Predsednik Srbije Aleksandar Vučić nadaleko je poznat po tome što se drži ustavnih ingerencija svoje funkcije, a još je poznatiji po tome što gleda samo svoja posla i ne miješa se u pitanja susjednih država. Preko plota zaviri tek da provjeri kako odmiče izgradnja “srpskog sveta”, da vidi je li komšiji već crkla krava, ili je bar na samrti, pa kad se uvjeri da sve ide po planu, odmah se vrati na domaći teren.
Kad mu je poslednji put pogled zalutao u Crnu Goru, imao je šta i da vidi. Svašta je krajičkom oštrog oka uočio predsjednik Srbije u susjednoj državi, razne su mu prikaze igrale pred duhovnim očima. Između ostalog, Vučić je opazio “antisrpsku histeriju”, “politiku velikocrnogorskog nacionalizma”, koju sprovodi predsjednik Crne Gore Milo Đukanović, te po difoltu ugroženo srpstvo. Vučić je ekskluzivno otkrio i da je, prije nego što je apostolska Vlada prvosvještenika Zdravka Krivokapića zasjela na tron, “Srbima u Crnoj Gori bilo skoro sve uskraćeno, sem vazduha“.
Dvaput zine, triput slaže
Teško je pobrojati šta je sve u ovom kratkom, ali besmislicama bogatom Vučićevom zapažanju naopako, pogrešno i netačno, budući da se “predsednik svih Srba” prema stvarnosti odnosi u skladu sa popularnom izrekom njegovog voljenog naroda, koja glasi “Dvaput zine, triput slaže”. Prvo da vidimo šta u mentalnom svijetu vođe naprednjaka znači sintagma “antisrpska histerija”… Kao što u Srbiji svaku kritiku vladajućih struktura doživljava kao napad na sebe, Srbiju i srpstvo, Vučić tako u Crnoj Gori svaku opasku na račun nove crnogorske Vlade ili na politiku koju zvanična Srbija vodi prema Crnoj Gori proglašava za “antisrpsku histeriju”.
Ima u Crnoj Gori nekih čudnih ljudi koji odbijaju da njihova zemlja bez otpora postane dio “srpskog sveta”, “Republika Srpska na moru” i Vučićevo privatno igralište. Takvim inokosnim pojedincima, na primjer, smeta kad se po Nikšiću vrzmaju razni sumnjivi tipovi, jurcaju u crnim džipovima po gradu, sve u sklopu predizborne kampanje. Onda se ispostavi da su svi oni funkcioneri i aktivisti Srpske napredne stranke te da su došli da pomognu Novoj srpskoj demokratiji Andrije Mandića, inače četničkog vojvode i višedecenijskog Vučićevog prijatelja, čovjeka koji redovno dolazi na konsultacije u Beograd avionom Vlade Srbije.
Potom policija utvrdi da su dotična gospoda radila bez dozvole, pa ih protjera u domaju. Za Vučića bi to bio tipičan primer “antisrpske histerije”. Usput, niko nije objasnio kad je to SNS promijenio delatnost i registrovao se kao konsultantska kuća za pružanje usluga u izbornim kampanjama.
Kad u provladinim tabloidima Crnogorce neprestano nazivaju Milogorcima, kad se negira crnogorska nacija, kad se objavi nekoliko desetina hiljada tekstova protiv Crne Gore u sklopu nezapamćene medijske kampanje, kad Crnogorce crkveni velikodostojnici časte imenima tipa “Đilasova kopilad” – za Vučića je sve to normalno.
Kad neko kritikuje Vučićeve težnje da podjarmi susjednu zemlju, “klasičnu srpsku državu” – što reče ministar spoljnih poslova Nikola Selaković, to se u naprednjačkom rečniku onda zove “antisrpska histerija”. Doduše, kad god neko pomene genocid u Srebrenici, ratne zločine srpskih snaga i slične nezgodne teme, i to se tretira kao napad na srpstvo i antisrpska histerija. Tipična zamjena teza, nijedan narod nije zločinački, ali su zločinačke razne ideologije i politike. I to uglavnom one na kojima je Vučić izgradio karijeru.
‘Velika Crna Gora’
Predsjednik Srbije godinama je bio visoki funkcioner Srpske radikalne stranke, koja i dan-danas u svom programu kao prvu tačku ima stvaranje “velike Srbije”. Čovjek koji je na velikosrpskom nacionalizmu zasnovao cio svoj život, koji je strelovito napredovao na talasu zločinačke ideologije, koja je svuda oko sebe sijala smrt i nesreću, najzad je dočekao da se proglasi borcem protiv nacionalizma, i to velikocrnogorskog. Da nije tužno, bilo bi samo smješno.
Šteta što se Vučić zaustavio samo na opasnosti koja nas vreba sa jugozapada. Zašto ništa nije rekao o strašnom velikoluksemburškom nacionalizmu? Nije “velika Crna Gora” jedina pretnja, šta je sa “velikom Maltom”? Zašto niko ne pominje velikolihtenštajnski ili velikoandorski nacionalizam od kojih strepe evropski narodi? “Veliki Island” i “veliki Monako” samo što se nisu formirali, a predsjednik male Srbije ni riječ da prozbori. I koje bi to teritorije “velika Crna Gora” trebao još da obuhvati? Terazije? Ne traže baš svi kompenzaciju za sopstvene frustracije u snovima o veličini državne teritorije. Da citiram Branka Baletića: “Crna Gora jeste mala, ali to ne utiče na njenu veličinu.”
Kako lijepo reče Aleksandar Radoman, prodekan Fakulteta za crnogorski jezik i književnost, posljednji put je “ideja ‘velike Crne Gore’ figurirala u planovima kralja Nikole na početku Prvoga svjetskog rata”, a i tad tek kao “alternativni san za nedosegnuti srpski prijesto”. I niko zbog te očigledno himerične ideje nije stradao. A u ime “velike Srbije”, zvane još i “Homogena Srbija” u spisima Stevana Moljevića, ideologa četničkog pokreta Draže Mihailovića, ubijeno je na desetine hiljada ljudi tokom XX veka. U Drugom svjetskom ratu četnici su vršili masovne pokolje, a njihovi nasljednici su devedesetih godina prošlog vijeka nastavili započeti posao, pa su dogurali do silnih etničkih čišćenja i genocida. Na strani izvođača radova, kao politička podrška, stajao je i Aleksandar Vučić, današnji veliki borac protiv velikocrnogorskog nacionalizma.
Laž o ugroženosti
U pokolje je Miloševićeva soldateska krenula mantrajući o ugroženosti srpstva, tezi koju je postavio Memorandum Srpske akademije nauka i umetnosti, a razrađivali je do besomučnosti silni poslušnici iz redova intelektualne i medijske vojske. Na taj narativ nadovezuje se Vučićeva opaska kako je prije 30. avgusta 2020. godine “Srbima u Crnoj Gori bilo skoro sve uskraćeno, sem vazduha“. Koliko su Srbi bili ugroženi najbolje svjedoče biografije velikomučenika za srpstvo koji su se našli u novoj Vladi Crne Gore.
Ugroženi premijer Zdravko Krivokapić je u državi u kojoj mu je sve osim disanja bilo uskraćeno bio redovni profesor na Mašinskom fakultetu, rukovodilac Centra za kvalitet i predsjednik Upravnog odbora Akreditacionog tijela. Prije nego što je postala ministarka zdravlja, Jelena Borovinić Bojović bila je načelnica Pulmološke klinike Kliničkog centra Crne Gore, stručni saradnik na predmetu Interna medicina na Medicinskom fakultetu Univerziteta Crne Gore te mentor iz oblasti “Interna medicina – pulmologija”’ na istom fakultetu.
Ministarka kulture, nauke, prosvete i sporta Vesna Bratić, u prethodnom ugroženom životu, bila je docent na Filozofskom fakultetu Univerziteta Crne Gore u Nikšiću, predavala je i na Elektrotehničkom fakultetu, a bila je i glavna urednica časopisa Filološkog fakulteta Logos et Littera. I tako redom, sve biografije ugroženih ministara su slične. O ugroženosti Srba u Crnoj Gori govori i činjenica da ih je na popisu iz 1991. godine bilo devet odsto, a u narednim decenijama je taj broj narastao na 28 procenata. I to usred najveće ugroženosti, kad im je bilo sve uskraćeno, osim nasušnog zraka, a i u njemu je bilo više ugljen-dioksida nego kiseonika.
Ko ugrožava Srbe
Ako ovako izgleda ugroženost jednog naroda, šta bi tek bilo da nisu ugroženi? Prema ezoteričnoj doktrini o vjekovnoj ugroženosti vaskolikog srpstva i jedinstva, Srbi nisu ugroženi onda i samo onda kad ih ima 90 ili više procenata, ili kad su svi nosici vlasti u zemlji, do najsitnijeg šrafa, po nacionalnosti Srbi, ili bar kad su pripadnici srpske nacije privilegovani u odnosu na sve druge. U sumračnim vizijama velikosrpskih nacionalista apsolutna hegemonija je jedini oblik ravnopravnosti koji priznaju. Naravno, čak ni u njihovim idealnim projekcijama nisu svi Srbi privilegovani, već samo vladajuća elita, dok svi ostali treba da se zadovolje manje-više ropskim statusom.
Treba biti pošten i reći da se Vučiću povremeno ipak omakne da kaže nešto makar djelimično istinito. Recimo, ta priča o ugroženosti Srba nije sasvim netačna. Srbi zaista jesu ugroženi, ali su u Srbiji mnogo ugroženiji nego u Crnoj Gori. Prosječna plata u Srbiji je za 50-ak evra manja nego u Crnoj Gori, a iz Srbije je za poslednje dvije decenije, prema podacima OEBS-a, emigriralo 654.000 ljudi – više nego što Crna Gora ima stanovnika. A i prije toga su građani Srbije masovno napuštali svoju zemlju, od početka ratova.
