Zaposleni Filmskog centra Crne Gore izgleda da jedva uspijevaju da završe sve nagomilane obaveze, a angažovani su i mimo radnog vremena, pa je Savjet ove ustanove, na čelu sa Edinom Jašarovićem, smislio da im tokom 2022. i 2023. godine omogući dodatnu zaradu od po 200 eura mjesečno, uz redovnu platu. Sve to, naravno, uz prijedlog i blagoslov direktorice Aleksandre Božović, koja je takođe na dvije godine sa Jašarovićem sklopila ugovor o dopunskom radu, uz mjesečnu naknadu od 200 eura.
Tako je Božović samo po tom osnovu, uz redovnu platu od oko 1.250 eura, za dvije godine od Filmskog centra prihodovala još 4.800 eura. To proizilazi iz dokumentacije, tačnije iz ugovora o dopunskom radu i odluka Savjeta, koje je Pobjeda dobila na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacijama.
Sa druge strane, radnici Filmskog centra, po zanimanju diplomirani producenti, menadžeri za oblast upravljanja ljudskim resursima, pravnici ili ekonomisti, mimo radnog vremena, pored osnovnih poslova, bave se marketingom, novinarstvom, društvenim mrežema, prevođenjem sa stranih jezika, razvojem softvera, pisanjem projekata za strane fondove, koordinacijom stručnih poslova, raznim računovodstvenim operacijama, brigom o tehničkoj opremi itd.
ODLUKE I OBAVEZE
Iako je na dužnost stupila 16. septembra 2021. godine, direktorica Filmskog centra Aleksandra Božović, sudeći po dostupnoj dokumentaciji, za nepuna tri mjeseca shvatila je da se u Filmskom centru mnogo radi, te da je za sve te nagomilane obaveze potrebno izgaranje i mimo radnog vremena.
Te njene slutnje potvrdio je i Savjet ustanove, pa je na sjednici od 20. decembra 2021. godine ovaj organ donio odluku o uvođenju dopunskog rada, do polovine punog radnog vremena, za zaposlene u Filmskom centru, raspoređene na sljedećim poslovima: direktor, sekretar, organizator finansijskog poslovanja-računovođa, savjetnik za filmsku produkciju i komplementarne djelatnosti, savjetnik za međunarodnu saradnju, promociju i plasman, poslovni sekretar.
Aleksandra Božović
Odluka o dopunskom radu, naravno, nije nezakonita, jer je predviđa i član 222 Zakona o radu, u kojem se navodi da zaposleni koji radi puno radno vrijeme može da zaključi ugovor o dopunskom radu s istim ili drugim poslodavcem u trajanju od jedne polovine punog radnog vremena.
Odluka, koju je potpisao predsjednik Savjeta Edin Jašarović, odnosila se na period od 1. januara 2022. do 31. decembra 2022. godine. Ključno obrazloženje je bilo da zaposleni Filmskog centra nijesu u mogućnosti da u okviru punog radnog vremena realizuju „izuzetno obimne zadatke raspoređene na sedam zaposlenih“. Između ostalog, trebalo je realizovati obaveze iz Nacionalnog programa razvoja kinematografije 2018-2023, koje zbog epidemije kovida-19 nijesu ili su otežano realizovane, a zaposleni su se mimo radnog vremena morali uhvatiti ukoštac i sa „setom aktivnosti sa Srbijom, Hrvatskom, Slovenijom i Sjevernom Makedonijom, u cilju usaglašavanja rada i izrade zajedničke dokumentacije za manjinske koprodukcije“.
U 2022. godini planirali su i digitalizaciju šest bioskopa, kao i rad na daljoj digitalizaciji bioskopskih sala. Projekat „Ponovo radi bioskop“, Savjet je pomenuo kao izvjestan za 2022. godinu i naveo da to podrazumijeva aktiviranje prikazivačke djelatnosti putem mobilnog DCP i zahtijeva redovnu komunikaciju kako sa centrima za kulturu, tako i sa distributerima i ostalim učesnicima u postupku.
Planirali su i obuku deficitarnog kadra, kao i edukaciju u osnovnim i srednjim školama, te razvoj publike. Jedan od ciljeva je bio i rad na setu mjera na višem stepenu dostupnosti filmova osobama s oštećenjem sluha i vida, a te godine imali su u planu i izradu softvera koji će obuhvatiti kinematografsku bazu. Pored nabrojanih aktivnosti, u tom periodu u Filmskom centru imali su i jednu objektivnu okolnost, tačnije jednu zaposlenu koja je zbog porodičnih razloga bila raspoređena na pola radnog vremena, a najavila je i duže bolovanje, pa je njene obaveze trebalo da raspodijele kolege.
Direktorica Filmskog centra Aleksandra Božović, iako zaposlena sa najvećom platom u toj javnoj ustanovi, sklopila je takođe ugovor o dopunskom radu, ali da ga ne bi potpisivala sama sa sobom, potpisala ga je sa predsjednikom Savjeta Edinom Jašarovićem.
Predmet njenog ugovora za 2022. godinu bila je blagovremena realizacija Nacionalnog programa razvoja kinematografije i razvoja crnogorske kinematografije uopšte, a dopunski poslovi konkretno: rad na projektu sa Britanskim savjetom, rad na razvoju ljudskih resursa u crnogorskoj kinematografiji, akreditacija obrazovnih programa, saradnja s opštinama u cilju razvoja crnogorskih gradova kao filmskih destinacija, razvoj publike, razvoj bioskopske mreže i razvoj distributerske mreže.
ŠTO I KAKO
Pobjeda od Božović nije uspjela da dobije konkretne odgovore na pitanja o tome šta je sve od ovih pobrojanih obaveza realizovala, jer direktorica nije bila raspoložena da odgovara na novinarska pitanja. Odgovore smo morali potražiti na sajtu Filmskog centra, gdje se redovno objavljuju sve aktivnosti ove ustanove.
Filmski centar je, dakle, tokom 2022. godine, pored redovnih aktivnosti, konkursa, poziva za razne festivale, organizovao nekoliko stručnih radionica za obuku domaćeg kadra, na kojima su predavači bili filmski profesionalci iz Evrope i svijeta, a što se tiče razvoja ljudskih resursa i akreditacije programa, ova ustanova je javnost obavijestila da je 30. juna i 1. jula u Baru održan sastanak grupa za „izradu programa obrazovanja iz oblasti filmske industrije“.
DIREKTORICA SVOJE UGOVORE SKLOPILA SA PREDSJEDNIKOM SAVJETA: Aleksandra Božović i Edin Jašarović
Tokom 2022. godine, međutim, nijesmo dobili informaciju o rezultatima rada tih radnih grupa. Sa druge strane, iako je program „Ponovo radi bioskop“ najavljen u decembru 2021. godine, uz informaciju da će od 10. decembra do sredine februara 2022. biti održane projekcije crnogorskih filmova u centrima za kulturu u Pljevljima, Plužinama, Beranama, Kolašinu, Petnjici, Rožajama, Gusinju, Plavu, Andrijevici, Nikšiću, Golubovcima, Podgorici, Herceg Novom, Ulcinju, Tuzima i Danilovgradu, to se nije realizovalo, bar sudeći prema informacijama na sajtu Filmskog centra i arhivi medija. Projekcije nekoliko filmova domaće kinematografije održane su samo na Etno festu u Gusinju i to ne u pomenutom periodu, već u julu 2022. godine.
Što se tiče ostalih zaposlenih u Filmskom centru, zanimljivo je da su pojedini u svojim ugovorima imali i po desetak nabrojanih obaveza, od marketinga, grafičkog dizajna, uređivanja društvenih mreža, pa sve do razvoja softvera i izrade raznih ugovora i drugih pravnih akata, a pojedini su imali jednu ili dvije obaveze, za istovjetnu novčanu naknadu od 200 eura.
Primjera radi, savjetnica za međunarodnu saradnju, promociju i plasman Marija Nikčević, po obrazovanju diplomirana producentkinja, imala je obavezu da tokom 2022. godine, mimo radnog vremena, završava sljedeće poslove: administriranje i uređivanje stranica na socijalnim mrežama; ažuriranje objava na zvaničnom vebsajtu ustanove; koordinacija i organizovanje događaja, komunikacije, marketing pojedinačnih projekata, protokol; izradu ugovora sa saradnicima (oblast promocije); izradu i uređivanje promo materijala (grafički dizajn priprema i korigovanje vizuala); izrada prezentacija, izvještaja i planova rada (van okvira međunarodne saradnje); koordinacija programa digitalizacije bioskopa i širenja bioskopske mreže u Crnoj Gori; prevođenje sa engleskog jezika zvaničnih tekstova za medije i partnere; korespodencija i koordinacija sa drugim partnerima Centra, u vezi sa realizacijom lokalnih i regionalnih partnerstava – praćenje ugovorenih obaveza.
Sa druge strane, njena koleginica Marija Jauković, menadžerka za oblast upravljanja ljudskim resursima, raspoređena na radno mjesto poslovnog sekretara, imala je obavezu da tokom 2022. godine komunicira sa centrima za kulturu Crne Gore oko ustupanja pokretnog DCP-a (mobilnog bioskopa), u cilju organizacije programskih djelatnosti i razvoja crnogorske kinematografije, kao i prikupljanja informacija radi izrade prve faze razvoja publike. I dok se Nikčević tokom 2023. godine ugovorom nešto smanjio broj obaveza, u istoj godini povećao se broj poslova za Mariju Jauković.
ISPARIO MARKET
Savjet Filmskog centra sastao se i 26. decembra 2022. godine. Ponovo je donio odluku o uvođenju dopunskog rada do polovine punog radnog vremena, od 1. januara do 31. decembra 2023. godine. I ovoga puta istaknuta je nemogućnost da se u okviru radnog vremena završe na kvalitetan način sve planirane i nagomilane aktivnosti, imajući u vidu broj zaposlenih.
Direktorica Filmskog centra Aleksandra Božović ovoga puta imala je malo više sreće, jer joj je na teret, mimo radnog vremena, palo znatno manje obaveza nego što je to bio slučaj tokom 2022. godine. Međutim, novčana naknada joj se nije smanjila, pa je za još 200 eura mjesečno Božović trebalo da koordinira dopunskim radom zaposlenih, zatim da koordinira i organizuje „Industry Market“ na Montenegro film festivalu u Herceg Novom, te da radi na programima razvoja deficitarnog kadra u kinematografiji.
Zanimljivo je da su građani Crne Gore, pored redovne plate, direktorici Filmskog centra morali da punih 12 mjeseci plaćaju angažman i na koordinaciji i organizaciji „Industry Marketa“ na Montenegro film festivalu u Herceg Novom, koji prošle godine, sudeći prema sajtu festivala, sajtu Filmskog centra, medijskim najavama i drugim dostupnim informacijama, nije ni održan. A i da je održan, po ugovoru koji je Božović sklopila sa predsjednikom Savjeta, ispada da smo taj angažman u obavezi da joj plaćamo i nekoliko mjeseci nakon što se taj market i festival završe, u avgustu 2023. godine?!
Direktorica Božović, takođe, nije željela da odgovori na Pobjedina pitanja o dopunskom angažmanu u 2023. godini. I za 2023. morali smo, dakle, tragove završenih projekata da potražimo na sajtu Filmskog centra i u arhivama medija, pa smo tako tek krajem oktobra 2023. godine dobili potpunu informaciju o tome šta je suština dvogodišnje saradnje između Filmskog centra i Britanskog savjeta.
Toga dana smo čuli niz preporuka za razvoj kinematografije od britanskih stručnjaka, koje inače dugi niz godina u kontinuitetu iznose i domaći filmski profesionalci. Pored drugih aktivnosti, radionica, seminara... početkom decembra u Pljevljima smo saznali i da je Filmski centar, zajedno sa Centrom za stručno obrazovanje i istaknutim filmskim radnicima iz zemlje i regiona, izradio i licencirao devet programa za razvoj deficitarnog kadra u oblasti kinematografije.
Jedan od prvih programa koji će Filmski centar krenuti da implementira u prvom kvartalu 2024. godine, kako je tada kazala Aleksandra Božović, jeste i program za kino-operatere. Digitalizacija bioskopskih sala je uspješno nastavljena i tokom prošle godine, a početkom proljeća ove godine konačno je u punom kapacitetu pokrenut i program „Ponovo radi bioskop“, u saradnji sa Crnogorskom kinotekom i centrima za kulturu.
JAVNOST DA ZNA
Filmski centar Crne Gore jeste ustanova sa malim brojem zaposlenih, a direktorica sa svojim timom zasigurno ima niz obaveza čije ispunjavanje zahtijevaju domaće nevesele kinematografske prilike, ali i međunarodna saradnja. Međutim, direktorica Aleksandra Božović, kao javni funkcioner, nema taj luksuz da ignoriše medije i novinarska pitanja, te da na taj način gazi pravo javnosti da zna: kako se troše pare građana Crne Gore, zašto u toj ustanovi plaćamo dopunski rad, te koji su rezultati (i ima li ih) tog dodatnog zalaganja zaposlenih, a prevashodno da li su ispunjene sve ugovorima definisane obaveze.
To prije svega u svijetlu činjenice da je Crna Gora država u kojoj samo što se iz topova ne puca kada jednom godišnje ili jednom u dvije godine premijerno vidimo jedan crnogorski dugometražni igrani film, a da ne govorimo o tome da smo na posljednjem mjestu u Evropi po podršci domaćoj kinematografiji u bioskopima.
Pobjeda nije uspjela da sazna da li su ugovori o dopunskom radu produženi i na 2024. godinu, budući da smo po zahtjevu za slobodan pristup informacijama dobili dokumentaciju za 2022. i 2023. godinu, a direktorica Božović odbila je da odgovori na to pitanje.
Od ignorisanja do šturog odgovora
Direktorica Filmskog centra Crne Gore Aleksandra Božović ignorisala je novinarska pitanja Pobjede od 25. aprila do 9. maja, pa i nakon što smo ih joj dva puta proslijedili na poslovni imejl. Ignorisala je i Vajber poruku, sa istim pitanjima, koju smo poslali 8. maja, ali je potom na imejl odgovorila naredni dan. Pomenula je dane praznika, te da su zaposleni u Filmskom centru „u jeku priprema za 77. Kanski festival“.
- Kako se sva postavljena pitanja odnose na ugovore o dopunskom radu u iznosu od 200 eura za sedam zaposlenih u Filmskom centru Crne Gore, ukazujem da su ugovori zaključeni zbog poslova koji nijesu u opisu posla radnog mjesta svakog od zaposlenih, u skladu sa odredbom člana 202 Zakona o radu. Sve dodatne detalje tim povodom koje Vas interesuju možete pronaći u rješenju crnogorske Državne revizorske institucije (DRI) od 21. novembra 2023. godine – bilo je sve što je ovim povodom izjavila Aleksandra Božović, ne odgovorivši konkretno ni na jedno od osam poslatih pitanja.
Nalaz DRI, koji pominje Božović, zapravo je izvještaj o reviziji godišnjeg finansijskog izvještaja Filmskog centra za 2022. godinu. Osim konstatacije o sklapanju ugovora o dopunskom radu za tu godinu, te pozivanja na zakonske propise kojima je to omogućeno, u tom izvještaju nema „dodatnih detalja“, kako ih je nazvala Božović, koji su interesovali Pobjedu i u vezi sa tim su i poslata novinarska pitanja.
Pitanja na koja nije odgovorila Aleksandra Božović
Pobjeda je direktorici Filmskog centra Aleksandri Božović, u tri navrata, poslala osam pitanja povodom njenih ugovora o dopunskom radu i rezultata angažmana zaposlenih mimo radnog vremena. Ni na jedno nijesmo dobili konkretan odgovor, a pitanja su sljedeća:
1. Kako komentarišete činjenicu da ste za nepuna tri mjeseca od stupanja na dužnost shvatili da se u Filmskom centru previše radi, te da zaposlenima, na čelu sa Vama, svakog mjeseca treba obezbijediti dopunsku zaradu od 200 eura, kako bi mimo radnog vremena uspjeli da završe nagomilane obaveze?
2. Kakvim učincima iz 2022. godine se možete pohvaliti, tj. koje konkretno „ljudske resurse“ ste razvili, koje ste programe akreditovali, koje gradove ste razvili kao filmske destinacije, gdje ste povećali prisustvo publike i njenu zainteresovanost za filmske programe, a gdje ste razvili bioskopsku i distributersku mrežu?
3. U ugovoru za 2023, bitno vam je smanjen opseg obaveza, bar u odnosu na ugovor za prethodnu godinu, pa se navodi da ćete za 200 eura više svakog mjeseca raditi na koordinaciji dopunskim radom zaposlenih, koordinaciji i organizaciji „Industry Marketa“ na Montenegro film festivalu u Herceg Novom, te na programima razvoja deficitarnog kadra u kinematografiji. Kada se tačno održao „Industry Market“ na Montenegro film festivalu, šta su bili njegovi rezultati i kako to da Vam je i za koordinaciju i organizaciju tog marketa trebalo svakog mjeseca isplaćivati po 200 eura (pa čak i u mjesecima nakon zatvaranja festivala)?
4. U vezi sa prethodnim pitanjem, koji deficitarni kadar ste razvili tokom 2022. godine i možete li konkretno navesti projekte u kojima se vide rezultati razvoja tog deficitarnog kadra?
5. Kada ne radite sve ovo što je pobrojano u ugovorima o dopunskoj zaradi, šta Vi konkretno radite za redovnu platu?
6. Svi Vaši zaposleni, u svojim ugovorima o dopunskom radu, imaju nabrojano niz obaveza, pa se, recimo, diplomirani producenti, između ostalog, bave marketingom, novinarstvom, prevođenjem na strane jezike, razvojem softvera, pisanjem projekata za konkurse, fondove itd. Kako komentarišete ovu svestranost Vaših zaposlenih, od kojih neki u dopunskim ugovorima imaju toliki broj obaveza da se postavlja logično pitanje i šta su im onda redovne radne obaveze?
7. Da li ste ikada pokušali da za određene nedostajuće pozicije obezbijedite podršku i saglasnost nadležnih institucija, te zaposlite novi kadar?
8. Da li ste Vi, kao i Vaši zaposleni, sklopili nove ugovore o dopunskom radu za 2024. godinu? Ukoliko nijeste, šta je razlog da ti ugovori nijesu produženi i na ovu godinu? Ukoliko jeste, navedite razloge za produženje dopunskog rada.
