Premda je djelo napisano za sopran i sifmonijski orkestar, izvođenje na Don Brankovim danima muzike bilo je svedeno na verziju za klavir. Kao takva već je zaživjela na beogradskim scenama u produkcija Bitef teatra, u kojoj glavnu ulogu tumači sopran Vesna Aćimović, klavirsku dionicu Slađana Aćimović, a režiju potpisuje Sofija Perović.
Fransis Pulank je svoju četrdesetominutnu operu u jednom činu napisao za sopran i orkestar 1958. godine, bazirajući je na istoimenom komadu Žana Koktoa. Koliko je kompozitor bio posvećen glavnom i jedinom liku govori činjenica da je na solističkoj dionici radio zajedno sa sopranom Denis Dival, dok je premijeru ove lirske tragedije režirao sam Kokto. Libreto je zasnovan na telefonskom razgovoru žene, čije je „ime“ Ona, sa svojim bivšim ljubavnikom koji sada voli neku drugu. Tokom razgovora otkriva da je pokušala i samoubistvo zato što ju je ostavio. Rečitativni stil koji je u vokalnoj dionici dominantan, deklamatoran i fragmentaran, u stvari prezentuje prirodnu intonaciju i modulaciju govora, dok pauzama kompozitor sam telefonski razgovor čini životnijim. Stavljanjem u prvi plan duboku ljudsku patnju, odnosno Njenu ličnu patnju, autori – i Kokto i Pulank – ističu univerzalnost u istorijskom smislu „slabosti“ ljudske ličnosti.
Ovo muzičko-scensko djelo prikazuje psihološka stanja junakinje iz nekoliko perspektiva. Jedna je sam muzički tekst, vođen u dva nivoa: vokalnom dionicom kao ključnim ekspresivnim elementom opere i orkestarskim partom, koji je na KotorArtu „sveden“ u klavirsku verziju. Drugo je gluma kojoj se Vesna Aćimović značajno posvetila, čime je potvrdila da glumački zanat mora biti važan dio jednog solo i operskog pjevača. Tome se, mora se priznati, često u opersko-rediteljskoj praksi ne posvećuje dovoljno pažnje. Treće, prostorno premještanje glumice-pjevačice doprinelo je dinamičnoj mizansceni, za koju je bila zadužena rediteljka Sofija Perović. Scenografija, pak, preslikana je iz drugih poznatih postavki ovog djela, pa je stoga uobičajena. Četvrto, novu dimenziju ove monoopere u cjelini obezbjedila je video-projekcija Igora Markovića, nastala kao refleksija na filmski jezik Koktoa. Međutim, ovaj video se prije može sagledavati kao djelo u djelu, nego kao simultani, odnosno konsitutivni element opere.
Ovim izvođenjem, naime, i rediteljka i sopran istakle su ono što karakteriše gotovo podjednako ondašnje i današnje međuljudske odnose – osjećanje usamljenosti i otuđenosti od svijeta i drugih. Pitanje koliko se zapravo slušamo međusobno, postavljeno na primjeru telefonskog razgovora, govori zapravo i o današnjoj interpersonalnoj komunikaciji, kao konstruktivnom činu ili najčešće činu u kojem je pažnja obije strane podijeljena. S tim u vezi, za publiku ostaju veoma važni znaci neverbalne komunikacije na koje je Aćimović ukazivala govorom tijela – gestom, mimikom, pokretima, ali u isto vrijeme ti znaci su beznačajni za sagovornika „sa druge strane žice“. Kada je riječ o parajezičkim formama – uzvici, naglašavanje riječi i njen ritam – čini se da su one ostale nedovoljno istaknute. Na osnovu onoga što u vizuelnom smislu determiniše Nju u postavci Sofije Perović, može se zaključiti da je Ona je mlađih godina, lijepa i njegovana žena, pripadnica savremenog životnog stila, paradigma modne industrije 21. vijeka.
Ono što je doživljaj predstave otežavalo proisteklo je iz prirode samog ambijenta u kojem je opera izvedena. Naime, u Crkvi Svetog duha, u kojoj je gledalište u istoj ravni, nije bilo moguće ispratiti sve djelove scene. Takođe, slabije osvjetljenje prema samoj sceni, odnosno glumici, „sakrilo“ je pojedine neverbalne znake komunikacije, dok je dimenzija pozadinske video-projekcije dijelom ulazila u samu scenu. Ipak, ove zamjerke ne impliciraju potrebu KotorArta za namjenski izgrađenom (koncertnom) salom, već ukazuju na mogućnost pažljivije postavke scensko-muzičkih djela, za kojima se žudi ne samo u Kotoru, već i u cijeloj Crnoj Gori.
Boris MARKOVIĆ
