih fakulteta, prosvjete i mnogih drugih načinu vladavine u Srbiji i autoritativnom sistemu, u kojem Vučić glumi čovjeka sa carskim ovlašćenjima. Kako sebe predstavlja kao jednog od najboljih studenata Pravnog fakulteta u Beogradu, teško da mu nije jasno što propisuje Ustav Srbije vizavi njegove funkcije, te je očigledno da je vrlo svjesno upotrebljavao i zloupotrebljavao demokratske principe da bi ih konačno ukinuo i zaveo apsolutističku vlast.
Propaganda i teror
Svakim danom je sve jasnije da se Srbija podigla na noge, protesti su sve masovniji, nasuprot obmanama Vučića da se lagano gase. Može se slobodno govoriti o kolapsu sistema, jer se on sve više oslanja na golu silu i represiju institucija sile i raznih SNS-ovskih firmi za obezbjeđenje. Čitaj partijskih falangi. Organi samouprave se organizuju u prisustvu partijskih falangi i oklopljenih policajaca, prisutnih i unutar institucija i na ulicama, pripadnici vlasti, ogrezli u korupciji i samovolji, više nijesu sigurni ni u institucijama, ni na ulici. A više nijesu sigurni ni u podršku svoga vođe. Čini se da je Vučić od većinske podrške stigao do gubitka legitimiteta i da mu je posljednja odbrana policija i dio građana pozne dobi, inače sklonih stvaranju idola i pokoravanju autoritativnom režimu, „koji bez komplikovanih demokratskih procedura rješava stvari“.
Fascinacija jakim liderima je sve više društveni fenomen, ljudi su sve skloniji da nekoga olako prihvate za ono za šta se izdaje, tako da šarlatani koji glume genijalce sve češće imaju velike izglede da im se povjeruje. Samo posmatrajte što se događa u Crnoj Gori potonjih pet godina. Današnja vremena, koja sve više karakterišu nedostatak kritičkog rasuđivanja, sve više su plodno tlo za zavođenje, tako da mnogi ljudi koji su tako izgrađeno mišljenje prezentovali kao čvrsto uvjerenje, teško će priznati svoju zabludu, ma koliko puta se jasno ispostavilo da su pogriješili.
Odavno je poznato da su propaganda i teror u autoritarnim režimima dvije strane iste medalje. Kad autoritarna vlast ima apsolutnu kontrolu nad medijima, ona propagandu često zamjenjuje indoktrinacijom i koristi nasilje ne samo da bi zaplašila oponente, već i da bi ostvarila svoju ideološku matricu i propagandne laži učinila mogućim kod svojih pristalica i neodlučnih. Ne postoji bolji način da se izbjegne kritička rasparava i izbjegne diskusija, nego da se argumenti potpuno izmjeste iz sadašnjice i da se kaže kako će vrijeme pokazati ispravnost promovisane laži.
Dosljedno Trampovoj filosofiji, glavna osobina autoritarnog vođe je njegova apsolutna nepogrešivost. Odnosno, on nikako ne smije da prizna grešku. I to se ne odnosi samo na Srbiju, skoro sve zemlje Zapadnog Balkana, neke u manjoj, neke u većoj mjeri, boluju od viška autoriteta vlasti. U Crnoj Gori je to princip čak i po podijeljenim partijskim zabranima vladajućih partija, obzirom da se sve partije ponašaju autoritativno u oblastima u kojima vrše vlast. Stvarnost se prilagođava svojim lažima, njihova propaganda odlikuje se jakim prezirom prema činjenicama uopšte, vodi se politika po kojoj činjenice u potpunosti zavise od moći čoveka koji zna da ih stvori. Zahvaljujući tome Vučić je u Srbiji sebe predstavio kao spasioca od „žutih lopova“ i spasioca države, dok u Crnoj Gori nova vlast sebe predstavlja kao „oslobodioce“ Crne Gore od kriminala, korupcije, partitokratije, ubistava, u čemu prednjače Demokrate svojim infatilnim saopštenjima, nivoa komunističkih poslijeratnih pamfleta neke partijske organizacije u zadnjoj pripizdini.
Anketni odbor
U tom smislu je i paradoks da vladajuće partije u Crnoj Gori formiraju anketni odbor koji će se baviti navodno političkim ubistvima za vrijeme vladavine prije 2020. godine. U normalnim demokratijama anketni odbori su instrument opozicije, kako bi se naćerale vlasti da otvaraju teme koje vlast namjerno i oportuno zapostavlja. U naopakoj Crnoj Gori onaj koji drži izvršnu vlast, koji postavlja tužioce, kontroliše policiju, dakle ima sve instrumente kojima može profesionalno istražiti svaki neistraženi slučaj, formira anketni odbor unaprijed proglašavajući postojanje političkih likvidacija, kako bi od parlamenta napravio propagandni cirkus u kojem će svaka fukara moći da izbaci fekalije u političkom linčovanju političkih protivnika.
Politika je povlašćeno područje laži. To je opštepoznata činjenica. „Istinoljubivost“, pisala je Hannah Arendt, „nikad se nije ubrajala u političke vrline“. Nedemokratska, autoritativna vlast u Crnoj Gori bira iz onoga čime se bavi elemente od kojih gradi svoju propagandnu „istinu“, izvrće ih i generalizuje, bez da su podložni provjeri putem istinskih dokaza, niti su dostupni zdravom rasuđivanju. Važno je stalno ponavljanje, koje se bazira na raširenom uverenju političara u nedotupavnost i zaboravnost masa, kao rezultat sve većeg snižavanja kvaliteta obrazovanja i opskurantnosti njegovih sadržaja. Naročito pod uticajem svetosavske ideologije.
Srpska mutacija hrišćanskog pravoslavlja posebno je naglašena zbog svog „naročito izraženog nacionalnog karaktera“, piše češki istoričar František Šistek. Nećemo pogriješiti ako trenutnu situaciju u Crnoj Gori, koja je svjetlosnim godinama udaljena od sekularne države, nazovemo klerofašizacijom naconalizma etničke grupe koja čak ne čini većinu u Crnoj Gori, a koja kontroliše vlast u Crnoj Gori kroz djelovanje crkve, dijela izvršne vlasti i nesposobnost samog premijera. I dok god Crna Gora bude taoc tih i takvih tendencija, umjesto podizanja svijesti naučnim i obrazovnim sistemom, lišenim metafizičkih, ljubičastih magluština, ona će biti na svjetskoj kulturnoj i obrazovnoj margini.
Teror većine
Gradonačelnik Podgorice, nakon što je izabran, ne razmišlja o izgradnji škola, obdaništa, domova zdravlja, novim radnim mjestima, već o izgradnji crkava. I to u zemlji koja ima najviše sakralnih objekata po glavi stanovnika u svijetu?
Gita Jonesku i Ernest Gelner su još 1969. godine pisali da „avet populizma kruži svijetom“. Crna Gora je do skora bila pošteđena mnogih pošasti koje su danas postale normalnost nakon dolaska „oslobodilaca“. Populizam je danas temelj političkog funkcionisanja u Crnoj Gori. Oportunistički se vodi politika, kojom se građanima, potencijalnim biračima, nude brza, laka (najčešće neostvariva) rješenja, umjesto da im se ukaže na svu kompleksnost trenutne situacije. A da je situacija kompleksna i alarmantna, više je nego očigledno. Umjesto ozbiljnosti i realne slike, na osnovu koje bi se narod racionalno odnosio prema svojoj stvarnosti, manihejski se oni koji drugačije misle ne posmatraju kao neistomišlјenici, koji imaju druge poglede na situaciju u Crnoj Gori i vrijednosti koje zastupaju, već se percipiraju kao smrtni neprijatelјi. Čak je čitava koncepcija vlasti bazirana, ne na sopstvenim sposobnostima, već na dehumanizaciji, kriminalizaciji i difamaciji političkih protivnika.
Jadni su oni kojima je jedina politika obračun sa političkim protivnicima. „Sve se čovjek bruka sa čovjekom; gleda majmun sebe u zrcalo“ – što bi rekao Petar Petrović Njegoš. Ako neko treba da pokrene formiranje anketnog odbora to je opozicija u parlamentu Crne Gore, kojim bi se utvrdila zakonitost selektivnog hapšenja po Crnoj Gori i (ne)zakonitost i razlog za nedopustivo dug period bespotrebnog pritvora, suprotan Ustavu i međunarodnim poveljama, isključivo radi poniženja i osvete pojedinih nosilaca vlasti prema pritvorenicima. Kao i svjesno žmurenje na očigledna krivična djela pripadnika partija sadašnje vlasti. Odnosno, postojanje partijske države u kojoj vlada teror većine, a ne poštovanje zakona kao vrhovni princip svake demokratske vlasti.
Na kraju, iz principjelnih razloga, ne zbog samog autora, osuđujem policijsko maltretiranje Brana Mandića zbog iznešenog stava u sopstvenoj kolumni. Tim prije što ne postoji nijedan razlog za to, jer se tekst kritički odnio prema nedopustivom ponašanju jednog političkog uhljeba. Nije valjda da je policija počela u Crnoj Gori da procjenjuje stilske domete jednog kolumniste i njegove metaforičke dośetke? Naopako bilo?
