Prikriveni monetarni federalizam koji tiho već deceniju sprovodi Evropska centralna banka i naredne godine biće upakovan u balansiranje između indirektne monetizacije javnog duga zemalja članica eurozone i niskih kamatnih stopa, a ovoga puta kao dio strategije Kristin Lagard, koja kao revolucionarno i inovativno najavljuje već viđeno i neodrživo.
Kada je u januaru 2014. Dženet Jelen preuzela rukovodstvo nad Federalnim rezervama kao prva žena u toj ulozi, činjenica da je iz redova demokrata naslijedila prethodnika republikanca Bena Bernankea bila je ipak upadljivija i konkretnije je pomagala u tumačenju brojnih odluka, poput one da se kamatna stopa održava na rekordno niskom nivou, kako bi se doprinijelo oporavku američke privrede nakon globalne krize, čije posljedice su se i tada osjećale u velikoj mjeri.
Manipulativno stimulisanje privrede računovodstvenim trikovima nije nikakva inovativna praksa koju je Lagard uvela. Štaviše, nije ni tipična samo za ECB, jer je koriste sve velike centralne banke, osim Banke Japana, koju, ironično, često navode kao primjer na koji se navodno ugledaju. Japan spada u one zemlje u kojima sintagma „učešće javnog duga u BDP-u” doslovno neprirodno zvuči, jer ovaj procenat iznosi čak 238 odsto, iako je struktura duga neuporediva sa onim što je razlog zaduženosti evropskih zemalja, jer se pravi jasna razlika između strukturnog i ciklički ispravljenog deficita.
Najavljenim programom otkupa obveznica ECB ne samo da bi mogla dugoročno da umrtvi razvojne potencijale, već bi se njime moglo prekršiti dosadašnje pravilo da se kroz program kvantitativnog popuštanja otkupi više od 33 odsto javnog duga neke države članice, iako je taj procenat do sada bio gornja granica. Državama sa manjim stepenom finansijske discipline ovo šalje signal da će se posljednji trzaji ideje o solidarnosti praktikovati upravo na primjeru spašavanja njihovih ekonomija – ne iz bilo kog drugog razloga osim želje da se sačuva euro. Državama poput Njemačke i Francuske ovo uvijek daje mogućnost da zarade na otkupu obveznica nedisciplinovanih. Stoga se ovakav način upravljanja podjelom rizika u eurozonii ne može nazvati ničim do prikrivenim monetarnim federalizmom, suprotnom svim ugovorima na kojima odnosi unutar Evropske unije počivaju.
Gledati na proces donošenja odluka u institucijama EU kroz prizmu učešća žena u ovim procesima samo podriva loše prakse i ohrabruje liderke da ponavljaju greške svojih muških prethodnika, jer se takvi potezi često komentarišu u kontekstu spremnosti na rizik. Ako smo već na primjeru Bernanke-Jelen mogli pratiti izrazit kontrast republikanskog i demokratskog pristupa bez značajnijeg osvrta na ulogu ženskog liderstva, neshvatljivo je da se u posljednje vrijeme u taj kontekst stavlja nastavak jedne štetne prakse u ECB čije posljedice mogu biti još opasnije nego do sada.
Koliko je u matematici bespotrebno tragati za bilo kojim drugim zajedničkim sadržaocem, osim za najmanjim, toliko je i u analiziranju liderskog pristupa besmisleno praviti paralele samo na osnovu činjenice da su neke poteze povukle žene onda kada je pol jedino što ih međusobno povezuje, odnosno razdvaja od drugih lidera.
Koliko je u matematici bespotrebno tragati za bilo kojim drugim zajedničkim sadržaocem, osim za najmanjim, toliko je i u analiziranju liderskog pristupa besmisleno praviti paralele samo na osnovu činjenice da su neke poteze povukle žene onda kada je pol jedino što ih međusobno povezuje, odnosno razdvaja od drugih lidera.
Možemo, isto tako, posmatrati liderski profil Lagard na osnovu činjenice da je Parižanka i porediti to sa drugim evropskim liderima i diplomatama iz francuske prijestonice. Pošto su i ECB i EU relativno nove institucije da bi se na primjeru upravljanja njima mogli analizirati ovakvi pristupi, možemo otići nešto dalje u prošlost i podsjetiti na Šarla Morisa de Taljeran-Perigora, takođe Parižanina i jednog od najcjenjenijih i najuticajnijih diplomata u evropskoj istoriji.
Upamćen je po dugom diplomatskom angažmanu još za vrijeme vladavine Luja XVI, tokom Francuske revolucije, do Napoleona, Luja XVIII, Luja Filipa Orleanskog te kao predstavnik Francuske na Bečkom kongresu. Njegove često citirane riječi su „Kad posmatram sebe – zabrinem se, kad se uporedim s drugima – umirim se”, a stavimo li ovu izreku u kontekst odnosa ECB i drugih centralnih finansijskih institucija poput Feda, Banke Engleske, Narodne banke Kine i drugih, nije da ne možemo zaključiti da Lagard radi isto, ali to ipak ne zovemo, na primjer, pariskim liderstvom.
Stimulisanje državne potrošnje jedna je od prepisanih mjera u borbi za očuvanje privrede tokom pandemije. Sve se ovoga puta dešava u trenutku koji nije najpovoljniji za smanjenje bilansa stanja ECB, naročito zbog činjenice da pored onih koje ona planira da otkupi na sekundarnom tržištu već ima onih kojima se datum dospijeća približava. Sve bi ovo i mogla da bude jedna divna ružičasta priča o ženskom liderstvu da je u pitanju situacija u kojoj nacionalna centralna banka razmatra konsolidovani bilans stanja, pa da se izdate obveznice ne pojavljuju u bilansu, zbog činjenice da doslovno država samoj sebi postaje dužnik. U situaciji kada to radi ECB javni deficit se podstiče doštampavanjem novca.
Možemo samo da vjerujemo da se većina toksičnih procesa, kako u ekonomiji, tako i u društvu uopšte, nikada ne bi dogodila da su mnoge stvari od starta nazivane pravim imenom, posebno u zemljama u razvoju, u kojim se primjeri dobre prakse traže na najvišim svjetskim adresama. Promovisanje ovakvog oblika ženskih angažmana bez otkrivanja suštine maska je kojom se prikriva odsustvo inovativnosti, što će biti jasnije onda kada se sa određene vremenske distance bude donio zaključak da su neke liderke samo ponavljale greške svojih prethodnika. U pitanju je pristup koji jednako šteti ženskom liderstvu koliko i potpuno izopštavanje žena iz društvenih procesa, čega, kao ni suštine koraka unazad koje pravi Lagard, poštovaoci njenog lika i djela nijesu svjesni.
Komentari ()
