Ako su malo trezveni, kako oni iz državnoga vrha (Śeverne Makedonije) tako i episkopi unutar Makedonske pravoslavne crkve, śetili bi se koliko je neprijatnosti za čitavu crkvu donijelo jednostrano priznavanje autokefalije jednome dijelu crkve u Ukrajini od Konstantinopoljske patrijaršije – kazao je Jovan Vraniškovski (54), arhiepiskop SPC.
Jovan je na čelu Pravoslavne ohridske arhiepiskopije SPC – u Beogradu 2002. ustrojenog autonomnoga ogranka Srpske patrijaršije za Śevernu Makedoniju.
SPC ne priznaje 1967. samoproglašenu autokefaliju Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije (MPC-OA) i tvrdi da su „raskolnici”.
Početkom ove godine, Vaseljenska patrijaršija prihvatila je da razmotri apelaciju MPC-OA. Očekuje se da ukloni žig „raskolnika” i stupi s makedonskom jerarhijom u kanonsko jedinstvo – liturgijsko opštenje.
MPC-OA ima podršku makedonskoga državnoga vrha. Time se otvara put za vaseljensko priznanje autokefalije MPC-OA, pod drevnim nazivom: Ohridska arhiepiskopija.
Stav o izliječenju makedonskoga raskola kroz autokefaliju Vaseljenske patrijaršije, koja je majka-Crkva svih slovenskih pravoslavnih crkava – tumači se u SPC neprijateljskim upadom u njihovu kanonsku teritoriju.
Arhijerejski sabor SPC, kao najviši organ u SPC, tokom ove godine, navodno zbog pandemije, još se nije okupio i službeno oglasio o makedonskome pitanju.
„Ako bude priznata autokefalija Makedonskoj pravoslavnoj crkvi od strane Konstantinopoljske patrijaršije, to naravno ne može biti bez revizije tomosa iz 1922. godine”, kazao je Jovan Vraniškovski za „Blic”.
Rasplet makedonskoga crkvenoga pitanja imaće, nolens-volens, pozitivne implikacije i na perspektivu obnove drevne autokefalije Crkve u Crnoj Gori.
Do 1922. teritorija savremene Śeverne Makedonije nalazila se pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijaršije. Ona je tomosom te godine prepuštila 1920. formiranoj SPC sljedeće eparhije: Skopsku, Veleško-debarsku, Pelagonijsku, Prespansko-ohridsku, kao i dijelove Vodenske i Polijanske eparhije.
Istim tomosom SPC je od Vaseljenske patrijaršije dobila jurisdikciju za ondašnju Kraljevinu SHS (Jugoslaviju), koja je i danas važeća. Osim Śeverne Makedonije, uključuje i Crnu Goru, kao i teritorije ostalih nezavisnih postjugoslovenskih država: Srbije, Slovenije, Hrvatske, BiH, Kosova.
Tomos Vaseljenske patrijaršije za SPC iz 1922, na dva mjesta, pominje AUTOKEFALNU CRNOGORSKU PRAVOSLAVNU CRKVU i njezino „ujedinjenje” sa autokefalnim crkvama Kraljevine Srbije i Karlovačkom.
Za razliku od Srba i Makedonaca, nakon 1766. i samoukinućâ Pećke arhiepiskopije („patrijaršije”) i 1767. Ohridske arhiepiskopije, Vaseljenska patrijaršija nije imala nikakvu nadležnost nad pravoslavnim Crnogorcima, tj. Crkvom u slobodnoj Crnoj Gori.
Autokefalna Mitropolija Crnogorska (Αυτοκέφαλος Μητρόπολις Μαυροβουνίου) najkasnije 1855. priznata je od Vaseljenske patrijaršije.
Pećka arhiepiskopija ni de iure ni de facto nije obnovljena; ne pominje se u tomosima Vaseljenske patrijaršije iz 1879. za Crkvu u Kraljevini Srbiji i 1922. godine za ustrojenu Srpsku pravoslavnu crkvu.
Ohridska arhiepiskopija je jedna od najstarijih pravoslavnih crkava. Nezavisnost joj je de facto priznata 1018-1019. godine.
U doba Svetoga Vladimira Dukljanskoga (Jovana Vladimira), katedra u Ohridu je jurisdikciju imala i nad teritorijama savremene Crne Gore.
