Na posljednjoj onlajn sesiji sedmog po redu Samita o smanjenju štete od pušenja, koji je održan pod okriljem neprofitne organizacije SCOHRE u Atini, predstavljeno je 10 predloga usmjerenih na rješavanje globalnog problema pušenja i njegovih štetnih efekata. SCOHRE se zalaže za efikasnije politike kontrole duvana i smanjenje negativnih posljedica koje pušenje izaziva.
„Prevalencija pušenja globalno raste, a broj smrtnih slučajeva i dalje je vrlo visok, dosegnuvši 8 miliona godišnje u poslednjih 10 do 15 godina. Postoje novi alternativni nikotinski proizvodi i sve je više dokaza da su ovi proizvodi manje štetni po konzumente u poređenju sa konvencionalnim pušenjem. Međutim, iako je dokaza sve više, njihova regulatorna prihvaćenost širom svijeta varira“, rekla je na početku ove sesije Lina Nikolopulu, direktorka SCOHRE.
Nikolopulu je predstavila deset ključnih predloga za unapređenje strategija u borbi protiv pušenja. Prema njenim riječima, prvi predlog fokusira se na značaj svijesti i informisanih odluka. Istakla je potrebu za pružanjem jasnih i uporedivih informacija kako bi pojedinci mogli da prepoznaju stvarne opasnosti pušenja i istraže manje štetne alternative, što je presudno za donošenje slobodnih odluka.
Drugi predlog naglašava potrebu da ljudska prava treba da budu u centru odluka vlada. Politike o nikotinskim proizvodima moraju priznati značajne razlike u nivoima rizika imeđu cigareta i bezdimnih alternativa i da podrže korisnike u smanjenju štetnosti. Štaviše, kako znanje o njima napreduje, ove politike treba kontinuirano ažurirati kako bi odražavale nove naučne uvide.
Edukacija i zdravstvena pismenost su takođe veoma važni za efikasnu kontrolu pušenja, navela je Nikolopulu. Ona je istakla da obrazovanje zdravstvenih radnika i pušača igra ključnu ulogu u povećanju efikasnosti napora za kontrolu duvana, direktno utičući na javno zdravlje. Za zdravstvene radnike je od suštinske važnosti da se nude specijalizovani seminari obuke, praktična savjetodavna obuka, onlajn kursevi i informacije o farmaceutskim preparatima, kao i novim uređajima za isporuku nikotina. Ovi profesionalci su u poziciji da proaktivno intervenišu i podstiču odlučnost pušača da prestanu da puše. Istovremeno, pušači takođe treba da budu opremljeni neophodnim alatima i podrškom za prestanak pušenja. Ovo se može postići putem savjetodavnih usluga, mobilnih programa odvikavanja, kampanja javnog informisanja i edukativnih materijala kao što su brošure, video snimci i leci. Takvi resursi dodatno poboljšavaju ukupnu efikasnost napora za kontrolu duvana.
Prema njenim riječima, dijeljenje iskustava i najboljih praksi među stručnjacima može doprinijeti razvoju savremenih i efikasnih strategija javnog zdravlja i jedinstvenog, naučno zasnovanog stava o kontroli pušenja. Slučaj Švedske – gdje samo oko 5% stanovništva puši služi kao epidemiološki dokaz da se efikasna strategija javnog zdravlja može primijeniti. Međunarodna saradnja među stručnjacima, koristeći platforme poput SCOHRE-a, treba da teži stvaranju jedinstvenog i snažnog stava koji promoviše prelazak sa trenutnog pristupa Svjetske zdravstvene organizacije na pragmatičniji, zasnovan na novim naučnim dokazima, naglasila je Nikolopulu.
Prevencija, peta stavka u njenom izlaganju, naglašava važnost sprečavanja početka pušenja i smanjenja izloženosti kroz različite mjere, uključujući oporezivanje, strože regulative pri kupovini, restrikcije u oglašavanju, zdravstvena upozorenja i intervencije na nivou zajednice, posebno kada je u pitanju zaštita mladih i ranjivih grupa.
Robustan regulatorni okvir treba da osnaži potrošače da donose informisane odluke i da tretira nikotinske proizvode proporcionalno njihovom riziku, jer kako ističe, postoji ogromna razlika u rizicima i zavisnosti od sistema za isporuku nikotina, u velikoj mjeri određena time da li potrošači udišu dim. Ovi propisi se moraju redovno ažurirati kako bi odražavali pojavu novih i izmenjenih proizvoda i aktuelna naučna saznanja, a poreski zakoni treba da podcrtavaju rizik proizvoda i daštite potrošače od dezinformacija.
Politike zasnovane na dokazima pružaju čvrst temelj za prevenciju i liječenje. Kontinuirana istraživanja treba da generišu podatke koji će se koristiti u kontroli pušenja i smanjenju štete od pušenja. Štaviše, zdravstveni sistem koji aktivno promoviše i integriše nova naučna otkrića garantuje da pušači dobijaju najviši standard njege.
Odvikavanje od pušenja ostaje najmoćnija i najisplativija intervencija za prevenciju bolesti povezanih sa pušenjem. Odvikavanje kroz sistematsku identifikaciju i liječenje pušača su od velikog značaja i spadaju u prioritet.
Diferencijalno oporezivanje je fiskalna politika koja promoviše zdravlje tako što oporezuje duvanske i nikotinske proizvode prema principu "manje štete, manji porez". Pored toga, treba održavati kontinuirano ažuriranu analizu stvarne kliničke štete – kao što su simptomi i razvoj bolesti. Ovaj pristup bi ograničio pristup svim proizvodima u ovoj kategoriji, sa posebnim fokusom na one sa najvećom toksičnošću. Na kraju, ovo bi dovelo do smanjene potrošnje, što bi vjerovatno rezultiralo manjim zdravstvenim gubicima za društvo.
Na kraju, smanjenje štete od pušenja, uz prevenciju, odvikavanje i fiskalne mjere, treba da bude osnovna strategija za zaštitu javnog zdravlja. Politike kontrole pušenja se tradicionalno fokusiraju na prevenciju i prestanak pušenja, ali nedavni podaci pokazuju da nisu dovoljno smanjile stope pušenja u mnogim zemljama. Iako su ključne, ove strategije same po sebi ne zadovoljavaju potrebe onih koji ne žele da odustanu. Smanjenje štete od pušenja nudi naučno podržane, nižerizične alternative cigaretama koje mogu značajno smanjiti zdravstveni teret pušenja. Alternativni proizvodi sa manjim rizikom, kao što su uređaji za grijanje duvana, e-cigarete i nikotinske vrećice, mogu pomoći pušačima da smanje rizik od potencijalnih oboljenja povezanih sa konzumacijom tradicionalnih cigareta, zaključila je Nikolopulu.
Na panelu su istaknuti uspješni primjeri kao što je Švedska, gdje je prevalencija pušenja smanjena na samo 5% zahvaljujući strategiji smanjenja štetnosti koja uključuje korišćenje snusa. Takođe, dobar primjer su i zemlje poput Velike Britanije, Novog Zelanda, Kanade, Francuske i SAD koje već bilježe pozitivne rezultate uvođenjem koncepta smanjenja štete u svoje strategije borbe protiv pušenja.
Predloge direktorke organizacije SCOHRE Line Nikolopulu podržali su ostali učesnici panela, članovi borda ove organizacije, Ignatios Ikonomidis profesor kardiologije na Nacionalnom i Kapodistrijskom univerzitetu u Atini, Anastasia Balboni profesorka javnog zdravlja i prevencije bolesti, profesor Solomon Ratermann predstavnik Svjetske asocijacija za psihosocijalnu rehabilitaciju i pulmolog i specijalista za poremećaje zavisnosti Fares Mili iz Tunisa.
