Memorandum o saradnji u okviru nacionalne inicijative oblaka otvorene nauke u Crnoj Gori potpisalo je devet crnogorskih visokoškolskih i naučnoistraživačkih institucija, čiji predstavnici su se danas prvi put sastali na konstitutivnoj sjednici na Elektrotehničkom fakultetu Univerziteta Crne Gore. Sastanak je organizovalo koordinaciono tijelo Nacionalne inicijative oblaka otvorene nauke u Crnoj Gori (NIOON).
"Danas počinje prosperitetan projekat koji potvrđuje zrelost akademske zajednice i punu spremnost te zajednice da prihvati evropske norme i standarde“, kazao je dekan Elektrotehničkog fakulteta prof. dr Saša Mujović, na otvaranju sjednice.
Crna Gora pretenduje na članstvo u EU i činjenica je, navodi Mujović, da nijesmo ekonomski moćni i da u brojnim sferama imamo izražene manjkavosti, ali i da postoji kontinuitet vrijednih naučnih rezultata koje treba da iskoristimo.
„Ovaj projekat predstavlja pravo otjelotvorenje nauke i njene glavne misije: saradnja, razmjena, uključenost svih zainteresovanih strana. Brišu se granice ličnog, jer nauka ne poznaje granice. Sve postaje zajedničko jer nam je cilj isti. Svaki novi izazov, i problem je poziv nauci da pokaže svoju superiornost i ponudi nam najbolje rješenje“, kazao je Mujović.
Predstavnik koordinacionog tijela NIOON-a, prof. dr Božo Krstajić, navodi da su osnivači ove inicijative, odnosno inicijalni potpisnici Memoranduma, pored četiri jedinice Univerziteta Crne Gore, to i Crnogorska akademija nauka i umjetnosti - CANU,Fakultet za informacione sisteme i tehnologije Univerziteta Donja Gorica, Fakultet za informacione tehnologije Univerziteta Mediteran, Institut za rehabilitaciju i reaumatologiju „Dr Simo Milošević“ i Institut za moderne tehnologije – IMTM.
Nosilac ove inicijative na Univerzitetu Crne Gore (UCG) je Elektrotehnički fakultet, a sa UCG-a inicijativi su pristupili i Prirodno-matematički fakultet, Institut za biologiju mora i Centar izvrsnosti za istraživanja i inovacije.
„Očekujemo da nam se u narednom periodu pridruže i druge naučnoistraživačke i obrazovne institucije koje prihvataju principe otvorene nauke i žele da učestvuju u radu Nacionalne inicijative oblaka otvorene nauke u Crnoj Gori. U saradnji sa Ministarstvom prosvjete, nauke, kulture i sporta smo pokrenuli izradu dokumenta Studija izvodljivosti nacionalnog repozitorijuma otvorene nauke, koja će nam dati potrebne elemente za formiranje repozitorijuma otvorene nauke i uključenje u evropski oblak otvorene nauke (EOSC - European Open Science Cloud)“, naveo je Krstajić.
Pored promocije otvorene nauke, dodaje Krstajić, svrha memoranduma je vrlo konkretna a to je da se pokrene inicijativa kroz koju ćemo mi identifikovati resurse, metode i alate razvoja infrastrukture koji će omogućiti skladištenje međusobnu razmjenu i upotrebu istraživačkih podataka naučnih radova i servisa u skladu sa principima otvorene nauke na nacionalnom nivou i priključenje nacionalnog evropskom oblaku otvorene nauke.
„Osnovni koncept otvorene nauke podrazumijeva da se rezultati javno finansiranih naučnih istraživanja, podaci i publikacije, učine dostupnim svim zainteresovanim akterima društva, bez nadoknade“, kazao je prof. Dr Enis Kočan.
Ističe da je svrha Memoranduma podrška inicijativi za identifikaciju resursa, metoda i alata za razvoj infrastrukture, koja će omogućiti skladištenje, međusobnu razmjenu i upotrebu istraživačkih podataka, naučnih radova, servisa i rezultata, u skladu sa principima otvorene nauke, ako to nije u koliziji sa legislativom potpisnika Memoranduma, ili preuzetim obavezama prema trećim stranama.
„Koncept otvorene nauke je postao podrazumijevani način sprovođenja istraživanja i publikovanja rezultata na svim projektima koje finansira Evropska komisija, kroz različite naučnoistraživačke fondove. Kroz Evropski oblak otvorene nauke (EOSC) kreirano je virtuelno okruženje, koje će omogućiti milionima istraživača širom Evrope da skladište, razmjenjuju, analiziraju i ponovo koriste podatke u istraživačke, inovacione i obrazovne svrhe“, podvukao je Kočan.
Svjedoci smo, navodi Kočan, da se način na koji razmjenjujemo znanje sa našim kolegama dosta razlikuje od onoga što je bilo dvije decenije u nazad.
„Sve je to omogućeno ekspanzijom digitalnih tehnologija. Danas možemo objaviti naše nerecenzirane radove u nekom repozitorijumu. Objaviti koncept istraživanja koje imamo namjeru da sprovedemo i da dobijemo komentare odmah na početku što je potpuni otklon od modela koji je poznat već 300 godina“, rekao je Kočan.
Smatralo se, kako kaže, da istraživački rad bez objavljenih radova u monografiji ili naučnom časopisu nezavršen.
„Danas je to potpuno drugi slučaj. Što je cilj otvorene nauke kao pokreta da sve naučne rezultate prikupljene podatke i metode učini dostupni svim zainteresovanim stranama pri čemu se to prije svega odnosi na istraživanja realizovana javnim sredstvima“, zaključio je Kočan.
