Na operu me ovaj put odvela jedna Iskra. Nijesam uživalac njene strukture, tirade operskih pjevača, zaglavljene statično u scenski prostor su mi preduge, pune visokotonskih ukrasa, kao brod vremenske mašine nasukan na sadašnji trenutak.
Ova predstava je osmišljena prema djelima F.J.Hajdna i J.M. Hajdna. Namjena joj je da posluži povodom proslave 140 godina od postavljanja kamena temeljca Kraljevskog pozorišta Zetski dom i 50 godina od osnivanja Univerziteta Crne Gore. Realizaciju je pomogla Fondacija Petruceli iz Italije, pročitah u brošuri, koja je stajala na ulazu u teatar.
E sad, “dobri tata Hajdn”, prvi u velikoj trojki bečkih klasika, samouk u kompoziciji, koji je muzičko obrazovanje stekao kao član hora dječaka Bečke katedrale, razvijao se samostalno, “odsječen od svijeta i prisiljen da postane originalan”. Stekao je slavu za života, da bi bio zaboravljen i opet oživljen u prošlom vijeku.
Drugi kompozitor je Francov brat, uživalac duhovne muzike, koji je svojim moćnim sopranom zamijenio starijeg brata u horu bečke katedrale. Ostatak priče je dio legende. Kroz angažman na kraljevskom, duhovnom dvoru Salcburga, bio je kolega Leopolda Mocarta, a na mjesto prvog organiste Dvora i katedrale došao je nakon što se Amadeus zavadio sa dvorom Salcburga.
U ovaj okvir su se smjestile sve cetinjske akademije, kao i uvaženi domaći i strani umjetnici.
Sopran i bariton u liku Sare Vujošević-Jovanović i Dimitrija Griniha pokreću opersku mašinu uz podršku instrumentalnog ansambla i koreografkinje, zadužene za scenski pokret, Tamare Vujošević-Mandić.
Podsjetih se pozorišnog života Cetinja iz 1884. kada je po prvi put izvedena drama knjaza Nikole I “Balkanska carica” da bi 1888. bila prikazana u nedovršenoj zgradi Zetskog doma, kada je u crnogorskoj periodici prvi put objavljen pozorišni plakat (afiš) domaćeg ansambla.
Prema iščupku iz apstrakta Ivane Marić, drama je izazvala veliko oduševljenje, prevedena je na više od 10 evropskih jezika. Dionizije de Sarno San Đorđo, obrazovani muzičar, koji je u to vrijeme boravio u Kotoru, inspirisan idejama ove drame komponuje muziku na njen tekst u saradnji sa knjazom Nikolom I, objavljujući operu pod istim naslovom 1891. Tako je nastala prva crnogorska opera, kroz poetizaciju i muzikalizaciju pojedinih segmenata dramske strukture.
Povratkom na sadašnji trenutak, kroz operu “Jedino lice sreće” u Zetskom domu, putem muzičkog pozorišta, prikazuje se filozofsko komična priča o ljubavi i sreći.
Ova komična opera počiva na djelima “Kontrabasista iz Vergla” J.M.Hajdna, koja predstavlja komičnu sliku supruge, umorne od muževljevog alkoholizma, kako odlučuje da ga kazni nepuštanjem u kuću, kao i na kantati F.J.Hajdna “Ovacije” napisanoj na latinskom, u svrhu crkvenog slavlja.
Odabrane su tri arije iz tog djela, izazov za svakog vokalnog izvođača, koji inkarnira likove pod nazivom Teologija, Hrabrost i Umjerenost. U odabiru je učestvovala operska umjetnica i muzikolog Sara Vujošević-Jovanović, kombinujući stil italijanskog končerta grosa sa bufonim tetatrom.
Režijom se ovom okviru prilagođava Minja Novaković tragajući, kako kaže, za jedinstvom muzičke dramatrugije i scenskih zbivanja kroz razbijanje klasične forme, bez dekonstrukcije, sa potrebom da se naglasi kontekst sadašnjeg trenutka, u kojem banalizacija i ljudska glupost dominira.
Koreografkinja, zadužena za scenski pokret je zajedno sa rediteljkom i glumcima FDU na Cetinju osmislila skoro bestjelesnu vihor igru, prilagođavajući se zahtjevima bufon teatra.
U jednom trenu imate osjećaj da ste u Šekspirovom “Snu ljetnje noći” sa svega par rekvizita, koji čine dinamičnom scensku igru, koja uključuje i operske pjevače i dirigenta. Jednako efektne su i facijalne ekspresije glumaca, naročito sa osvrtom na rat, kao još jedno poglavlje causa mortis iz priče o ljudskoj ostrašćenosti i gluposti.
Taj krug smrti započinje igrom puškama uz smijeh, koji se ledi na licima pantomimičara, sa namrtvo odvučenim tijelima sa scene, nataloženim na bezimenu gomilu, uz podsjetnik da bi iz pušaka mogli da niču cvjetovi i da se hrabrošću pišu nove stranice revolucionarne istorije.
Jedna od scena igrokaza neodoljivo podsjeća na sliku Ežena Delakroa “Sloboda predvodi narod”.
U pokušaju kreiranja boljeg svijeta u bezvremenom prostoru umjetnosti zavirili smo i u jedan tekst libreta zingšpila za koji se pobrinula Gabrijela Strugar-Schneider, prevodeći ga sa starog dijalekta na moderni jezik, uz prilagođavanje diktatu muzičkog izvođenja.
Entuzijazam ekipe, koja je radila na operi daje još jedan zamah ovoj teatarskoj formi.
