U ljetnjim mjesecima u Crnoj Gori česte su spasilačke akcije na planinama, liticama i u kanjonima… Kada je riječ o planinama, kako su za Portal Analitika kazali iz Direktorata za zaštitu i spašavanje, spasioci najčešće turistima pomoć pružaju na Durmitoru.
0Ipak, nijesu rijetke akcije ni na drugim planinama.
“Od početka godine imali smo 30 akcija spašavanja, od čega je 20 realizovano u junu”, istakli su iz Direktorata za zaštitu i spašavanje.
Od početka godine, kako navode, spašeno je 55 osoba, 14 državljana Crne Gore i 41 stranac.
”Preminula su tri strana državljanina”, navode iz Direktorata za zaštitu i spašavanje.
Akcije traganja i spašavanja se, dodaju iz Direktorata, sprovode na cijeloj teritoriji Crne Gore, najčešće u planinskim predjelima sjevera Crne Gore, nacionalnim parkovima, planinskom i brdskom pojasu iznad crnogorske obale, tj. poznatim turističkim destinacijama.
“Takođe, imali smo dosta akcija traganja za dementnim osobama u gradskim sredinama. Akcije spašavanja u 2024. su najčešće bile na Durmitoru, graničnom pojasu sa Albanijom, te Bosnom i Hercegovinom”, saopštili su nam iz Direktorata.
Pojašnjavaju da GSS nije jedina služba koja prima pozive i koju angažuju u akcijama traganja i spašavanja. Spašavanja su, ističu, organizovana preko SAR koordinacionog centra 112.
“GSS je učestvovala u četiri akcije spašavanja kojim je koordinirao OKC112 - Hitna služba 112”, navode iz Direktorata.
Nespremni za izazove u divljini
Sagovornik Portala Analitika, šef Obavještajne tačke Žabljak u GSS Zoran Vojinović ističe da posjetioci nerijetko “osvajaju vrhove” bez adekvatne opreme.
“Razloga zbog kojih turisti zatraže pomoć je mnogo - neadekvatna oprema, uslovi na terenu, tj. vremenski uslovi poput kiše, snijega, te fizička spremnost i u velikoj mjeri neinformisanost”, objašnjava Vojinović.
I iz Direktorata ističu da posjetioci na planine odlaze neadekvatno opremljeni i nespremni za sve izazove koji ih čekaju u divljini.
”Najčešći razlog su planinari ili turisti koji se nijesu adekvatno pripremili za planinu, nemaju odgovarajuću odjeću i obuću, planinske vrhove osvajaju u ljetnjim patikama, papučama, šortsevima i majicama, nijesu nosili vodu za hidrataciju i hranu, što je najvažnije, nijesu se informisali o uslovima na planini (vremenskim uslovima, težini uspona i staza i sl), niti su potražili usluge profesionalnih vodiča”, navode iz Direktorata.
Kada se, dodaju, navedenom doda i avanturistički duh kojim se ne prate markirane planinarske staze, dolazi do lakših povreda - istegnuća ligamenata, gdje nijesu u mogućnosti da nastave da hodaju, ali i do jačih lomova i smrtnih ishoda zbog padova sa visokih litica jer ne poznaju staze kojima se kreću.
Prvo se informisati, pa krenuti u planinu
Vojinović upozorava da prilikom odlaska u planinu moramo poštovati određena pravila. Kaže da je neophodno dobro se informisati o lokaciji koju želimo da posjetimo.
“Prije svega moramo znati đe idemo, na koji je to vrh ili destinaciju, da se informišemo kakvi su uslovi na terenu, da li ima opasnih dionica, ali i ostataka snijega na stazi jer može dovesti do velikih problema prilikom prelaska preko sniježnih djelova”, pojašnjava Vojinović.
Potrebno je, pojašnjava naš sagovornik, da se informišemo o klimatskim i vremenskim uslovima na planini.
“Jer u slučaju loših vremenskih uslova možete doći u veliku opasnost i po sebe i po druge”, kaže Vojonović.
Napominje da Obavještajna tačka Žabljak u GSS ima devet aktivnih spasioca.
“Ove godine upisali smo nova četiri spasioca, odnosno oni su krenuli sa obukom”, pojašnjava Vojinović.
Kazne ili naplata akcije
A kada se turisti izgube na planini, povrijede ili im samo ponestane vode, pa pozovu spasilačke službe u pomoć, dobiće je i to potpuno besplatno. Predstavnike Direktorata pitali smo i da li se razmišlja o naknadama ili kaznama za one koji u planinu odlaze bez vodiča i adekvatne opreme.
“O tom pitanju aktivno se razmišlja ne samo zbog činjenice da se spasilačkim akcijama troše značajni resursi već i zbog građana i turista koji bi sa informacijom da se spašavanja naplaćuju drugačije postupali i ne bi se izlagali opasnim situacijama”, pojašnjavaju iz Direktorata za zaštitu i spašavanje.
U određenim evropskim zemljama npr. u Sloveniji, kako navode iz Direktorata, ovo pitanje riješeno je preko životnog osiguranja sa kojeg se skidaju sredstva za akcije spašavanja, spasilačke jedinice i centre.
“Iako je Direktorat i ranije pokrenuo ovu inicijativu ona nije usvojena. Planiramo da ponovo pokrenemo ovo pitanje i njegovu realizaciju jer smatramo da je neophodno za bolju organizaciju SAR sistema u Crnoj Gori”, poručuju iz Direktorata.
S druge strane, Vojinović je stava da bi kazne uticale na odgovornost posjetilaca planina.
“Što se tiče ovoga pitanja možda bi uvođenje kazni za boravak u planini sa neadekvatnom opremom donekle smanjilo broj povreda”, poručuje Vojinović.
U slučaju nužde pozvati broj 122
Iz Direktorata apeluju da građani i turisti u Crnoj Gori, obavezno pozovu broj 112 ukoliko im je potrebna hitna pomoć ili spašavanje, pogotovo ako se nalaze na nepristupačnim terenima ili su životno ugroženi.
Ovo je, ističu, jedini poznati hitni broj za turiste (strance) koji borave u Crnoj Gori.
“A mi smo jedina hitna služba koja prima pozive na više svjetskih stranih jezika - engleski, ruski, francuski, italijanski, albanski jezik... i posjedujemo sofisticiranu tehnologiju AML (Advanced Mobile Location) za precizno lociranje pozivaoca u nevolji ka broju 112 (od 2-50m preciznosti) kojom se skraćuje vrijeme reagovanja i eliminiše dugotrajni proces pretrage terena”, navode iz Direktorata.
“Ukoliko se radi o prekograničnom incidentu, spašavanju na graničnim prelazima u slučaju da turisti ili planinari pređu na teritoriju druge države ili obratno, centar 112 kontaktira državne spasilačke centre graničnih država i zajedničkim snagama sprovodi akcije spašavanja”, navode iz Direktorata.
Uprava pomorske sigurnosti i upravljanja lukama, MRCC Bar je, ističu, nadležna institucija za SAR akcije na moru.
“Sa kolegama usko sarađujemo i na dnevnom nivou razmjenjujemo operativne podatke vezane za akcije spašavanja”, zaključuju iz Direktorata.
Tekst je kreiran uz pomoć sredstava za pluralizam medija Ministarstva kulture i medija dodijeljenjih Portalu Analitika za teme po projektu za konkurs
