Ministri spoljnih poslova Sjedinjenih Amerilkih Država i 11 zapadnoevropskih država – Belgije, Danske, Francuske, Holandije, Islanda, Italije, Kanade, Luksemburga, Norveške, Portugala i Ujedinjenog Kraljevstva – potpisali su u Vašingtonu Sjevernoatlantski pakt, vojni ugovor kojim je stvorena snažna vojnopolitička formacija zapadnih saveznika – NATO.
Glavna odredba ugovora između država članica je Član V. Dio tog dijela ugovora glasi: Članice su saglasne da će se oružani napad protiv jedne ili više članica u Evropi ili Sjevernoj Americi smatrati napadom na sve članice.
Osnova Sjeverno-atlantskog saveza je Sporazum država članica, koji je po prirodi međunarodni ugovor. Sporazum priznaje i podržava njihova pojedinačna prava kao i njihove međunarodne obaveze u skladu s Poveljom Ujedinjenih Nacija.
Obavezuje svaku državu članicu da učestvuje u rizicima i odgovornostima, uspostavlja sistem zajedničke odbrane i zahtijeva od svake od njih da ne prihvata nikakve međunarodne obaveze koje bi mogle biti u suprotnosti sa Sporazumom. Političko sjedište Organizacije i trajno sjedište Sjevernoatlantskog saveza je u Briselu.
Članica NATO-a može postati „bilo koja evropska država koja je u stanju da unapređuje principe ovog Sporazuma i doprinosi bezbjednosti sjevernoatlantskog područja“. Danas je u ovom savezu 30 članica
NATO ima svoj Akcioni plan članstva. Ovaj plan pomaže potencijalnim članovima da se pripreme za članstvo i ispune ključne zahtjeve, time što im pruža praktične savjete i upravo onu pomoć koja im je potrebna.
Prvo proširenje uslijedilo je 1952. kada su se pridružile Grčka i Turska, zatim Njemačka 1955, Španija 1982, Češka, Mađarska i Poljska 1999, Bugarska, Estonija, Letonija, Litvanija, Rumunija, Slovačka i Slovenija 2004, Albanija i Hrvatska 2009, Crna Gora 2017. i Sjeverna Makedonija 2020.
Svrha NATO-a je da očuva mir i sigurnost političkim i vojnim putem u zemljama članicama.
NATO propagira demokratske vrijednosti i omogućava članovima da se konsultuju i sarađuju na pitanjima iz domena odbrane i bezbjednosti s ciljem rješavanja problema, izgradnje povjerenja i, na duže staze, sprečavanja konflikata.
Posvećen je mirnom rješavanju sporova. Međutim, ako diplomatski pokušaji ne uspiju, NATO ima mogućnost da vojnim putem preduzme operacije upravljanja krizom. Ove operacije obavlja u skladu sa odredbom o kolektivnoj odbrani iz osnivačkog sporazuma NATO-a, odnosno Članom 5 Vašingtonskog sporazuma, ili nakon što su Ujedinjene nacije odobrile mandat, a može ih vršiti samostalno ili u saradnji sa drugim zemljama i međunarodnim organizacijama.
