Predloženi zakon o izgradnji objekata, koji bi uskoro trebalo da usvoji Skupština, predstavlja kodifikaciju propisa koji se odnose na planiranje prostora, izgradnju i legalizaciju objekata. Predloženo zakonsko rješenje je na dnevnom redu sjednice parlamenta koja je započeta u petak i trebalo bi da se razmatra ove sedmice. Od donošenja aktuelnog zakona, oktobra 2017. godine, politika u oblasti izgradnje objekata nije dala očekivane rezultate. Imajući u vidu da je izgradnja objekata generator privrednog razvoja države, procijenjeno je da je politiku izgradnje objekata potrebno značajnije reformisati i unaprijediti i stoga pristupiti donošenju posebnog zakona u ovoj oblasti - kazali su iz Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine (MDUP).
Posebna pažnja u novom zakonu posvećena je olakšicama za izgradnju porodičnih stambenih objekata, gdje su pojednostavljene procedure i smanjeni administrativni zahtjevi.
Povećana kontrola
Kako su objasnili iz MDUP, predloženim aktom povećava se sistem kontrola kvaliteta izgradnje objekata, suzbija nelegalna gradnja i obezbjeđuje prisutnost inspekcije na terenu, odnosno po lokalnim samoupravama.
- Uzroci problema su nastali jer su se rješenja sadržana u Zakonu o planiranju prostora i izgradnji objekata, u odnosu na izgradnju, u dosadašnjoj primjeni pokazala kao neadekvatna. Ovdje se, prije svega, misli na građenje objekata gdje je prijava građenja od strane investitora uz propisanu dokumentaciju predstavljala uslov građenja, a kontrolni mehanizam kroz upravni i drugi nadzor se obezbijeđivao preko urbanističko-građevinske inspekcije. Revidenti koji su u osnovi bili odgovorni za kvalitet tehničke dokumentacije i pribavljanje saglasnosti nijesu imali adekvatnu kontrolu u sistemu i često je dolazilo do raznih malverzacija koje su uticale na kvalitet i kontrolu izgradnje - ističu iz MDUP.
Posljedice problema su, kako naglašavaju, nastale jer je postojećim zakonskim rješenjem težište javnih ovlašćenja u oblasti izgradnje objekata koncentrisano na urbanističko-građevinskoj inspekciji, a postojeće rješenje u dijelu ispunjavanja uslova građenja nije dalo očekivani doprinos u suzbijanju nelegalne gradnje.
- Kontrolni mehanizam države u ovoj oblasti skoro da je bio zanemarljiv. Zbog smanjenog broja inspektora, a kontrolisanjem prijava gradnji, inspektori su bili onemogućeni da rade na terenu i kontrolišu građenje objekata što je i zaista njihov posao. Na ovaj način najviše je oštećen prostor države Crne Gore, kako zbog nekontrolisane divlje gradnje, tako i zbog načina građenja objekata, gdje je evidentno da se veliki broj objekata gradi suprotno revidovanom glavnom projektu, tako što investitori odstupaju od dozvoljenog, u smislu promjene gabarita ili namjene objekta, dakle suprotno od onoga na što je nadležni organ dao zeleno svjetlo - ističu iz MDUP.
Po njihovim riječima, primarni razlog za redefinisanje politike je unapređenje u oblasti izgradnje objekata, prije svega uvođenjem instituta građevinske dozvole za sve objekte, kao uslova građenja, koja se donosi upravnim aktom i podliježe upravnoj i sudskoj zaštiti.
Decentralizacija
Izdavanje građevinske dozvole je decentralizovano podjelom nadležnosti između Ministarstva za državne objekte od opšteg interesa i objekte površine preko 3.000 metara kvadratnih i organa lokalne samouprave u čijoj nadležnosti su objekti do 3.000 metara kvadratnih i lokalni objekti od opšteg interesa.
- Građevinska dozvola se izdaje samo na glavni projekat za sve objekte. Uveden je i obavezujući tehnički pregled, osim za objekte porodične stambene zgrade. Takođe, bitno je pomenuti da je ovim zakonskim rješenjem predviđeno pojednostavljenje procedura za izgradnju porodične stambene zgrade što podrazumijeva da za te objekte nije obavezujuća revizija tehničke dokumentacije, stručni nadzor i tehnički pregled, već izjava projektanta da je projekat urađen u skladu sa zakonom, posebnim propisima i pravilima struke i da se na osnovu njega može graditi, kao i izjava izvođača da je objekat izgrađen u skladu sa građevinskom dozvolom i glavnim projektom i da je podoban za upotrebu - kazali su iz MDUP.
Zaposleni u lokalnim samoupravama sada će imati priliku da se aktivno uključe u kontrolu kvaliteta izrađene tehničke dokumentacije i izgradnje objekata do 3.000 metara kvadratnih na teritoriji svoje opštine.
- Takođe, prilikom izdavanja građevinske dozvole posebno će se kontrolisati kvalitet izrađene tehničke dokumentacije i, ukoliko ista nije izrađena u skladu sa zakonom i pravilima struke, preduzimaće se mjere kažnjavanja svih činilaca kako bi se na taj način povećao kvalitet izrade tehničke dokumentacije, a pravna, odnosno fizička lica savjesnije i odgovornije obavljala svoj posao. Tehničkim pregledom se utvrđuje da li je objekat izveden u skladu sa revidovanim glavnim projektom, odnosno izdatom građevinskom dozvolom, što do sada nije bila praksa - preciziraju iz MDUP dodajući da su ovim zakonom predviđene i kaznene mjere za ovlašćena službena lica koja ne budu radila u skladu sa zakonom - kazali su iz MDUP.
Odgovornost
Ovim zakonskim rješenjem, kako su naglasili, jačaju se kontrolni mehanizmi u procesu izgradnje objekata, uvodi obaveza kontrole održavanja objekata, veća je odgovornost i lica koja se bave djelatnostima izrade i revizije tehničke dokumentacije, građenja i vršenja stručnog nadzora.
Smatraju da se ovim zakonskim rješenjem podstiče osnivanje malih preduzeća koja nijesu u obavezi da imaju sva četiri zaposlena lica različitih struka (arhitekta, građevinski inženjer, elektrotehnički inženjer, mašinski inženjer) da bi stekli uslov za dobijanje licence pravnog lica za vršenje revizije, odnosno stručnog nadzora nad građenjem objekata.
- Takođe, ovaj propis predstavlja sigurnost za investitore, koji će moći svoja investiciona ulaganja realizovati na osnovu upravnog akta, odnosno građevinske dozvole na osnovu koje se mogu kreditno zadužiti kod banaka, što nije bio slučaj sa prijavom gradnje. Postavljanje, odnosno građenje i uklanjanje, privremenih i pomoćnih objekata uređuje jedinica lokalne samouprave, uz prethodnu saglasnost Ministarstva - istakli su iz MDUP.
Ovim propisom investitor je dužan da završi građenje objekta u roku od pet godina od dana izdavanja građevinske dozvole.
- Ukoliko se građenje ne završi u predviđenom roku, implementacijom ovog propisa ostvariće se prihod za budžet na način što je predviđeno da investitor plaća godišnju naknadu za svaku započetu godinu prekoračenja roka u visini koju utvrdi Vlada, kao i da kontinuirano održava gradilište do pribavljanja upotrebne dozvole - poručili su na kraju iz MDUP.
Uvođenje elektronske dozvole
Uvođenjem instituta elektronske građevinske dozvole stvara se bolje poslovno okruženje i uvećava interakcija između tri glavne strane u društvu: organa (državnih i lokalnih), fizičkih lica i pravnih lica.
- Najznačajniji ciljevi e-dozvole su: javnost i transparentnost, smanjenje mogućnosti subjektivnog uticaja na tok poslovnog procesa, ušteda vremena, povećanje produktivnosti i efikasnosti, smanjenje javne potrošnje - kancelarija bez papira - rekli su iz MDUP.
