Grčko groblje, Šćepan Polje Plužine
Nekropola stećaka "Grčko groblje", Zagrađe nalazi se istočno u širem predgrađu Soko grada, prijestonog grada vladarske porodice Kosača. Na njoj se nalazi jedinstven stećak sa epigrafskim ćiriličnim natpisom iz sredine XV vijeka. Ukupno ima 16 stećaka, od kojih 3 sljemenika (dva na četiri i jedan na dvije vode), 2 sanduka (od kojih jedan sa natpisom i jedanaest ploča od kojih je jedna amorfna, tj. nepravilnog, a ostale pravougaonog oblika). Stećci su rađeni od lokalnog kamena, finije su obrade, ali su većinom neukrašeni. Stećak Petka Krstjanina koji sadrži epigrafski ćirilični natpis i jedan sljemenjak sadrži uklesan kanal po dužini šljemena. Ostali stećci sa sadašnjeg nivoa saznanja, dokumentovanosti i istraženosti, nemaju dekorativne elemente i natpise.
Površina je u osnovi nepravilno izduženog oblika sa sadašnjim ulazom sa istočnog dijela, a stećci su različite orjentacije. Nekropolom dominira prvi stećak monumentalni sanduk, u literaturi zbog pomena u natpisu poznat kao stećak Petka Krstjanina. Natpis je izveden u pravilnim redovima, ustavnim slovima ujednačene visine.
Nekropola stećaka je u lošem stanju, osobito s aspekta očuvanosti same pozicije nekropole i stećaka na njoj. Prirodni uslovi u kojima se nalazi (visina, šuma, klima, korijenje stabla između stećaka ili u njihovom podnožju), odsustvo održavanja bilo kojeg oblika čini da je nekropolu očuvalo i urušilo samo vrijeme i prirodni uslovi na datom terenu kao i put koji se nalazi uz nju. Nekropola i stećci na njoj su obrasli u niže i više rastinje, prekriveni su mahovinom, zemljom, lišćem, granama i travom.
Bare Žugića u Novakovićima Žabljak
Nekropola stećaka Žugića Bare predstavlja lokalitet - arheološko nalazište. 2. Nekropola predstavlja jedinstveni primjer srednjovjekovne umjetnosti i stvaralaštva Durmitorskog prostora od sredine XIV i XV vijeka. Formirana je na neravnini blagog uzvišenja.
Sadrži 300 stećaka od kojih je 240 ploča, 50 sanduka i 10 sljemenjaka. Finije obrađeni stećci se nalaze u sjevernom i središnjem dijelu nekropole, dok se većina tanjih ploča nalazi u južnom i jugoistočnom dijelu nekropole. Stećci su uglavnom postavljeni u nizovima, pravcem istok-zapad. Nejednake su veličine, nivoa obrade, ukrašenosti i stanja očuvanosti. Ukrašen je mali broj stećaka (23) od ukupnog broja istih na nekropoli.
Najčešći mitivi na stećcima su vrpce, okviri ili bordure, obične i tordirane vrpce, obični i stilizovani krstovi i lukovi sa strijelama. U manjem broju su zastupljene arkade, povijene lozice sa trolistovima, vrpcom spojena tri koncentrična kruga, rozete, polumjeseci, mač i štit. Javljaju se i horizontalni ukrasi sa cik-cak linijama, biljna stilizacija, jabuka i dr.
Nekropola Žugića Bare ima vidna oštećenja zbog pozicije i uticaja faktora i slijeganja terena. Stećci su pomjereni sa svog prvobitnog ležišta (prevrnuti). Pojedini su izvaljeni na stranu zbog svoje težine i proporcija, a istovremeno su i utonuli u tlo. Na svim stećcima ima većih ili manjih pukotina, koje će u daljem procesu lomiti stećak na manje djelove prirodne stijene. Površine svih stećaka prekrivene su lišajevima raznih vrsta kao i mahovinama u manjem obimu.
Grčko groblje u Novakovićima Žabljak
Lokalitet Grčko groblje, nalazi se na 1.431 metara nadmorske visine i 11,4 km, jugoistočno od Žabljaka, u zaseoku Novakovići – na istom seoskom putu koji vodi do nekropole Bare Žugića, s tim što je Grčko groblje bliže Žabljaku za 2,3 km. Nekropola se nalazi na lijevoj strani puta, 200 metara, sjeverozapadno, od puta i obale Ribljeg jezera.
Formirana je na blagom travnatom brijegu, izduženog elipsoidnog oblika, koje se pruža pravcem sjever – jug. To je manja nekropola, koja se sastoji od 49 stećaka, od kojih je: 10 ploča, 27 sanduka, 12 sljemenjaka. Centralni dio nekropole je vidljiv sa nižih kota okolnog terena, jer se na tom mjestu nalazi jedan stećak, tipa sljemenjak, monumentalnih dimenzija. Osim pet primjeraka tipa ploče koje su amorfnog i prirodnog oblika preostali stećci su fine izrade i oblika. Ukrašena su 22 primjerka, i to: 12 sanduka i 10 sljemenjaka.
Stećci su rađeni od lokalnog bjeličasto – sivog krečnjaka, različitih su veličina, kvaliteta obrade i stanja očuvanosti. Od ukrasa zastupljeni su uklesani i reljefni dekorativni, simbolični i figuralni motivi i predstave na stećcima tipa sljemenjaka, sanduka i ploče visočije od 30 sm. Najbrojniji dekorativni motivi su trake sa kosim crtama kao friz ili okvir na vertikalnim stranama stećka ili kao bordura na gornjoj vodoravnoj površini sanduka i ploča.
Arhitektonski dekorativni elementi arkada vizuelno su najupečatljiviji. Prisutni su ukrasi od paralenih linija, tipa rešetkastog ukrasa u središnom dijelu na vodoravnim stranama stećka. Od figuralnih predstava izdvaja se jedna predstava stilizovanog čovjeka sa mačem i štitom, i jedna scena iz lova.
Na osnovu navedenog, izuzetne lokacije na kojoj se nalazi nekropola Grčko groblje kod Ribljeg Jezera, te izrade i ukrasa, pretpostavlja se da su na nekropoli kod Ribljeg Jezera, sahranjeni pripadnici feudalne vlastele sa tih prostora, kao i njihove porodice u XIV i prvoj polovinu XV vijeka.
Nekropola Grčko groblje kod Ribljeg jezera, je u relativno dobrom stanju, ali su kod većine stećaka, evidentna različita manja oštećenja. Kako se nekropola nalazi na prirodnom uzvišenju, u znatnom je izloženija ekstremnim atmosferskim uticajima koji su i uzrok djelimičnog dislociranja i tonjenja većine stećaka nekropole. Površine svih stećaka prekrivene su lišajevima i mahovinom, što onemogućava pregled cjelokupnog stanja svakog pojedinog stećka.
