Mauzolej koji se nalazi na Orlovom kršu iznad Cetinja, posvećen je crnogorskom vladici Danilu Petroviću Njegošu, osnivaču dinastije Petrović Njegoš. Vladika Danilo je prvi unio među crnogorska plemena ideju o nezavisnosti Crne Gore. Tako da je nemjerljiva njegova uloga i značaj kao tvorca političke misli o slobodi i nezavisnosti Crne Gore. Bio je i osnivač prvih državnih institucija u Crnoj Gori.
Ovaj spomenički kompleks od izuzetne važnosti, koji je proglašen kulturnim dobrom 1957. godine, danas se nalazi u sastavu Istorijskog muzeja Crne Gore, zajedno sa još dvije arhitektonske cjeline slične namjene - Njegoševim mauzolejom na Lovćenu i dvorskom crkvom na Ćipuru, gdje su sahranjeni posmrtni ostaci osnivača Cetinja Ivana Crnojevića i posljednjeg crnogorskog vladarskog para.
Osnivač dinastije Petrović Njegoš, vladika Danilo rođen je na Njegušima oko 1670. Godine, a umro je 1735. i sahranjen je u manstiru Podmaine. Odatle su njegovi posmrtni ostaci prenijeti na Cetinje 1853.
Mauzolej na Orlovom kršu, podignut je povodom proslave dvjestogodišnjice dinastije Petrović Njegoš 1896.Kako stoji u "Glasu Crnogorca" od 6. oktobra iste godine, projekat je realizovan "po nacrtu Njezina Visočanstva knjaginjice Jelene i po nastojanju g. inđinjera Radovića".
U projektu su učestvovali francuski arhitekta Fruše i vajar P. Moro Votijer, a radovima je rukovodio Andrija Radović. Mauzolej je građen od kamena s Ljubovića i radili su ga korčulanski i domaći majstori.
Mauzolej je nakon izgradnje gotovo srastao sa Orlovim kršem čineći ga prepoznatljivim i dominantnim simbolom Cetinja. Mauzolej je podignut na vještački formiranom platou, da bi bio jasno vidljiv iz grada. Monumentalni kameni sarkofag sa visoko postavljenim krstom na širokoj čeonoj kamenoj ploči sa natpisom leži na prostranom kamenom postamentu do koga vode tri stepenika. Na gornjoj ploči sarkofaga reljefno su predstavljeni simboli svjetovne i duhovne vlasti vladike Danila. Na istočnoj strain, u kružnom medaljonu, apliciran je bronzani reljef vladičine glave u profilu.
Nad sarkofagom, oslanjajući se na četiri vitka stuba, uzdiže se baldahin koji predstavlja nebeski svod. Baldahin se na stubove oslanja pomoću četiri višestruko profilisana luka u čijim se centrima nalazi po jedan veći kamen-tjemenac na kojima se nalaze reljefne predstave različitih grbova: državni, porodični i vladičanski.
Gipsanim člancima koji su ukrašeni stilizovanim cvjetovima, svod je podijeljen na četiri segmenta u čijem se centru nalazi veća rozeta. Predstavu nebeskog svoda dočarava veći broj apliciranih, gipsanih, u zlato obojenih zvjezdica na plavoj osnovi.
Posljednjih decenija mauzolej je dva puta restauriran. Prva strukturna sanacija urađena je 1985. kada su otklonjene posljedice zemljotresa iz 1979, a druga na prijedlog Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture na Cetinju nakon istraživanja postojećeg stanja konstrukcije mauzoleja koja su sprovedena 2004, a restauracija je rađena do 2011. godine.
Da je Orlov krš bio interesantan i u daljoj prošlosti, svjedoči činjenica da su krajem sedamdesetih i početkom osamdesetih godina 20. vijeka u njegovoj neposrednoj blizini pronađeni ulomci stare keramike, koji se danas čuvaju u Narodnom muzeju.
Inače, Danilo je za vladiku izabran na Zboru crnogorskih vladara 1697. godine, a zavladičen je u Sečuju 1700. Prilikom posvećenja izbjegli srpski patrijarh Arsenije III, izdao je Danilu sinđeliju kojom je utvrđena jurisdikcija cetinjskog mitropolita. U dokumentu su pobrojana ova mjesta: Crna Gora, Grbalj, Paštrovići, Krtoli, Luštica, Bar, Skadar, Ulcinj, Podgorica, Žabljak, Zeta, Kuči, Bratonožići, Bjelopavlići i Piperi.
Vladika Danilo Petrović Njegoš je crkvenu jurisdikciju iskoristio u političke i državne ciljeve, jer je duhovnu vlast nad pravoslavicima koji su bili pod Venecijom i Osmanskim carstvom, koristio za širenje ideje o nezavisnosti Crne Gore. Tako da se može reći da je Vladika Danilo prvi unio među crnogorska plemena ideju o nezavisnosti Crne Gore. Ogroman je njegov značaj kao tvorca političke misli o slobodi i nezavisnosti Crne Gore.
