Baština

Biseri crnogorske kulturne baštine

Istorija koja nam nestaje pred očima: Crkva Sv. Srđa, Nikole i Dimitrija na Đurđevom brdu

Izgleda da nadležni od brige za sebe ne uspijevaju da vide nezahvalno stanje koje je snašlo ovo vrijedno kulturno dobro

Istorija koja nam nestaje pred očima: Crkva Sv. Srđa, Nikole i Dimitrija na Đurđevom brdu Foto: PA
Ivan KERN
Ivan KERNAutor
Portal AnalitikaIzvor

Crkva Sv. Srđa, Nikole i Dimitrija nalazi se na Đurđevom brdu iznad Tivta. Crkva ima dominantan položaj, na izdignutom platou koji se nalazi neposredno iznad kuća.

Zbog neistraženosti nije poznato kada je sagrađena, ali se može pretpostaviti da je na mjestu današnje crkve postojala starija istih titulara. Trojno patronstvo posvećeno Sv. Srđu, Nikoli i Dimitriju, jedinstveno je na ovim prostorima i uopšte u Crnoj Gori.

srdj2

Sudeći po natpisu ugrađenom iznad ulaza, pretpostavlja se da je starija crkva sagrađena u drugoj polovini 9. vijeka. Natpis donatora đakona Abelina, sina Bergolina, koji se odnosi na crkvu posvećenu svecima Svetom Srđu, Svetom Nikoli i Svetom Dimitriju glasi: „JA ABELINUS, ĐAKON, SIN BERGOLINA I BRAĆA MOJA IZGRADILI SMO OVAJ HRAM U ČAST SVETOG SRĐA, SVETOG NIKOLE I SVETOG DIMITRIJA“.

Oko crkve nalazilo se groblje, danas ispod sloja nasute zemlje. Crkva je obnovljena krajem 19. ili početkom 20. vijeka, kada je izvedena i malterska obloga fasade sa lezenama. Današnju arhitekturu crkve karateriše naglašena vertikalnost.

Crkva je malih dimenzija, jednobrodna, pravougaone osnove, sa pravougaonom apsidom, i ulazom i preslicom za zvono.

srdj3

Na zapadnoj fasadi, iznad jednostavno riješenog ulaza sa ravnom nadvratnom gredom, ugrađena je spolija – natpis iz druge polovine 9. vijeka s reljefnom predstavom krsta. U središtu pročelja nalazi se dvanaestolisna rozeta na kvadratnoj kamenoj ploči s floralnim motivima u uglovima.

Crkva je imala jednodjelni zvonik na preslicu čiji ostaci se nalaze urušeni pored ulaznih vrata. Zidana je od pritesanog kamena, a na pojedinim mjestima i sa ulomcima crijepa i opeke.

srdj4

Svod crkve je bio izveden od tankih letvica i malterisan, a krovna konstrukcija je bila drvena, međutim danas je potpuno propala i sklona urušavanju. Oltarski prostor je zasveden poluobličastim svodom od opeke. Pored oltara, na istočnom zidu je mala niša. Svi nadvratni i natprozorni luci izvedeni su od opeke.

srdj5

Današnja arhitektura crkve najvjerovatnije je rezultat obnove starije crkve. U zemljotresu 1979. godine crkva je teže oštećena i do danas nije sanirana. Danas je ova crkva u ruševnom stanju. Krov je urušen, kao i svodna konstrukcija. Na zidovima se uočavaju pukotine, preslica za zvono je srušena.

srdj6

Iako Crkva Sv. Srđa, Nikole i Dimitrija zajedno s naseljem u njenoj neposrednoj blizini čini vrijednu urbanističku cjelinu, sa položajem na dominanantnom mjestu, sa platoom sa kojeg se pruža pogled na Tivat i Tivatski zaliv, nije dobila pažnju koja bi sačuvala i prezentovala njene vrijednosti.

Kako smo već negdje pisali, prije bi se moglo reći da i ovaj vrijedan kulturno istorijski spomenik spada u objekte gdje se može konstatovati da nam se istorija kruni pred očima.

srdj7

Posljednjih desetak godina pokreću se akcije da se sačuva ovo vrijedno kulturno dobro ali očigledno bez uspjeha. Što je hiljadu godina starosti u odnosu na današnje funkcije i funkcionere.

Izgleda da nadležni od brige za sebe ne uspijevaju da vide nezahvalno stanje koje je snašlo ovo vrijedno kulturno dobro. Ili, gledajući današnje nezahvalno stanje ovog vrijednog kulturnog dobra, možda bi ispravnije bilo reći da su se nadležne državne i opštinske službe i institucije borile za njega dok od njega nije ostao ni kamen na kamenu.

Portal Analitika