Manastir Beška, biser Skadarskog jezera u poslednjih tridesetak godina pretrpio je devastiranje od znanih i neznanih “neimara” devastatora, rekli bismo “iz temelja”. Za sada su nadležni organi konstatovali da je stepen devastacija na manastiru toliki da je sve prerađeno i izgrađeno “iz temelja” bez dozvola institucija, koje su bile zadužene za staranje o kulturnim dobrima Crne Gore.
Crkva Sv. Đorđa jedna od dvije crkve koje čine nanastirski kompleks je primjer kako SPC bukvalno “iz temelja” preradi i izgradi novo zaštićeno kulturno dobro Crne Gore bez dozvola institucija, koje su bile zadužene za staranje o njemu. Znači, na “divlje”.
Мanastir Beška nalazi se u središnjem dijelu istoimenog ostrva na Skadarskom jezeru. Kulturno dobro čini: Manastir Beška, Manastirski kompleks, koga čine dvije crkve i zgrade konaka, smješten je na zaravnjenom platou, nedaleko od obale na kojoj je formirano pristanište. Crkva posvećena Sv. Bogorodici sa nekad vidljivim temeljima starije trobrodne bazilike iz XII vijeka jedan je od devastatorskih uspjeha SPC o kome smo već pisali.
Današnj tekst posvećen je drugoj crkvi manastirskog kompleksa Beška, Crkvi Sv. Đorđa.
Po arhitektonskoj koncepciji, Crkva Sv. Đorđa pripada tipu trikonhosnih građevina sa kupolom i polukružnom oltarskom apsidom na istočnoj strani. Prostor ispred i oko Crkve popločan je lomljenim kamenim pločama. Crkva je zidana pritesanim kamenom, slaganim u pravilne horizontalne redove. Uz južni zid Crkve nalazi se nadgrobna ploča i pretpostavlja da je tu sahranjen ktitor hrama Đurađ II Stracimirović Balšić.
Na zapadnoj strani se nalazi priprata zasvedena gotičkim rebrastim svodom, iznad koje se uzdiže visoki zvonik na preslicu sa tri otvora. Na zapadnoj fasadi, iznad ulaznog portala sa kamenim okvirom nalazi se jedna polukružna luneta. Izuzev ove lunete, na fasadama su jednostavni prozori pravougaonog oblika sa kamenim okvirima, dok na tamburu kupole prozorski otvori imaju polukružne završetke.
Kupolu sa kružnim tamburom, koja počiva na niskom kvadratnom postolju iznad centralnog dijela naosa, nose četiri masivna pilastra. Pod u Crkvi je popločan rezanim kvadratnim i pravougaonim pločama. Unutrašnjost Crkve bila je oslikana freskama, ali one nisu očuvane. Unutrašnji zidovi Crkve su malterisani.
To bi bilo današnje stanje ovog kulturnog dobra koje je naočigled javnosti pretrpjelo izmjene koje je teško pobrojati. Naravno, sve je to urađeno bez saglasnosti nadležnih državnih institucija RZZSK/UZKD.
Pokušaćemo da navedemo samo one najeklatantnije primjere narušavanja izgleda ovog kulturnog dobra. Širu i užu zonu karakteriše prirodno okruženje Skadarskog jezera. Zaštitna okolina definisana je granicama ostrva Beška i nalazi se u lošem stanju očuvanosti. Postojeći dok za prilaz plovnih objekata nije funkcionalno riješen, što otežava prilaz. Prilaz Manastiru je neuređen. U okviru manastirskog kompleksa izgrađene su tri zgrade, dva nova konaka i ekonomski objekat, bez saglasnosti RZZSK/UZKD.
Od pristaništa, ka porti Manastira vodi kameno stepenište, izvedeno bez saglasnosti RZZSK/UZKD. Novoizgrađeni konaci izvedeni su bez saglasnosti RZZSK/UZKD.
Crkva Sv. Đorđa u potpunosti je obnovljena bez saglasnosti RZZSK/UZKD, a izvedeni radovi devalviraju kulturne vrijednosti kulturnog dobra i to:
- Kamena fasada i novi krovni pokrivač od bakarnog lima
- Kameni okvir ulaznog portala na zapadnoj fasadi Crkve
- Prezidani zvonik na zapadnom pročelju Crkve
- Na vrhu zvonika kao i na kupoli crkve Sv. Đorđa postavljeni su novi kameni krstovi bijele boje
-Novi pod u Crkvi, izrađen od precizno urađenih kvadratnih ploča
-Unutrašnjost Crkve je upotpunosti obnovljena, novo postavljeni malter, okrečen u bijelo, postavljena je nova električna instalacija.
Nakon ovolikog broja nelegalnih radova na Manastiru Beška, koji su izvedeni bez dozvole nadležnih organa, postavlja se pitanje koje su bile reference “neimara” koji su uspjeli da dovedu jedan od bisera Skadarskog bazena u ovakvo stanje? Koje su ih radne i stručne licence preporučile za ove radove?
