Aleksov: NVO koje posmatraju izbore ne smiju raditi ono što rade partije

ENEMO je internacionalna mreža, sa sjedištem u Make­doniji, sastavljena od 22 nevla­dine organizacije koje su lideri na polju posmatranja izbora u svojim zemljama na prostori­ma Istočne i Centralne Evro­pe, kao i Centralne Azije. Aleksov kaže da je to internacionalna mreža, što podrazumijeva da se međuna­rodno posmatranje izbora sprovodi prema priznatim međunarodnim standardima i koji su dio Deklaracije za me­đunarodno posmatranje izbo­ra. Domaće nevladine organi­zacije, posmatranje izobra sprovode po standardima koji su dio Deklaracije o globalnim principima za nepartijsko po­smatranje izbora od strane građanskih organizacija.

- Uloga domaćih posmatrača je da daju doprinos sprovođenju demokratskih, slobodnih i fer izbora u jednoj zemlji, da posmatraju rad i odgovornost svih učesnikau izbornom procesu uključujući političke partije i izbornu administarciju, sa jednim ciljem, da izbori bu­du kredibilni, odnosno da gra­đani imaju vjeru u cio izborni proces i u izabrane predstav­nike - kaže Aleksov. On isitče da se to može postići samo sa posmatračima koji kao dio nevladine organizacije treba da budu nepartijski, objektivni i koji o rezultatima posmatranja izbora izvješta­vaju na isti način.

-Da bi se neka nevladina orga­nizacija bavila nadgledanjem izbora osnovni preduslov je da država to demokratsko pravilo garantuje zakonom i ustavom. Nakon toga, treba ispuniti uslove koji su propisani u dr­žavi koji regulišu koji to tipovi nevladinih organizacija mogu da posmatraju izbore. Kod nas u Makedoniji, recimo, Držav­na izborna komisija obezbjeđuje kriterijume prema kojima jedna nevladina organizacija može da posmatra izbore kako što su statut te organizacije, članstvo, datum formiranja i tako dalje. Na pitanje na koji način biraju posmatrače Aleksov kaže da njegova organizacija Građan­ska asocijacija MOST, čije je sjedište u Makedoniji, putem medija, šalje javni poziv gra­đanima da se prijave i da budu dio projekta vezanog za doma­će posmatranje izbora u Ma­kedoniji.

- Osnovni uslovi koji treba ispunjvati, kod kandidata koji se prijave jeste da imaju pravo na glas, da su spremni da nepartijski, nepristrasno i objektiv­no prate proces i da daju izvje­štaj sa navodima tokom izbornog dana - ističe Alek­sov.

On pretpostavlja, i kako kaže, vjeruje da skoro sve organiza­cije koje su dio ENEMO apli­ciraju po istom principu kod regrutovanja posmatrača.

- Isto tako je važno da su to posmatrači koji su već godinama dio naše misije za posmatranje izbora, odnosno obučeni isku­sni posmatrači. Naravno tu ima mjesta i za mlade posma­trače koje žele da daju dopri­nos demokratkom sprovođenju izbora. Svaki kandidat popunjava aplikaciju i na osnovu unijetih podataka, izvodi se selekcija - zaključu­je Aleksov.

O tome koliko je potrebno ra­diti sa posmatračima da bi mogli da ispune svoju misiju i što podrazumijeva trening po­smatrača šef Evropske mreže organizacija za nadgledanje izbora (ENEMO) kaže daje cilj treninga da se budući po­smatrači spreme za ono što ih očekuje na biračkom mjestu.

- Tokom treninga posmatračima se objašnjavaju principi domaćeg posmatranja izbora kako bi ispunili svoju misiju koja je u cilju obezbjeđivanja fer i demokratskog karaktera izbora, kao i transparentnost izborne administarcije. Ka­rakteristika treninga ovisi o tome koji dio izbornog proce­sa je predmet posmatranja. Recimo, kad se radi o posmatranju rada članova biračkih odbora, onda se trening odno­si na proceduru glasanja i na njeno poštovanje. Za to se, uobičajno, sprema specijano dizajnirani formular koji sa­drži određeni broj pitanja po­vezanih sa procedurom glasa­nja. Odgovori koje posmatrač da na ta pitanja su takvog ka­paciteta da može da se odredi kako su članovi biračkog od­bora radili i da li se zakonski propisana procedura glasanja poštovala i slijedila - kaže Aleksov.