Ovaj špijun, poznat pod šifrovanim imenom Amir, ostao je upamćen po tome što je 1943. kao 19-godišnjak, zahvaljujući podacima koje je prikupio, osujetio napad na lidere Sovjetskog Saveza, SAD i Velike Britanije tokom savezničke konferencije u Teheranu. Operaciju „Veliki skok”, koja je trebalo da bude okončana ubistvom Staljina, Ruzvelta i Čerčila i koju je osmislio Adolf Hitler, prenosi Blic.
Prve informacije da nacisti spremaju napad u Teheranu stigle su od sovjetskog špijuna Nikolaja Kuznjecova, koji se u okupiranoj Ukrajini predstavljao kao Paul Cibert, oficir Vermahta. Kuznjecov je uspio da napije esesovca Ulriha fon Ortela koji mu je odao plan operacije.Veliki dio Vartanjanovog života obilježen je oznakom „strogo povjerljivo”, a u špijunažu ga je još kao 16-godišnjaka 1940. uveo otac Andrej, koji je bio iranski državljanin. Mladi Vartanjan je u Iranu bio na čelu specijalne grupe čiji je zadatak bio da identifikuju nacističke špijune u toj zemlji, u čemu su i uspjeli. U jesen 1943. on je sa sedmoricom špijuna koje je sam regrutovao, dobio novi zadatak - obezbeđivanje Teheranske konferencije.
Vartanjan je rođen 1924. u Rostovu na Donu, tačnije u jermenskom naselju u okviru tog ruskog grada. Već 30-ih godina preselio se sa porodicom u Iran i tamo dočekao početak Drugog svjetskog rata djelujući pod lažnim imenom Amir. Prošao je britansku obavještajnu školu, a poslije rata se vratio u SSSR i službovao kao špijun KGB u različitim operacijama na Dalekom i Bliskom istoku, na Zapadu i nikada nije bio otkriven. Penzionisan je kao pukovnik, a 1984. odlikovan je Ordenom narodnog heroja Sovjetskog Saveza. Njegovo ime postalo je poznato tek 2000. kada je sa njegovih misija skinuta oznaka tajnosti.
Junak filma „Teheran 43”
Na osnovu događaja u Teheranu u Drugom svjetskom ratu snimljen je film „Teheran 43”, u kome su glavne uloge igrali Alen Delon, Igor Kostoljevski, Natalija Belohvostikova i Armen Džigaharnjan. Sam Vartanjan je govorio da u filmu „ima mnogo pucnjave i svakojakih gluposti”, a jedino što je vjerodostojno odnosi se na pokušaj diverzanata da kroz kanalizaciju prodru u zgradu sovjetske ambasade u Teheranu.
