I) UMJESTO UVODA
Polazeći od fenomena unutrašnjeg sukoba propisa u državama federativnog tipa uređenja, našao sam metodom analogije da i u meni postoji unutrašnji sukob povodom materije vezane za Prijedlog zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica, dakle, između ateiste i profesora prava.
Kao ateistu, ova me materija uopšte ne intereseuje, kao profesora prava veoma me zanima, a kao građanina i državljanina ove države vrlo me zabrinjava zbog unutrašnjeg sukoba politike, odnosno političkih subjekata u Crnoj Gori.
Čitajući ovih dana prijedlog ovog zakona, a posebno slušajući raspravu na sjednici Skupštine Crne Gore, imajući u vidu veliki značaj ovog zakona, kao i oštre suprotnosti glavnog i doglavnog političkog aktera, moja profesionalna svijest i savjest, koji predstavljaju „tačku vezivanja“ ili odlučujuću činjenicu za rješenje mog ličnog unutrašnjeg sukoba, preovladalo je da u ovoj materiji pišem kao profesor prava.
II) SADRŽAJ NACRTA ZAKONA
Polazeći od opšteprihvaćenih pravila međunarodnog prava i Ustava Crne Gore prednost dajemo međunarodnom pravu, kako to propisuje član 9 Ustava, kojim se uređuje pravni poredak Crne Gore. Navodim sljedeće: da se u jednakim pravnim situacijama jednako odlučuje – pravni princip distributivne pravde, koji važi od Aristotela, pa do danas, a što je normirano i u našem Ustavu, u članu 17 stav 2 – svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo. Dok je u članu 58 Ustava propisano da se jemči pravo svojine, da niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kad to zahtijeva javni interes uz pravičnu naknadu i da prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini.
Sadržina ovog prijedloga zakona, počev od osnovnih odredbi, pa do prelaznih i završnih, u svemu korespondira pravnom sistemu Crne Gore, kao i međunarodnom pravu, jer uporedno pravo nam pokazuje da su sve demokratske i civilizovane države regulisale ovu pravnu materiju, zato što ona predstavlja nukleus pravnog sistema svake države, posebno zapadnih razvijenih država, u kojima tradicionalno postoji ogromna većina vjernika u odnosu na ateiste, te da je ovaj prijedlog zakona preuzeo mnoga rješenja iz uporednog prava. Tako da se sadržini ovog prijedloga zakona ne može mnogo prigovoriti.
III) KRUCIJALNO PRAVNO PITANJE
Međutim, postavlja se krucijalno pravno pitanje u vezi prelaznih i završnih odredbi ovog prijedloga zakona. Opšte je poznat i univerzalan pravni stav u uporednom pravu da preambula ustava nije sastavni dio ustava, jer nema obavezujući karakter, a prema pravnoj prirodi prelaznih i završnih odredbi zakona proizilazi nesporna pravna činjenica da su prelazne i završne odredbe zakona instrukcionog karaktera, to jeste da nemaju istu pravnu snagu sa normama koje čine sadržinu zakona.
Stoga, članovi 62, 63 i 64 ovog prijedloga zakona, koji se nalaze u prelaznim i završnim odredbama i koji tretiraju fundamentalna pitanja u vezi svojine, nije trebalo da stoje u prelaznim i završnim odredbama, već u odjeljku 3, ili u posebnom odjeljku, kako bi ove norme imale svoj puni legitimitet i legalitet.
Ovo tim prije što u pravno-tehničkim pravilima za izradu propisa, koje je donio Sekretarijat za zakonodavstvo na osnovu člana 31 stav Poslovnika Vlade Crne Gore, doslovno piše:
d) Prelazne odredbe
2.18. Zakoni, zavisno od odnosa koji se uređuju, mogu ali ne moraju da sadrže prelazne odredbe.
2.19. Prelaznim odredbama treba da se uspostavi, ukoliko je to potrebno, odnos između zakona koji prestaje da važi i novog zakona u pogledu njihovog dejstva na slučajeve, situacije i odnose koji su nastali za vrijeme važenja ranijeg zakona.
2.20. Kad se novim zakonom drukčije uređuju materijalno-pravni odnosi i postupak za ostvarivanje pojedinih prava, odnosno izvršavanja obaveza, u prelaznim odredbama treba (polazeći od toga koji je postupak povoljniji za građane) urediti po kojem zakonu će se okončati postupak u onim stvarima u kojima je započet prema odredbama ranijeg zakona, a nije okončan do stupanja na snagu novog zakona.
e) Završne odredbe
2.30. U završnim odredbama navodi se:
- prestanak važenja ranijeg zakona ili više zakona ili pojedinih odredaba koji/e su uređivali/e materiju, koja je predmet zakona koji se donosi;
- prestanak važenja podzakonskih akata, ukoliko ih zakonom treba staviti van snage;
- stupanje na snagu, odnosno početak primjene zakona.
Od posebnog značaja za pravnu sigurnost je da se precizno navede naziv zakona i drugog propisa, odnosno oznaka pojedinih odredaba zakona i drugog propisa koje prestaju da važe stupanjem na snagu tog zakona, uz tačno navođenje broja Službenog lista u kojem su objavljeni.
Iz svega navedenog, proizilazi da predlagač ovog zakona nije našao „najsrećnije“ mjesto za članove 62, 63 i 64 ovog prijedloga zakona.
