Tekst posvećen „paradoksu Makronove evropske politike“, koji je objavila Pobjeda 21. maja, iznenadio me je zbog svog kritičkog pristupa koji mi se čini nepravednim iz više razloga. Ali, budući da on dolazi od jednog ubijeđenog Evropejca, osjetio sam se dužnim da bolje objasnim, pored onoga što se tiče same ličnosti predsjednika Makrona, francusku viziju evropske izgradnje.
Bilo da se radi o njegovim protivnicima ili prijateljima, svi se slažu da je francuska vizija evropske izgradnje linija vodilja Makronovog angažovanja na nacionalnom, evropskom i međunarodnom planu. Ne, Francuska se ne protivi proširenju Evropske unije na Balkan i njena spremnost da vidi Crnu Goru na čelu kolone nije motivisana namjerom da se prepriječi put ostalima!
DJELOVANJE U SLUŽBI EU
Naši nedavni predsjednički izbori su bili u znaku glasanja građana za Francusku, jasno angažovanu u izgradnji suverenije Evrope, sposobnije da odlučuje, sposobnije da svoje kapacitete i svoje bogatstvo stavi u svrhu zajedničkog, Evrope koja će postojati na svjetskoj sceni zajedno sa velikim silama.
To je izbor Emanuela Makrona a ne minimalistička Evropa, zabarakadirana i ograničena nacionalističkim ideologijama kojoj teže njegovi glavni protivnici. Francuska je 2022. godine izabrala, kao i 2017. godine, evropsku viziju predsjednika Makrona koju je on sprovodio tokom perioda od pet godina.
Velika većina onih koji su u Evropi očekivali sa strijepnjom rezultat predsjedničkih izbora pozdravila je i podržala Makronov reizbor koji se nije podrazumijevao sam po sebi, budući da je finansijska, ekonomska i socijalna kriza koju osjećamo još od 2008. godine uzdrmala Evropu i svuda probudila identitetske i autoritarne reflekse kao i zatvaranje u sebe.
Priznaćemo da je u tim olujama Francuska uspjela da odbrani svoju konstantnu doktrinu insistirajući na evropskoj koheziji i solidarnosti, a ne obratno. Predsjednik Makron je imao glavnu ulogu u toj dinamici i doprinosio, brojnim predlozima, konkretnoj Evropi. Pominjanje svih projekata na kojima je Francuska radila tokom prethodnih pet godina sa namjerom da doprinese realizaciji svoje vizije i prenese svoj elan na druge oduzelo bi puno prostora. Pomenuću, ipak, finansijski plan za obnovu koji počiva na solidarnosti između Evropljana iz koga nije izuzet Balkan, oporezivanje multinacionalnih korporacija, reciprocitet u odnosima sa Kinom, digitalne norme i borbu protiv sajber kriminala (u ovom dijelu radimo zajedno sa Slovencima na projektu koji se tiče Balkana). Sve su to oblasti u kojima se radilo po osnovu francuskih predloga koji su često bili usvajani.
ZA ODBRANU UKRAJINE I MIR U EVROPI
Francusko predsjedavanje Evropskoj uniji urodilo je značajnim rezultatima u oblastima od kojih zavisi postojanje Unije i prosperitet njenih članica.
Tokom francuskog predsjedavanja dogodila se i najozbiljnija kriza u Evropi od 1945. godine, izazvana ruskom agresijom protiv Ukrajine. U tim odlučujućim trenucima izgrađeno je i sačuvano jedinstvo Evropljana, bez obzira na njihove različite interese, ne obazirući se na agresora, ali ne potcjenjujući rizike od nekontrolisanog nuklearnog eskaliranja ili energetske probleme nekih država članica koje su po tom pitanju manje samostalne od Francuske.
Tokom francuskog predsjedavanja radili smo efikasno na jedinstvenom evropskom djelovanju kako u pogledu definisanja i primjene sankcija prema Rusiji tako i u pogledu isporuke oružja i materijala Ukrajini, pokazavši tako kapacitet Evrope da se pozicionira kao glavni akter u ovoj krizi.
Naša potpuna podrška otporu i legitimitetu otjelotvorenom u predsjedniku Zelenskom istaknuta je na nivou međunarodnih instanci, tačnije u Ujedinjenim nacijama, i rezultirala je nepogrešivom mobilizacijom s namjerom da se osudi agresija od strane Ruske Federacije.
Sve ovo zaslužuje da bude pomenuto, naročito onima koji neprestano nastoje da umanje sposobnost Evrope da reaguje, idući na ruku deklarisanim protivnicima jake Evrope, kakvi su Tramp i Putin.
BALKAN U EU: FRANCUSKO ZALAGANJE
U evropskoj politici Balkan ima svoje mjesto.
U svom govoru na Sorboni, 2017. godine, predsjednik Makron je jasno istakao da se očekuje od cijelog regiona da se integriše u EU. Takođe, istakao je, što svi konstatuju, da osnivački ugovori i procesi koji iz njih proizilaze nisu bili prilagođeni proširenoj Evropi koja se suočava sa zahtjevima u vezi sa donošenjem odluka i reaktivnošću u složenom međunarodnom kontekstu. Ne može se zanemariti izazov koji pred sobom ima Evropska unija kada se radi o donošenju odluka i sredstvima za njihovo sprovođenje. To je, naime, uslov za uspješno proširenje. Na tome se mora raditi paralelno, jer se unutrašnjim reformama radi na pripremanju budućih uspješnih članstava. U okviru francuskog predsjedavanja Evropskoj uniji, organizovaćemo, u junu mjesecu, događaj koji će biti prilika da ponovimo obavezu evropskog angažovanja na Zapadnom Balkanu. Pokazaćemo našu podršku razvoju u oblasti energije, komunikacija i ekološke tranzicije kao i podršku mladima regiona.
NOVA METODOLOGIJA: PRILAGOĐAVANJE MEHANIZMA KAKO BI BUDUĆA ČLANSTVA BILA USPJEŠNA
Predlaganjem nove metodologije Francuska je samo ukazala na nagomilana kašnjenja, blokade i frustracije, pa čak i na slabosti postojećih procesa koje su konstatovane nakon prijema nekih novih članica, posebno u oblasti pravosuđa u kojoj građani i elite država kandidata imaju očekivanja. „Neliberalni“ talas kojim se dovodi u pitanje superiornost evropskog prava i nezavisnost sudske vlasti rezultirao je, naime, zahtjevom, ne samo od strane Francuske, da vladavina prava i njena stvarna primjena na terenu imaju centralno mjesto u procesu evropskih integracija.
Ovakav francuski stav je široko prihvaćen i usvojen za manje od tri mjeseca. Uostalom, nova metodologija je otvorila put ubrzanom prijemu kojim se omogućava državama kandidatima da aktivno učestvuju u evropskim programima u sektorima u kojima su najviše napredovale, što je već slučaj sa Crnom Gorom. Pored toga, na bilateralnom nivou smo razvili saradnju od povjerenja, čemu doprinosi aktivnost francuskog međunarodnog eksperta koji je angažovan u Crnoj Gori, kao i seminari koji se organizuju u našem Generalnom sekretarijatu za evropske poslove.
Očekuje se da aktuelni kandidati (Crna Gora, Srbija, i vrlo brzo Albanija i Sjeverna Makedonija) izađu iz stagnacije i privedu kraju pregovaračke procese. To je razlog postojanja nove metodologije.
POSTAVLJANJE OSNOVA VELIKE EVROPE: OTVORENOST I REALNOST
Pitanje Ukrajine, koja je predala zahtjev za članstvo u nezamislivim uslovima, ostaje otvoreno. Ono zavisi od pitanja koje je već postavljeno: kako primiti države za koje nas vežu vrijednosti i interesovanja, posebno geografska, ali koje ne žele ili nisu u objektivnoj mogućnosti da poštuju tehničke i institucionalne uslove jedne sve složenije i sve zahtjevnije strukture kakva je Evropska unija?
Francuski predlog odgovara inkluzivnoj logici koja počiva na razmatranju rezultata iz nekih oblasti, kao što su životna sredina, energija, obrazovanje, istraživački rad i bezbjednost.
Predlog predsjednika Makrona da se formira jedna evropska politička zajednica dovešće do intenzivnog dijaloga na temu bezbjednosti kao i na važne teme iz gore navedenih oblasti. Ideja je da se sa tim državama reorganizuje čitav kontinent, ali da to ne bude ni u kom slučaju alternativa aktuelnom procesu proširenja Evropske unije na zemlje Zapadnog Balkana.
CRNA GORA: PRIMJER, A NE PARADOKS
Predsjednik Evropskog pokreta u Crnoj Gori, gospodin Momčilo Radulović, zavređuje pažnju kada podstiče političke snage i sve crnogorske rukovodioce da se ujedine kako bi prešli novu etapu. Njegove dužnosti u Agenciji za sprečavanje korupcije omogućavaju mu da stekne uvid u obim sistemskih i drugih prepreka koje već nekoliko godina usporavaju zemlju na evropskom putu.
Politička situacija proizišla iz prethodnih političkih smjena prilika je da se prekine sa stagniranjem. Pozdravljamo hrabrost onih koji su dali ohrabrujuće signale u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala. Oni su imali i imaće svu francusku, evropsku i međunarodnu pomoć kako bi radili na ozdravljenju društvenih i ekonomskih osnova, što je neophodno za proces evropskih integracija.
Ti signali vrijede za čitav region i ne predstavljaju mali gest već su dio logičkog slijeda kakav su evropsko pravo i evropske vrijednosti. Na tom putu vidimo Crnu Goru kao primjer, kao predvodnicu Balkana u EU. Nemojmo govoriti o „Makronovom paradoksu“ već se ujedinimo oko „crnogorske paradigme“.
Autor je izvanredni i opunomoćeni ambasador Republike Francuske u Crnoj Gori
