Dramatične slike nedavnih litija po gradovima Crne Gore u znak protesta protiv Zakona o slobodi vjeroispovjesti pružaju priliku da se NJegošev lik vidi iz jednog novog ugla. Naime, crnogorski vladika, između zastava i transparenata, na štapu iznad glava mase, sveden je, naprasno, na populistički amblem najnižeg zajedničkog imenitelja - na opšte mjesto srpstva. Upravo zato vrijedi se sjetiti Walter Benjamina i njegovog koncepta aure, gde se aurom naziva “unikatan fenomen distance” ma koliko nečemu bili blizu. Jer naspram poharanog NJegoševog lika svedenog na znak srpstva treba, isto tako, imati u vidu ono nesvodivo na opšta mjesta, ono što ga izdvaja i distancira od svih generalizacija, a to je njegova crnogorska aura.
A ta crnogorska aura je gusto tkanje veza i odnosa, iskustava i doživljaja, ono između redova, iznad i izvan politike - kontekstualni eho, pozadina i oreol iz koga je NJegoš crpio živu energiju svoje vizije i stvaralaštva. Ta aura se, isto tako, donekle sluti u opisu NJegoša iz pera Rebecca West koja kaže da je on bio ne samo izuzetan vladar već i: “poznavalac prava, bavio se filozofijom, a dosta je znao i o misticizmu…” I zar se nesvodiva distanca te nejgove aure ne nazire i kao neka vrsta traume bitisanja na NJegoševom mjestu, gdje: ”...nije bilo lako biti božanski lijep div, s miltonovskim poetskim genijem, i nekom vrstom svetačke blagosti, i istovremeno predvoditi narod plemenitih divljaka prinuđenih da se varvarski otimaju za svaku mrvicu civilizacije, dok mu je duhovnu i nacionalnu vjeru nagrizao crv moralne sumnje.”
Zato potret NJegoša na nedavnim litijama po crnogorskim gradovima nije samo čin zloupotrebe lika pisca “Luče mikrokosma” u dnevno političke svrhe, već dodatno, po srijedi je i perfidna zamjena teza. Jer ono što je kod NJegoša najbolje i do čega je najteže doći, njegov spoj zagonetne poetske vizije sa moralnim stavom, ovdje se koristi kao “imaginarni dodatak”. Ono uzvišeno u njemu, ovdje postaje predtekst i izgovor za najniže strasti.
Tako će iza kolone koja maše NJegoševom slikom kao ratnim barjakom na nekom od zidova kuća ostati grafit “ubi Crnogorca”. Krv i poezija tako dopunjuju jedno drugo na banalan i košmaran način.
Teoretski je, međutim, odavno dokazano da izdvajanje iz konteksta umjetničkog djela automatski ga, ne samo mijenja, nego ga lišava njegovih autohtonih stvaralačkih karakteristika. Baš kao što NJegoš lišen crnogorske tradicije i Crne Gore kao kulturno-istorijskog ambijenta, nije više NJegoš. A epsko-filozofski spjev “Gorski vijenac” sveden na interpretaciju nacionalnog, a ne umjetničkog iz antičke baštine Crne Gore i jezika, nije više uopšte “Gorski vijenac”.
Otuda NJegošev portret na protestnim litijama manje liči na njega samog, a više podjseća na stihove Bodlerove pjesme “Albatros”, gde stoji “… tom knezu oblaka i pjesnik je sličan, on se s burom druži, munjom poji oči, ali na tlu sputan i zemlji nevičan divovska mu krila smetaju da kroči…”
