Ipak, situacija u kojoj se Crna Gora našla, po formiranju 43. vlade je toliko specifična. da se otrže jasnim klasifikacijama i razvrstavanjima. Čak i oni koji se dobro razumiju u teorije političkog sistema i u uporedne analize koje se tiču razloga i načina zbog kojih se uspostavljaju manjinske vlade, teško da mogu naći neko iskustvo koje bi bilo slično konstelaciji – rasporedu i odnosu snaga, dakle – u aktuelnoj crnogorskoj vladi.
Zato nam se riječ kompilacija čini najpogodnijom za opis onoga što danas postoji u izvršnoj vlasti u Crnoj Gori.
Jer, 43. vlada u političkoj istoriji naše zemlje predstavlja mješavinu i zbirku različitih ideoloških i političkih planova i projekcija. Uz to, motivi i razlozi zašto je do njenog formiranja došlo – odnosno objašnjenja koja bismo mogli dobiti od njenih učesnika zašto učestvuju u kabinetu g. Abazovića – su drukčiji, odnosno – bitno različiti, sa specifičnim motivacijama, na početku, i sa vrlo različitim projekcijama što bi trebalo da bude željeni/očekivani kraj tog zajedničkog (odnosno: “zajedničkog”) poduhvata.
Pođimo redom, računajući da u aktuelnoj crnogorskoj Vladi imamo četiri prepoznatljive cjeline, tj. učesnika – GP URA; SNP, SDP i manjinske nacionalne stranke – uz, treba li ponoviti, petog, “tihog participenta”, od čije podrške zavisi parlamentarna stabilnost – a to je DPS.
Dakle – što se tiče motiva zašto je formirana – jedan od rijetkih zajedničkih momenata leži u činjenici da političkim grupacijama i strankama, u Vladi i van nje, po svemu sudeći, vanredni izbori u ovom trenutku nisu odgovarali. Čak i oni koji su sada u opoziciji, bez obzira na njihovu gorljivu retoriku, nisu baš bili spremni da novo glasanje – iako bi, sigurni smo, svako od njih na to pitanje javno odgovorio na sasvim suprotan način.
Razlog za to leži i u projekciji – što je potvrđeno i u istraživanjima javnog mnjenja – da je grupacija oko bivšeg premijera Krivokapića, po inerciji vlasti i uticaja koji ona sa sobom donosi, pretpostavljena “Evropa sad” partija bila iznad cenzusa. Da li će tako biti za, recimo, pola godine, veliko je pitanje. Za tom grupom niko neće žaliti, osim, naravno, pojedinačnih poslanika, kojima je odlaskom Z. Krivokapića, opstanak na političkoj sceni ozbiljno doveden u pitanje.
Participenti u Vladi se bitno razlikuju po tome što je svrha i što su ciljevi njihovog ulaska u izvršnu vlast.
Dok je za partije nacionalnih manjina gotovo podrazumijevajuće da je korisno – i njima i državi – da budu u vladi, za ostale učesnike postoje sasvim posebni razlozi.
GP URA nije imao izbora. Njihova promjena dresova poslije godinu i po dana katastrofalnog političkog eksperimenta kojima su upravo njihovi glasovi dali većinu je logična posljedica situacije koja, za njih i njihovu političku budućnost, nije imala alternativu. Zato je URA najviše od svih zainteresovana za uspjeh 43. vlade. Taj bi uspjeh za njih bio svojevrsna “propusnica za političku budućnost”.
Abazović neće imati treću šansu. Prvi promašaj bi mu mogao biti “oprošten” od strane (nekih) glasača ukoliko se u drugom pokušaju pokaže da je naučio na greškama tokom svog potpredsjedničkog mandata. On, pri tome, ne može računati da će imati veliku pomoć od drugih političkih stranaka i raznih subjekata koji utiču na politiku (i u Vladi i van nje, kao što su neke medijske kuće). Najveći saveznik lidera URA je “međunarodna zajednica”, tj. oni činioci u njoj koji ne žele da i drugi put promaše u procjeni što i kako (i sa kim!) treba raditi u Crnoj Gori. Da li će to biti dovoljno za uspjeh?
O podršci iz regiona postoje različite teorije. Poslije (neobjavljene) eutanazije “Otvorenog Balkana” (o čemu, izgleda, Abazović još nema jasnu sliku), podrška mladom premijeru koja stiže iz Beograda i iz Tirane može biti dvosjekli mač. Ili nešto gore od toga.
Uz GP URA je Socijalistička narodna partija. Njihova je agenda mnogo puta ponovljena: Temeljni sporazum sa Crkvom Srbije i “Otvoreni Balkan”. Tu je, kako rekosmo, pola posla “završeno” – i prije nego što je Vlada počela s radom. Za prvu polovinu (ugovor sa SPC) SNP može da sa sigurnošću računa da će biti prepoznatljiva njihova pozicija i uloga “(pro)srpske partije”. Zalagaće se g. Joković da se to potpiše, pa kud puklo, da puklo.
Koliko je taj zahtjev realan i ostvariv – drugo je pitanje. Upozorenje je puno puta ponovljeno – prvenstveno i najvažnije – od samog DPS. Sintagma “u skladu sa Ustavom i zakonom” krije u sebi sve moguće probleme za nakanu da se sa ovakvom Crkvom Srbije i sa njenom ekspoziturom u Crnoj Gori potpiše akt koji treba da ima sve potrebne karakteristike međunarodnog ugovora – da bi bio “temeljan” i da bi, sljedstveno tome, bio potvrđen u Skupštini.
Čini se da bi partijskim kolegama i izabranicima g. Jokovića bilo (mnogo) pametnije da se koncentrišu na uspješnost svojih ministarskih mandata, kao i na korektno obavljanje funkcije predsjednice Skupštine. Povratak u vlast – makar i u manjinskoj verziji vlade ograničenog trajanja, koja za svoje proklamovane ciljeve ima anti-teze partijskog SNP programa – predstavlja veliki izazov za Lijevu Desnu partiju. Njihovo insistiranje na rješenjima koja samo njima odgovaraju (kakvo je aktuelno u vezi novog direktora ANB) može bitno skratiti ionako kratki mandat Vlade, ili, što bi bilo gotovo jednako loše, opteretiti rad izvršne vlasti do nepodnošljivog nivoa.
SNP će, dakle, morati da se nauči kompromisima. Najveći su već napravili – ulaskom u vlast. Ako budupregonili– samo će potvrditi teze najljućih kritičara njihovog učešća u Abazovićevom kabinetu i vrlo brzo pritjerati Vladu uza zid.
Na kraju, ali kao vrlo značajno, ostaje SDP, čiji su predsjednik i počasni predsjednik preuzeli dva veoma značajna resora.
Činjenica da obojicu čekaju gotovo katastrofalne situacije u ministarstvima vanjskih i odbrane – urušena ministarstva i mnogi kadrovi kojima nedostaje i znanja i lojalnosti sopstvenoj zemlji – nije najgora stvar na spisku problema koji su naslijedili.
SDP će biti u vrlo delikatnoj i zahtjevnoj situaciji – kao građanska suverenistička partija koja je ostala jedina u izvršnoj vlasti – da bude čuvar i glasnogovornik onih vrijednosti, ciljeva i interesa koji predstavljaju politiku koja ostavlja nadu i mogućnost Crnoj Gori da ostane čvrsto na evro-atlantskom putu.
Njihovi prirodni saveznici – bez obzira na opterećenja prošlosti i na “neravnine” koje su te situacije ostavile za sobom – ostaju DPS i Socijaldemokrate. Uz to, logično je i očekivano da SDP ima blisku saradnju i posebno razumijevanje sa partijama nacionalnih manjina – jer je to neizostavni dio suverenističke, građanske i prozapadne politike u Crnoj Gori.
Te jasne odrednice ne čine zadatak SDP ni malo lakšim – posebno ne jer će biti pod budnim okom onih glasača koji žele da vide odlučnije zalaganje za crnogorske državne i nacionalne interese. A to je utakmica u kojoj se jednom propuštene prilike teško ponovo ukazuju.
Nova crnogorska vlada, dakle, započinje mandat u teškim uslovima i pod opterećenjem urušavanja i degradacije Crne Gore kao države i kao društva.
Antagonizovane političke snage koje sjede zajedno predstavljaju čudnu kompilaciju koja, jednom sastavljena, ima potrebu i šansu da zaustavi propadanje i nazadovanje.
Ali, da se ne zavaravamo – potreba je velika, ogromna – pa je zato šansa mala i slabašna.
