Najavljeni investicioni paket od devet milijardi eura za zemlje Zapadnog Balkana je snažan signal našim zemljama da Evropska unija računa na ovaj region kao njen dio u perspektivi, kazali su Pobjedi iz Centralne banke. Ekonomski analitičar dr Vasilije Kostić za naše novine je kazao da vjeruje da Crna Gora ima potencijala da u značajnom iznosu participira u ovim sredstvima.
– EK je svjesna da kovid-19 predstavlja krizu cijele Evrope, te želi da bude snažan partner sa međunarodnim finansijskim institucijama u dugoročnom oporavku i snaženju regiona, u šta nas uvjerava i kreiranje najavljenog Western Balkans Guarantee facilityja sa potencijalom oko 20 milijardi eura - istakli su iz CBCG.
Raspodjela
Oni smatraju da će raspodjela ovog novca umjesto čvrstih kvota biti bazirana na proaktivnosti i inicijativi naših institucija da se na odgovoran i održiv način izbore sa socio-ekonomskim efektima krize.
- Zavisiće i od spremnosti da se podrži zelena i digitalna tranzicija i podstakne regionalna integracija, a što će ubrzati i konvergenciju regiona sa EU - ocijenili su iz CBCG.
Istakli su da se Evropska centralna banka pokazala kao pouzdan i dobronamjeran partner centralnim bankama iz regiona u smanjenju potencijalnog rizika od pada likvidnosti zbog kovida-19.
– ECB je pozitivno odgovorila na regionalnu inicijativu, u kojoj je CBCG imala značajnu ulogu, i centralnim bankama obezbijedila privremene bilateralne repo linije za jačanje funkcije centralne banke kao kreditora u posljednjoj instanci. CBCG je dobila ponudu od ECB-a za repo liniju do 250 miliona eura - kazali su iz CBCG.
Kostić smatra da Crna Gora ima potencijala da u značajnom iznosu participira u ovim sredstvima, imajući u vidu da je kroz tekući proces pristupanja EU stekla i određena iskustva i razvila određene administrativne kapacitete.
- Ne na potrebnom nivou, ali ipak dovoljnom - ocijenio je Kostić.
Kovid kriza je, podsjeća on, napravila haos, nema naznaka da će tome brzo doći kraj, a svijet nema adekvatnog odgovora.
- U takvim okolnostima svaka inicijativa, a kamoli konkretan investicioni plan je vrlo značajan, naročito jer se tanje budžetska sredstva za tekuće potrebe. Da ne pominjemo investicije i budući razvoj. Osim toga, investicioni plan je usmjeren na regionalno povezivanje i na oblasti koje su karakteristika savremenog razvoja čega je manjkalo u investicionim planovima zemalja regiona. Plan može da bude i inicijalna kapisla za značajnije regionalno povezivanje, bez koga nema zajedničkog ekonomskog prostora i dinamičnog razvoja - kaže Kostić, koji smatra da devet milijardi u tom kontekstu nije veliki iznos.
Iznos
- Ne mogu se oteti utisku da se ne radi o velikom iznosu, makar ovo zvučalo arogantno, naročito ako se uzme u obzir šteta od kovida koja je nastala, broj zemalja i dužina perioda. Ali je od samih brojki značajnija činjenica da se EU bavi na ovaj način Zapadnim Balkanom, vjerujući da je ovo prije najava za neki novi, daleko bolji pristup, nego do sada i u nove programe. Ono što je saopšteno prilikom predstavljanja investicionog plana govori da je EU uvidjela šta su suštinski problemi zemalja Zapadnog Balkana i to kroz ovaj investicioni plan nominuje: infrastruktura, infrastrukturno povezivanje, energija, digitalna transformacija, „zelena ekonomija“- objašnjava Kostić i ističe da je to sve u pravcu stvaranja jednog integralnog ekonomskog prostora - tržišta, čime bi njegovi kapaciteti bili multiplikovani, a partnerska saradnja bila nužna posljedica.
- Kovid kriza kao okidač je pokazala da marginalizacija bilo kojeg prostora u bilo kojem vidu ili obliku može imati ozbiljne posljedice po čitave regije i može značiti prepreku ukupnom evropskom razvoju. Ova kriza je ukazala i na potrebu za partnerskom saradnjom, a razlika u nivou razvijenosti partnera ne može biti dobra okolnost za efikasnost ukupnog upravljanja procesom - kaže Kostić i dodaje da se pokazalo da proces konvergencije „zemalja periferije“ sa zemljama „centra“ EU nije linearan niti jednosmjeran već da od njega interesa ima i EU.
Garantni fond će privući investicije
Vasilije Kostić kaže da je značajan i garantni fond koji je najavila EU za Zapadni Balkan od 20 milijardi.
– Garantni fond će, kako i predviđaju iz EK, podstaći nove investicije što može znatno da utiče na budući oporavak privrede i društva. Bitno je i to što targetiraju sektori mala i srednja preduzeća koji hronično pate zbog odsustva finansiranja – smatra Kostić i dodaje da je proces inovacija, koji bi trebao biti spiritus movens podizanja konkurentnosti crnogorske ekonomije, umnogome sputan nedostatkom finansija.
