Piše: Carla Capponi
Predstavivši se na samom početku kao vjernica, Bratić je počela govor hrabim napadom na rad četiri ministarstva, koji je opisala – koristeći se “narodnom mudrošću koje je potvrdilo vrijeme” – “spolja gladac, a iznutra jadac”. Mi znamo da se radi o kompleksnim sektorima kojima je u 21. vijeku jedna od glavnih strategija bila promovisanje jedinstvenog multietničkog i multikonfesionalnog građanskog društva Crne Gore u pristupnim koracima EU i uopšte na globalnoj platformi. Diseminacione aktivnosti su među najvažnijim alatkama u privlačenju pažnje javnosti na postojanje progresivne obrazovne, naučne, kulturne i sportske misli u Crnoj Gori. Međutim, zaboravivši koliko je uložila u sopstveni nastup, gđa ministarka optužuje ove državne sektore zbog “neracionalnog, nedomaćinskog trošenja novca”, te da je naš novac “arčen to što se moglo”, uz podršku “irelevantnih” evaluatora. Ukoliko zanemarimo retorički izbor, uočavamo da nas ministarka nije upoznala u kojem je vremenskom periodu utrošeno 20/50/200/600 hiljada eura u realizovane i nerealizovane projekte i o kakvim se egzotičnim putovanjima radi. Svjesni da je država morala da ulaže novac u promovisanje rada ovih struktura i finansiranje projekata i znajući da ljudi koji rade griješe, publika je ovakav napad bez konkretnih dokaza doživjela uvredljivim.
U pokušaju da povežemo niti ovog neobično nekoherentnog argumenta ministarke – koji od promocije nauke skreće na njenu babu i nestrpljenje građana povodom “podjela funkcija po dubini” – iznosi se da je u menadžmentu naučnog sektora samo jedna osoba potrošila 42 hiljade eura tokom 2019. godine. Sve ovo mora djelovati čudno ukoliko imamo u vidu da postoje revizorske komisije kojima se za svaki trošak mora podnijeti validni račun, makar on bio u vrijednosti jedne lokalne autobuske karte. Možda naše bake zaista nijesu upoznate sa trendom finansijskog menadžmenta projekata, ali mi jesmo.
U nastojanju da konkretizuje priču, ali ne “licitira” imena (najfrekventniji termin tokom emisije!), ministarka navodi da je “za samo dvije noći u hotelu Splendid potrošeno 50 hiljada eura na “team building” u oblasti fizike elementarnih čestica, od čega Crna Gora “dobija [samo] na međunarodnom značaju”. Novac je potrošen, tvrdi ona, “na naučnike i njihove PARTNERKE [naglasak autora], možda supruge,” ona nije sigurna (veoma delikatno zapažanje ministarke). Koliko se tu naučnika i njihovih partnera sakupilo i iz kojih su zemalja stizali? Šta su radili tokom te “dvije noći”, za ime boga? Ministarko, insinuacija je skaredna, da li ste toga svjesni? Da li ukupni trošak uključuje dnevnice i skupa laboratorijska istraživanja, ministarka je propustila da ispita ili nije htjela da nam kaže. Ali je ministarka, čije je osnovno obrazovanje iz oblasti anglistike, sigurna da “božja čestica treba da se traži na drugačije načine”!
Kad je u pitanju prosvjeta, gospođa ministarka ističe da se u toj oblasti radi o posebnoj atrofiji usljed partijskog zapošljavanja. Stotine hiljada date su po diskrecionom pravu u vidu socijalne pomoći, pa se ona pita: “Da li je to indirektna kupovina glasova?” Međutim, želeći da podvuče lični altruizam, objasnila nam je da je za popravku krova O.Š. “Njegoš” na Cetinju potrebno samo ukloniti nekolika ministarska putovanja. Da li je krov popravljen?
U njenoj potrebi da “ozdravi društvo”, ministarka je veoma uznemirena, jer rad njena – ona ne zaboravlja da se ispravi da nijesu samo njeni – četiri resora odnosi se na mlade naraštaje koji treba da budu oslobođeni svakog pritiska. Za ovim slijedi serija floskula, neke od kojih smo slušali sredinom prošlog vijeka – da djeca treba da žive u kreativnom okruženju, da se uoče i podstiču njihovi individualni talenti, da se sport integriše u školski sistem, da se ožive fiskulturne sale, da sa djecom rade i profesionalni sportisti, da nema vršnjačkog nasilja, da nema borbe frustracija i sujeta roditelja, da se uklone VIP odjeljenja, da djeca ne idu u školu sa strahom, da se kontroliše pristup internetu, a promocijom vjeronauke, zbog toga što nemamo kadrovskih potencijala, da se bave socijalni partnerti, a najviše roditelji, “jer djeca u porodicama mogu da rastu duhovno vođeni roditeljima”, u formi “home schooling” kakva postoji u Americi. Sjajno, samo zaboravismo one novogodišnje i božićne poklone koji ističu svetosavske simbole i one učiteljice što pozivaju djecu da kleče u crkvama, crkvene oce i roditelje koji zloupotrebljavaju djecu za političke ciljeve i uče ih da svetosavske neposlušnike nazivaju skarednim imenima! Pa ne možemo se svega uvijek sjetiti, zar ne?
U svakom slučaju, pravilnik o sistematizaciji brzo će biti usvojen, a za sada postoje samo dva zaposlena zvanično, gđa ministarka i državni sekretar g. Miroslav Bato Anđelić, diplomirani pravnik – čovjek koji je poznat po tome što partije mijenja kao čarape i koji je nedavno bio priveden u pljevaljski Centar bezbjednosti zbog subverzivnih političkih aktivnosti. Ovo jasno reflektuje važnu misiju ove ministarke, a to je odabir saradnika prema stručnosti, etičnosti i posvećenosti timskom radu. Kad je upitana koliko je važan CV u odabiru njenog tima, ministarka je pogledala voditeljku s čuđenjem, jer “ideološke političke nacionalne reference biće [valjda u nekoj budućnosti, prim. autora] na 189. mjestu na listi prioriteta.” Njen princip je “meritokratski” – šta li to znači? – zbog toga što je “NJEN resor slika NJENOG grada” – pardon, mislili smo da je to Bileća ili neko mjesto na novljanskoj rivijeri.
U cijelom ovom procesu, nekolika puta ponovila je ministarka, presudno je da se “energija poklopi”. Ovim ulazimo u ezoteričnost reorganizacije i reforme “zapečenog” autokratskog “odnarođenog” režima koji je “nivelisao kulturu i politiku”. Zbog toga će se ministarka, poštujući demokratičnost, transparentnost (u “poklapanju energije”?) i jednak pristup kulturi, boriti protiv “nebuloznog” brendiranja crnogorskog identiteta i nasilne homogenizacije, jer je to “vještačko nametanje određenih vrijednosti svima, koje su prosto nekima […] neprirodne.” Zbog toga je neophodna revalorizacija kulturnih dobara i otvaranje “hermetičke” kulture koja je do sada nudila prostor samo “kvazieliti”, po principu “apanaža i sinekura”. Do sada su dobijali projekte samo “dvorski” umjetnici i “super teške kategorije”, koji su promovisali crnogorski identitet i “muzli državu”. Ali više neće, jer “što bi Mostarci rekli, 'što su jamili, jamili su'”, sada će im biti “zavrnuta slavina”. A otvara se prostor novim, do sada partijski nepogodnim umjetnicima, kao što je voditeljkin ujak. Insistiranje na crnogorskom identitetu ministarka vidi kao žigosanje – i mi, da kažemo pravo, jer je veoma opasno isticati simbole crnogorskog identiteta ili se slično izražavati danas u Crnoj Gori (možete biti verbalno i fizički napadnuti, istjerani iz stana ili s posla) – i obećava da će, “što bismo žargonski rekli,” kaže ona, osvježiti u kulturi koja je do sada radila u formi “porodične manufakture” i “sestrinstva iz američkih koledža” (!?)
Ministarka ističe da Crna Gora nije dobila državnost 2006. godine već poslije Berlinskog kongresa, pa da taj devetnaestovjekovni identitet treba promovisati, a to će ona uraditi proslavom stogodišnjice smrti Kralja Nikole. Kada je rekla da je pitanje brendiranja u strategiji “pitanje svih pitanja”, novinarka ju je pametno prekinula. Umjesto toga, kroz NJENA četiri resora uticaće se na “stvaranje” ljudi “koju su u stanju da razumiju i vole pozorište, film, likovnu umjetnost”, pa će kroz školski sistem prepoznavati i usmjeravati stvaraoce i “stvarati publiku za njihova djela”. Dakle, stvaraćemo nove ljude, a brisati stare – nema više anti-tradicionalnog anti-srpskog djelovanja – jer su za njenu baku 1991. godine, “pred onaj nesrećni najnesrećniji rat” (zamalo joj srce puče), Srbi i Crnogorci bili sasvim isti! Pri tom, ona ne misli ni na jednog posebnog Crnogorca nego na sve Crnogorce koji su strategijama prosvjete, nauke, kulture i sporta pretrpjeli etno-inženjering. Zbog toga, takođe, Aleksandar Karađorđević i Petar II Petrović Njegoš treba da stoje jedan kraj drugog, da bi se “pokazao apsurd sukoba i apsurd gubitka života”.
Tako smo veoma lako stekli uvid u osnovni okvir cijele ove priče, a to je pravdanje ministarkinih skarednih izjava. Kada je voditeljka izjavila da “profesorka ne voli grube riječi”, profesorka se skrušeno postavila. Naime, ona je, pod ogromnim pritiskom i strahom da joj neće biti dozvoljeno da upražnjava svoju vjeru (!) – u manastirima koje je gradio crnogorski narod koji sada njima ne može pristupiti – osjetila potrebu za ličnom Facebook pobunom. No, radilo se o sarkazmu koji je upućivala Crnogorcima (koji su je primili u svoju kuću). Ako Crnogorci ne razumiju šta znači sarkazam onda su “ograničeni ili zlonamjerni”. I o tome ona, pošto je pola emisije utrošeno na objašnjavanje “sarkazma”, neće više jer ima “prešnija posla, što bi rekla [njena] baka” – iako priznaje da joj je više puta savjetovano da ne pominje babu. Kad je u pitanju karikatura, nije se iznervirala, ali je povišenim tonom upitala da li postoji ijedna feministkinja u Crnoj Gori, da li su pročitale feminističku literaturu, da li znaju koliko feminističkih talasa postoji. Ma ne, draga moja, naše žene po cijeli dan kuvaju kupus i pletu čarape za partizane. A da li je ona, ili Vanja Čalović, njena heroina, stala na stranu drugih žena koje trpe brutalne napada “pojava” koje se otvoreno izjašnjavaju kao četnici? Iako smo joj se više puta obraćali, ona nije pozvala svoje ohrabrene pratioce da prestanu da šire strah i govor mržnje. Jer i “ja sam borac”, viče Bratićeva. Oh! Kontradiktorna si, ministarko, tvoj način predstavljanja je primitivan. Ali ti si ga sama odabrala.
Završavajući razgovor tvrdnjom da je “litijski pokret”, koji ona izjednačava sa građanskim buntom, “donio pobjedu”, gospođa ministarka poče se spoticati u izražavanju svog “poštovanja multietničnosti, demokratije i dobre prakse drugih država Evrope i svijeta i poštovanje svake ličnosti…” Jer, ona i njen tim nemaju vremena da govore o nacionalnoj pripadnosti, samo znaju da je “Martinović rekao da je Crnogorac iz Pive”. Zbog toga, “kakve god glasine da čujete”, poručuje ministarka – pa zar do naroda dolaze samo glasine, ne činjenice!? – Vlada Crne Gore diše kao jedna duša”, reče “velikomučenica” gledajući pravo u kameru i završi “Tako mi Bog pomogao”.
