Naučna studija sprovedena na osnovu praćenja stanja kod više od 3.000 učesnika starijih od 65 godina otkriva da su ljudi koji su bili podvrgnuti operaciji katarakte imali skoro 30 odsto manji rizik od razvoja demencije iz bilo kog uzroka u poređenju sa onima koji nijesu.
Pored toga, smanjeni rizik je trajao najmanje deceniju nakon operacije, a ovaj specifični tretman je takođe povezan sa manjim rizikom od Alchajmerove bolesti.
Kvalitetniji senzorni unos
„Ova vrsta dokaza je onoliko dobra koliko je dobra u epidemiologiji. Ovo je zaista interesantno jer nijedna druga medicinska intervencija nije pokazala tako jaku povezanost sa smanjenjem rizika od demencije kod starijih osoba“, navela je rukovoditeljka istraživanja dr Sesilija Li, vanredna profesorka oftalmologije na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Vašingtonu.
Uprkos pozitivnom nalazu, istraživači nijesu mogli da objasne razlog zbog kojeg operacija katarakte smanjuje rizik od demencije. Oni, međutim, vjeruju da ljudi možda dobijaju „kvalitetniji senzorni unos“ nakon operacije katarakte, što bi moglo biti korisno za mozak.
„Ovi rezultati su u skladu sa idejom da je senzorni unos u mozak važan za zdravlje mozga“, rekao je glavni istraživač i koautor studije dr Erik Larson, viši istraživač na Institutu za istraživanje zdravlja Kaiser Permanente u Sijetlu.
Plava svjetlost
Dr Li je dodala da je još jedno moguće objašnjenje da poslije operacije ljudi dobijaju više plave svjetlosti.
„Neke posebne ćelije u mrežnjači su povezane sa spoznajom i regulišu cikluse spavanja, a one dobro reaguju na plavu svjetlost. Katarakta posebno blokira plavu svjetlost, a operacija katarakte bi mogla ponovo da aktivira te ćelije“, pojasnila je ona.
Rezultati studije daju jake argumente za dalje istraživanje veza oko-mozak kod demencije. Prethodne studije dr Li i njenog tima pokazale su snažnu vezu između drugih bolesti mrežnjače, kao što je makularna degeneracija mrežnjače povezana sa uzrastom, kao i razvoj Alchajmerove bolesti i demencije.
U ovom najnovijem radu, istraživači su pratili učesnike kojima je dijagnostikovana katarakta ili glaukom, ali nijesu imali demenciju u vrijeme kada su se dobrovoljno prijavili za studiju.
Učesnici takođe nijesu bili podvrgnuti operaciji katarakte u vrijeme evidentiranja. Zatim su kod njih rađene procjene svake dvije godine i mjerene su njihove kognitivne sposobnosti pomoću instrumenta koji su ih prikazali u rasponu od nula do 100. Učesnici koji su postigli manje od 85 bili su poslati na više neuroloških testova.
Praćenje 3.038 pacijenata
Tokom praćenja 3.038 pacijenata, 853 je razvilo demenciju, a 709 Alchajmerovu bolest. Polovina učesnika koji su bili podvrgnuti operaciji katarakte na oba oka imala je oko 30 odsto manje šanse da će razviti bilo koji oblik demencije najmanje deset godina nakon operacije.
Istraživači su uzeli u obzir veliki raspon varijabli, kao što je isključivanje onih koji su bili podvrgnuti operaciji u dvogodišnjem periodu prije dijagnoze demencije. Oni su to uradili da bi isključili mogućnost da su ljudi sa kognitivnim padom prije dijagnoze možda bili manje svjesni problema sa vidom, a zatim je manje vjerovatno da su tražili hirurške tretmane. Čak i isključivanjem ove grupe, istraživači navode manji rizik od demencije povezane sa operacijom katarakte.
„Inovativna istraživanja poput ovog koje radi dr Li pomažu da se otkrije kako promjene u našim čulima koje su povezane sa godinama doprinose demenciji“, ocijenio je dr Hauard Filit, osnivački izvršni direktor i glavni naučni zvaničnik Fondacije za otkrivanje ljekova za Alchajmerovu bolest (ADDF).
ADDF je neprofitna organizacija koja ubrzava otkrivanje i razvoj ljekova za liječenje i prevenciju Alchajmerove bolesti i srodnih demencija, koja je podržala rad dr Li na razvoju novih dijagnostičkih alata koji koriste neinvazivno snimanje mrežnjače i vještačku inteligenciju.
* * * * *
Istraživanje je objavljeno u naučnom časopisu Journal of the American Medical Association
