Srbija je 15. februara ove 2024. godine proslavila dizanje Karađorđevog ustanka iz 1804. godine i svoj autonomni ustav u Turskoj od pre 189 godina, iz 1835. godine. Ovaj ,,Sretenjski ustav“ je proglašen u Kragujevcu.
Karađorđeva država je nažalost propala. Ali nisu, nažalost, propale i neistine koje beogradski nacionalisti uporno pripisuju ovim događajima.
Prva neistina je da je Prvi srpski ustanak bio u današnjoj Srbiji, jer je stvarni prvi srpski ustanak u Turskoj bio pod vođstvom Sv. Teodora Vršačkog sa zastavama Sv. Save - u Vojvodini, u Banatu, 1594. godine. Bilo je to 210 godina pre Karađorđa.
Druga neistina je - da su Srbijanci bili ti koji su začeli ustavnu istoriju Srba. Nisu. Autori prvog srbijanskog ustava, „Sretenjskog ustava“ iz 1835. godine su -Vojvođani. Ali su to oni mogli biti, ne samo zbog svog obrazovanja, već i sazrelih zahteva za pravnom regulacijom života u Sandžačkom pašaluku („beogradskom“) . Ovaj turski pašaluk je, inače, u političkoj praksi umirao već od 1817. godine sa paktom Carigrada o dvovlašću sa Milošem Obrenovićem.
KO JE NAPISAO USTAV
Tu reč ,,ustav“ je iskovao Zemunčanin Dimitrije Davidović. Ovu reč danas izgovaraju svi jugoslovenski ustavni narodi.
Pre toga smo za ustav govorili ,,konštitucija“, čak i u 20. veku. Davidović je taj koji je i napisao Ustav Knjaževsta Serbie za Miloša Obrenovića posle prethodne bune Milete iz Kruševca iz januara 1835. godine. Mileta je ustao protiv kneževe samovlade i njegova buna je bila neposredni politički povod da se, mesec dana kasnije, napiše ,,Sretenjski ustav“ .
Davidović je bio lični sekretar nepismenog Miloša Obrenovića. Lečio ga je iako je bio nediplomirani lekar, a kao nediplomirani filozof je pokušavao da ga približi građanskoj i republikanskoj praksi u Evropi.
Izradu Ustava kao ustavne nasledne kneževine je pomagao još jedan Milošev sekretar - Novosađanin Stefan Radičević, stric pesnika Branka Radičevića. On nije bio naročito progresivnih ubeđenja, ali smo mu zahvalni što je 1848. godine napisao na 463 stranice ,,Proekt Ustava za Vojvodovinu srbsku sa državoslovnim primetbama“ po kojoj Vojvodina od Majske narodne skupštine u Sremskim Karlovcima iz te godine nosi sadašnje ime.
Po Radičeviću, Vojvodina je bila zamišljena kao federalna jedinica u Austriji ravna habzburškim i lotaringijskim teritorijama (Alzas, Lorena, Severna Rajna-Vestfalija, Luksemburg i dr.) i imala je daleko veću autonomiju nego što je danas ima u Srbiji.
Dimitrijević je bio taj koji je, zajedno sa nekim drugim Miloševim predstavnicima, osigurao iz pregovora na Porti 1829. i 1831.godine da se napusti naziv Smederevski sandžak u korist Knjaževstva Serbie. A Obrenovićima je osigurao status dinastije sa naslednim knezom.
Obojica Vojvođana su ipak nastradala kod Obrenovića. Svaki na svoj način. Dimitrije je odbačen, jer je bio demokrata ispred svog vremena i umro je u bedi u Smederevu, a Radičević je bio Milošev pristalica, ali je proteran iz Srbije pod silom ustavobranitelja i Tome Vučića Perišića.
Naknadno se vratio i umro u Beogradu kao beznačajna ličnost. A obojica su kod Miloša bili i ministri.
SMISAO ZA VASOJEVIĆE ISAVREMENE CRNOGORCE
Ovo što smo gore istakli ima smisla da se kaže u Crnoj Gori, jer Crnogorci hronološki ni u čemu ne zaostaju za ustancima u Srbiji i Vojvodini, niti se imaju zašto stideti što su u Vasojevićima imali zakon još iz 1673. godine od vojvoda Otaševa i Rovinjskog, koji je u 17. veku bio preteča njihove savremene zakonodavne prakse.
Velikosrpski nacionalisti u Beogradu ne mogu reći Vasojevićima da su post-srednjovekovne zakone doneli posle Srbijanaca.
Raduje nas to što su Vasojevići u svom zakonskom poimanju rodnog obeštećenja utvrdili u tački 1 da je ženska glava skuplja od muške - bar za jedan groš. U Srbiji se do danas vodi polemika koliko ,,vredi“ povreda ženskog tela i časti.
A svakako da su neki popovi i vladike u SPC danas zadovoljni što su savremeni Crnogorci odustali od ove tvrde ,,antipopovske“ odredbe Vasojevića iz tačke 8: ,,Duhovnici da se ostave žena, a koji se kurvarom obrete, i to se načisto dokaže, da se uštroji i od sveštenodejstva odluči“. Da je zakon Vasojevića ostao na snazi, možda bi danas bilo manje popova.
Ovom tačkom su Vasojevići pokazali da je država iznad crkve i ovom tačkom su svojim savremenim potomcima kazali gde je popovima mesto - da moraju da slušaju narod i njegove sudove. I još nešto. U tački 1, Vasojevići govore da su oni zasebna bratstva u odnosu na ,,srbljačka“ bratstva. Vasojevići izgleda nisu ,,srbljaci“ - bar su im preci tako tada govorili. I poručili su im da se sa njima ,,bespogovorno umire“. To i danas vredi da se u Crnoj Gori kaže, da se sva bratstva bez obzira na etničnost pomire i sačuvaju državu.
Beogradski nacionalisti tvrde da to tako ne sme da bude, jer su svi Crnogorci samo Srbi i ništa drugo. A ako je to tako, onda će Crnogorci biti podučavani da su se Srbijanci prvi digli na Turke i prvi, pre svih nas, začeli zakonodavnu praksu. To nije tačno. Doduše, neki u Crnoj Gori kažu da su Vasojevići sledili Dušanove odredbe iz 14. veka. Mi nismo našli karakterne sličnosti među njima.
I na kraju, nama su poznati tekstovi istoričara i etnografa koji tvrde da između jednih i drugih crnogorskih bratstava nema razlike - svi su Srbi, ili u to ipak nisu sigurni (Novaković, pop Lalević, Dedijer, Vešović, Vuk Karadžić , Ćirković i dr.).
Neki autori govore da su crnogorska bratstva srpska i da su i jedni i drugi Srbi samo zato što su ,,pravoslavni“. Kod Karadžića su i muslimani Srbi, on je smelije osmatrao. Biti pravoslavan ne znači da si i Srbin, iako će danas neki tvrditi da je suprotno. I što je to toliko neobično - da možeš da budeš i pravoslavni Crnogorac ili da uopšte ne budeš religiozan, a budeš i Srbin i Crnogorac?
Nacionalni identitet na veri je skroman.
KOLIKO TRAJE DEMOKRATIJA U BEOGRADU
Davidovićev ustav iz 1835. godine je u Beogradu trajao je 55 dana. Ukinut je iz paradoksalnih razloga - zbog istovremenog antirepublikanskog pritiska carske Turske, Austrije i matuške Rusije i zbog njihove odbrane ,,republikanske“ podele vlasti.
Velike sile su ovim udarile pesnicom o Milošev sto: zbog uvođenja narodne skupštine kao parlamentarnog tela na koje velike sile nisu imale uticaja, a Miloš jeste, i zbog preterane vlasti kneza u odnosu na vladu (Sovjet) čije su starešine spoljne carevine želele da nadziru.
Davidović ceo realitet političkih odnosa nije uzeo u obzir: recimo, Rusija ne bi mogla da 1835. godine bude jemac turskih privilegija Srbiji iz Bukureštanskog mira 1812. godine ako bi knez Miloš mogao da vlada samovoljom. To je već učinio i Karađorđe, kada nije hteo da pristane na ovaj mir, i ljut na Ruse, napustio je u besu Srbiju, prešao je u austrijski Zemun i ostavio je ustanike bez vođe, te dao Carigradu razlog da uništi srpski ustanak.
Sultan je još Hatišerifom iz 1830. godine bio protiv neiskrenog srbijanskog monarho-republikanizma i zahtevao je da se u Knjaževini ograniči vlast Miloša u korist bratstvenih poglavara, Sovjeta.
Miloš se zaludno radovao ukidanju ,,Sretenjskog ustava“. I kažnjen je kada je 1838/39. godine donet stvarno delotvorni ustav Srbije. Ali taj ustav nisu pisali Srbi, jer je on bio sultanov fermanski tekst (hatišerif), koji je ograničio vlast kneza u korist Saveta - vlade, a sudovi su postali nezavisni i mogli su da Milošu sude. To je razlog zbog kojeg je Miloš te godine pokušao da sa vojskom izvede antiustavni puč i, pošto je bio savladan, morao je da abdicira i napusti zemlju.
KO JE VODIO SRBIJU U EVROPU?
Šta to onda slavi Srbija danas, koji oblik ,,državnosti“ ona slavi kada njen prvi ustav iz 1835. godine nije u njoj stvorio nikakvu novu državnost, već je to učinio drugi, zaista efektivni turski ustav i turski hatišerifi iz 1830, 1833 i 1838/39. godine? To je stvarna ustavnost Srbije. Taj turski ustav iz 1839. godine je trajao sve do 1869. godine i on je doprinosio stvaranju savremene Srbije.
I on je dao srbijanskim ustavobraniteljima prvu ideologiju demokratskog otpora autokratiji.
Turska je na svojoj teritoriji vukla u 19. veku Srbiju napred onoliko koliko je ona sama težila svojoj evropeizaciji, a išla je brže od Srbije. To je dokazala i mladoturskom revolucijom 1908. godine, da ne govorimo o silini Ataturkove evropeizacije Turaka posle Prvog svetskog rata.
Otuda odbačeni srpski ustav iz 1835. godine može jedino biti shvaćen kao početak samostalne istorije neuspešne ustavnosti, ali ne i državnosti. Taj je ustav bez sumnje početak demokratske pravne misli u njoj jer je Davidović sledio duh raznih ustavnih odredbi Francuske i Belgije, a Radičević (po profesiji bečki pravnik) administrativnu kulturu Austrije, ali ništa više od toga .
TURCI I VOJVOĐANI VODE SRBIJU
Srbija je svakako efektivno obnavljala svoju državnost i pre Davidovićevog ustava iz 1835. godine i turskih hatišerifa.
To je u pravnom smislu krenulo već 1805. godine kada je pod vođstvom još jednog Vojvođanina - Teodora Filipovića iz Rume (u Srbiji je promenio ime u Božidar Grujović), profesora prava u Harkovu, stvorena ustanička vlada pod imenom Praviteljstvujušči sovjet, kao protivteg Karađorđevoj samovladi. To je postignuto i sa dvojnom upravom Carigrada i Beograda nad Smederevskim sandžakom od 1817. godine.
Drugim rečima, političke uslove za evropeizaciju Srbije su stvarali sami Srbijanci, ali su ih u osvitu državnosti u Evropu odlučno vodili Srbi iz Vojvodine i Turci, bez obzira što međusobno nisu bili istomišljenici. To srbijanski nacionalisti nerado ističu, kao što nerado ističu da su Crnogorci imali svoju samostalnu pravnu istoriju
No, ne bi bilo tačno tvrditi da u Beogradu nema intelektualnog otpora pristrasnoj velikosrpskoj interpretaciji povesti svih Srba i da u narodu nema nikakvog razočarenja zbog agresije Beograda na naš narod van ,,srbijanskog pašaluka“. Ali je taj otpor ideološki nedovoljno ubedljiv, a politički još uvek nedovoljno jak.
ŠTO MISLE MASONI
Osovinu velikosrpske politike Beograda za dominaciju Srbije nad svim narodima u Jugoslaviji posle 1918. godine čini: kralj, crkva, vojska, nacionalistička inteligencija na univerzitetu, novinari, buržoazija Beograda i - masonerija. Ništa se do danas tu nije promenilo.
Zanimljivo, masoneriju malo ko pominje. To nije stoga što se za njene stavove ne zna, već zato što ih ona gotovo nikada ne iznosi u javnost pod svojim organizacionim imenom.
Kada je šef srbijanske lože ,,Šumadija“ dr Milan K. Glavinić kao poslanik u Skupštini Kraljevine Jugoslavije glasao 1937. godine da se prihvati Konkordat Svete Stolice sa Beogradom, kako bi se u Jugoslaviji osigurala ravnopravnost crkava i religija, bio je u svojoj loži unisono napadnut zbog čega se iščlanio iz slobodnih zidara.
Masoni su branili privilegije Srpske pravoslavne crkve. Njegovo obrazloženje da je glasao po savesti je odbacilo Savezno veće zidara u čije ime je čak veliki tajnik dr Viktor Novak morao o tome obavestiti Glavinića. Novak je posle Drugog svetskog rata napisao 1948. ,,Magnum Crimen“ opisujući zločine Pavelićeve NDH i franjevačkih kaluđera nad Srbima, kao i klerikalizam Vatikana među južnim Slovenima. Bio je, uz rezerve, ipak naklonjen Konkordatu - o ovome neki drugi put. Mi dr Novaku odajemo najveće poštovanje kao velikom hrvatskom Jugoslovenu i članu Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu i Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu.
JUGOSLOVENSKI MASONIPROTIV SRPSKE PREVLASTI
Kada su projugoslovenski masoni 1937. godine sastavili svoj nacrt novog ustava Kraljevine Jugoslavije kojim bi se zamenio Ustav diktatora Aleksandra Prvog Karađorđevića iz 1931. godine, došla je u jugoslovenskoj masoneriji na videlo sva težina greške sa antifederalnom koncepcijom Jugoslavije iz 1918. godine.
Jugoslovenski opredeljeni masoni predvođeni hrvatskim filozofom Albertom Bazalom i članom JAZU (u grupi je i Ivan Meštrović i pančevački pesnik Milan Ćurčin) su sastavili nacrt federalističkog ustava i, obraćajući se ostaloj braći, kazali: ,,Uzrok nezdravih prilika u Jugoslaviji leži, prije svega, u službenoj politici koja se postojano provodila od postanka ove države. Ustavi iz godine 1921. i 1931. nisu drugo nego emanacija ove politike, politike hegemonije jednog kraja nad svim ostalima…U isti mah treba i ovo istaći: iako su Hrvati glavni protivnici dosadašnje državne politike i dosadašnjeg državnog uređenja, oni nipošto nisu sami i jedini; i velika većina Srba izvan granice bivše Kraljevine Srbije, a poimenice ,,takozvani“ prečani, u jednakoj meri su nezadovoljni i solidarni sa Hrvatima“, navod je iz Nenezićeve istorije ,,Masoni u Jugoslaviji“, 1988.
MASONI RAVNODUŠNI NANEZAVISNOST CRNE GORE
To jeste tada tako bilo, danas u mnogo čemu nije tako, ali se duh srbijanske lože ,,Šumadija“ nije do danas u Beogradu promenio. To se ne oseća u dejstvu sadašnjih 66 srbijanskih loža, iako masoni tvrde da su dali veliki doprinos rušenju Miloševićevog ratnog velikosrpskog nacionalizma.
Stara projugoslovenska federalna grupa od pre Drugog svetskog rata je navela da su zidari u Kraljevini naširoko razmenjivali misli oko mogućeg novog ustava i da se nisu složili oko federalnih jedinica: Zagreb je predlagao pet jedinica, a Beograd četiri. Beograd je priznavao jedino Sloveniju, Hrvatsku, Bosnu i Hercegovinu, a sve ostalo je bila - Velika Srbija.
Na kraju je projugoslovenska zagrebačka grupa predložila da ovo budu federalne jedinice u Jugoslaviji: prva - Hrvatska sa Dalmacijom i Međimurjem; druga - Slovenija uglavnom na Dravskoj banovini; treća - Srpska oblast na jedinstvenoj Srbiji i Crnoj Gori (na izričit zahtev ,,Šumadije“, tada i Makedoniju drže za Srbiju); četvrta - teritorija Bosne i Hercegovine od pre Prvog Svetskog rata; i peta - Vojvodina, ali sasvim uslovno.
Masoni jesu videli da u Crnoj Gori i Makedoniji, koju oni nazivaju ,,Južnom Srbijom“, postoje težnje za širokom samoupravom. No, oni ih prepuštaju Srbiji i kažu: ,,Ali mi smatramo to pitanje čisto internim srpskim pitanjem, koje ne treba da otežava riješenje glavnog problema…“
Glavni problem je, naravno, da se zadovolje Slovenija, Hrvatska i Srbija. Tako su Podgoricu prepustili na volju Beogradu kao zastupniku svih Srba. A Vojvodinu, doduše, oni žele kao federalnu jedinicu ali ,,u svrhu olakšanja sporazuma između Hrvata i Srba, odnosno ′prečana′ i Srbijanaca…“
Tako se Beograd i Zagreb ne bi svađali oko sporednog plena. I oni bi taj plen podjednako delili sa sledećim rečima: ,,…Mišljenja smo da bi bilo u interesu državne zajednice zaokružiti Vojvodinu kao posebnu oblast, u kojoj bi se imala naravno osigurati nacionalna hrvatsko-srpska nadmoćnost“. Tu bi Vojvodina trajala kao federalna jedinica sve dok dva vuka iz Zagreba i Beograda ne skoče na nju.
Prvi je skočio Beograd 1988. godine rušenjem vlade Vojvodine i ukidanjem svakog oblika njene federalnosti u godinama 1989/90/91, gde je ta federalnosti bila osigurana po Ustavu SFRJ iz 1974. godine. Sada taj vuk skače na Crnu Goru i Bosnu i Hercegovinu.
NOVA DRŽAVNOST I USTAV SRBIJE
Sa raspadom Jugoslavije krajem XX veka Srbija je do sada od svoje teritorije jedino izgubila Kosovo i Metohiju. Za to je sama odgovorna. Ona je protivustavnim amandmanima 1989. godine na Ustav SFRJ i novim protivustavno donetim Ustavom Srbije iz 1990. godine ukinula oblike državne samostalnosti ove pokrajine i dodatno podstakla albanski secesionizam.
Stvarni plen Beograda je ostala jedino Vojvodina. U njoj je posle Drugog svetskog rata došlo do dramatične promene strukture stanovništva odlaskom Nemaca, Hrvata, Mađara, Slovaka i Rumuna, i humanitarnom kolonizacijom življa iz ratnih planinskih krajeva Bosne, Hercegovine, Like, Korduna, Banije, Crne Gore, Srbije i Makedonije.
Nakon nje je stizala ekonomska emigracija iz svih tih krajeva i Kosova. Stizala je i nova humanitarna kolonizacija Srba posle sloma srpske ratne politike u Slavoniji, Zapadnom Sremu, Bosni, Hercegovini i Dalmatinskoj Zagori od 1991. do 1995. godine. Potom je stizala i nova humanitarna imigracija sa Kosova posle poraza Miloševića u ratu sa NATO 1999. godine. Mnogo će godina proteći da mnogi među njima kažu da su Vojvođani.
SRBIJA NE DA CRNU GORU: MASONI U SUKOBU
Srbija se sada bori da povrati vlast nad Crnom Gorom koju je imala u karađorđevićevskoj Jugoslaviji podržana masonima. Pod Titom je nije imala, jer je on obnovio državu Crnu Goru. I nije je imala uspešnim begom Đukanovića od Srbije 2006. godine. Ali još uvek Crna Gora nije sigurna...
Velikosrpski nacionalizam i dalje jača u Srbiji i Crnoj Gori, i njegovi nosioci sanjaju da će pribaviti k sebi i Podgoricu i Banjaluku. Bar da deo sna stare masonske ,,Šumadije“ ispune. Možda će masoni iz velike lože Crne Gore da pojačaju svoj otpor beogradskoj velikosrpskoj braći. Oni su bili odmah posle svog osnivanja na sam dan proglašavanja nezavisnosti Crne Gore 2006. godine na strani crnogorske zastave. I to je bilo sjajno.
Beogradski ustavotvorci su svesni da je Ustav Srbije od 2008. godine za današnju situaciju u 2024. godini sakat, jer su Kosovo i Metohija koje on drži da su u Srbiji - van Srbije.
Ustavopisci čekaju na novi rasplet da bi ga promenili. Niko ne zna hoće li uspeti Evropska unija da zajedno sa atlantskim silama osujeti Putinov program ,,srpskog sveta“ i tako ostavi Srbiju bez Podgorice i Banjaluke. Verovatno crnogorska masonska loža ,,Evropa“ drugačije shvata budućnost Podgorice od beogradske lože ,,Evropa“. Želimo joj uspeh.
A šta god da se desi, novog ustava i drugačije državnosti Srbije će biti.
