Varšavski pakt bio je osnovan 14. maja 1955. godine, a činili su ga Sovjetski savez, Poljska, Čehoslovačka, Rumunija, Bugarska i Mađarska.
Ovaj vojni dsavez, koji je ponekad nazivan i Varšavski ugovor, dok mu je zvaničan naziv je bio Sporazum o prijateljstvu, saradnji i međusobnoj pomoći činile su države istočnog bloka koje su ga organizovale kao odgovor na stvaranje Sjevernoatlantskog pakta na Zapadu godine 1949.
Kao izgovor za stvaranje Varšavskog pakta poslužilo je ponovno naoružavanje Zapadne Njemačke i njeno primanje u NATO preko ratifikacije pariskih sporazuma. Varšavski ugovor je sastavio Nikita Hruščov godine 1955. a bio je potpisan u Predsjedničkoj palati u Varšavi, zbog čega je i dobio ovaj naziv.
Potpisnice su bile sve komunističke države Evrope, osim SFRJ. Članice pakta su se obvezale da će jedna drugu pomagati ako ijedna bude napadnuta.
Sporazum je takođe navodio da se odnosi među članicama baziraju na međusobnom nemiješanju u unutrašnje poslove, odnosne poštovanju suvereniteta i nezavisnosti članica. Ove odredbe su samo godinu kasnije bile prekršene prilikom sovjetske invazije na Mađarsku i gušenja tamošnje antikomunističke pobune 1956.
Tokom Mađarske revolucije iz 1956, vlada predvođena premijerom Imreom Nađom objavila je povlačenje Mađarske iz Varšavskog pakta. Kao odgovor, sovjetske trupe su ušle u Mađarsku i slomile pobunu za dvije sedmice, koristeći Varšavki pakt kao opravdanje.
Snage Varšavskog pakta su korišćene povremeno, kao što je bilo tokom Praškog proljeća, kada su napale Čehoslovačku da bi zbacile reformski pokret koji je sprovodila vlada Aleksandra Dubčeka.
Ubrzo je došlo do raspada Sovjetskog saveza, a zatim i razlaza Češke i Slovačke. Osam godina nakon ukidanja Varšavskog pakta Mađarska, Poljska i Češka postale su NATO članice, dok su se. Bugarska, Slovačka, Rumunija, kao i nekadašnje članice SSSR Estonija, Letonija i Litvanija pridružile u martu 2004.
Takođe, Češka, Estonija, Mađarska, Letonija, Litvanija, Poljska i Slovačka su 2004. postale članice Evropske unije, dok su im se 2007. pridružile Bugarska i Rumunija.
Poljska je u novembru 2005. odlučila da svoju vojnu dokumentaciju učini javno dostupnom kroz Institut nacionalnog sjećanja, pa je sa oko 1.300 dokumenata skinuta oznaka tajnosti u januaru 2006, a preostalih oko 100 dokumenata proučava istorijska komisija.
