Kulturno dobro, Kirza, 1950. je stavljeno pod zaštitu Zakona o spomenicima kulture Crne Gore i uvedeno u Registar nepokretnih spomenika kulture 1961, pod nazivom "Crkva i groblje". Kasnijim rješenjem iz 1993, kulturno dobro je uvedeno u Centralni registar nepokretnih spomenika kulture, pod nazivom "Kirza". Danas je to kulturno dobro preorano i dovedeno do neprepoznavanja, tako da možemo reći da smo uspjeli da jedan lokalitet iz perioda kasne antike izgubimo i ne istraživši ga.
U selu Sukuruć - Tuzi, na mjestu zvanom Kirza, nalazili su se ostaci arhitektonskog objekta za koje su mještani tvrdili da je bila crkva, što su potvrdili kasniji nalazi. Godine 1950, kada je ovaj lokalitet stavljen pod zaštitu, bili su vidni ostaci objekta dimenzija 25 m x 15 m. Prilikom poljoprivrednih radova pojavljivali su se i tragovi i elementi antičke nekropolre. Danas nema vidljivih arhitektonskih ostataka, a lokacija je pretvorena u obradivu površinu.
Poljoprivrednim radovima su uklonjeni arhitektonski ostaci i uništeni materijalni tragovi, pa se sada može konstatovati da je kulturno dobro u najvećoj mjeri devastirano, jednostavnije rečeno preorano.
Već u Studiji Zaštitu spomenika kulture i nasljeđa Muzeja i galerija Titograd iz 1987. godine, konstatuje se da nisu vidni tragovi kulturnog dobra, ali da ima fragmenata sige, opeke i klesanog kamena. Od kamena sa ovog objekta građene su okolne kuće, a u njihove zidove su ugrađivani komadi dekorativne plastike. Dalje se konstatuje da se na ovoj lokaciji prilikom poljoprivrednih radova nailazilo i na grobne konstrukcije od kamenih ploča. Na osnovu nalaza keramičkog materijala, lokalitet je tada datovan u period kasne antike.
Danas kada se pogleda ovaj lokalitet, ne može se naslutiti njegova posebnost i značaj. Prije bi se reklo da izgleda kao i sve slične njive u okolini zasađene bostanom i paprikama ili na one koje se ne obrađuju zarasle u drače.
Kako su poljoprivrednim radovima uklonjeni arhitektonski ostaci i uništeni materijalni tragovi, može se konstatovati da je kulturno dobro u najvećoj mjeri dovedeno do neprepoznavanja. O njegovim svojstvima autentičnosti, integriteta i stepena očuvanosti zbog nemogućnosti identifikacije ovog kulturnog dobra danas već nije moguće ni pričati.
Da bismo vam bliže objasnili važnost ovog lokaliteta za Crnu Goru pokušaćemo da vam približimo period u kom je lokalitet bistvovao.
Period Kasna antika u kojem je bio datovan ovaj lokalitet je termin kojim se opisuje period istorije Evrope i mediteranskog svijeta koji predstavlja završni dio Starog vijeka, odnosno prijelaz od Starog vijeka u (rani) srednji vijek.
Kao njegov početak se obično uzima godina 284. kada je nad tadašnjim Rimskim Carstvom vlast preuzeo car Dioklecijan. Kao kraj se tradicionalno uzima kraj Starog vijeka, odnosno godina 476. i pad Zapadnog Rimskog Carstva.
Novije generacije istoričara su, međutim, počele pojam kasne antike širiti i na kasnije periode, pa se kao datumi konačnog kraja antike ponekad navode 529. godina - kada je vizantijski car Justinijan sproveo svoje reforme - odnosno sredina 7. vijeka i muslimanska osvajanja koja su dovela do trajne političke, kulturne i ekonomske podjele u antici dotada jedinstvenog prostora Mediterana.
Kasna antika je bila period velikih političkih, ekonomskih i kulturnih promjena od kojih je najvažnije uvođenje hrišćanstva kao službene, a na kraju i jedine dozvoljene religije na prostoru Rimskog Carstva, što je dovelo do postepenog nestanka dotadašnje grčko-rimske kulture, odnosno Velika seoba naroda koja je drastično izmijenila etnički sastav i kulturna obilježja velikih dijelova Evrope. U političkom smislu je najvažniji događaj bio pad Rimskog Carstva čijim je nestankom na Zapadu stvoren vakuum koji su ispunila tzv. Varvarska kraljevstva koja će se postepeno transformisati u zametke današnjih nacionalnih država.
Znači uvođenje hrišćanstva kao službene religije, doseljavanje naroda... Kako se to sve manifestovalo na današnju teritoriju Crne Gore mogli smo posredno da pratimo preko istorijskih i arheoloških nalaza kod nas iz tog vremena. Mogli smo da ih nismo najčešće – preorali.
Međutim, za lokalitet Kirza još i postoje neke šanse ako bi se izvršila arheološka istraživanja, sa ciljem otkrivanja preostalih ostataka ranije registrovanog objekta, ostataka materijalne kulture i eventualne nekropole. Možda bi i postavljanje obilježja „Kulturno dobro od nacionalnog značaja“, pomoglo da ovaj lokalitet sačuvamo u ostacima od savremenih neimara kojima je očigledno strana svijest o nacionalnim kulturnim dobrima.
