Dva durmitorska jezera, koja iako nijesu u zoni nacionalnog parka, njihova ljepota posjetioce, odakle god došli, ne ostavlja ravnodušnim.
Smještena jedno pored drugog, razdvojena brežuljkom, sa prelijepim pejzažom koji ih okružuje i bogatim istorijskim nasljeđem koje se nalazi u neposrednoj blizini, prirodni su dragulji koje vrijedi posjetiti.
Vražje je veće jezero, Riblje nešto manje, ali njegovu neposrednu blizinu krasi drevna mistična nekropola. Za ova jezera vezuju se i brojne legende.
Lako do jezera
Do njih se lako dolazi, moguće je stići automobilom, a vožnja do jezera biće pravi užitak, jer na putu do njih pruža se fenomenalan pogled široku Jezersku visoravan.
“Vražje jezero nalazi se na udaljenosti od devet kilometara od centra grada, automobilom se može doći do jezera. Iz grada se kreće glavnim putem za Nikšić, nakon četiri kilometra vožnje skreće se lijevo starim putem za Nikšić”, pojašnjava direktor Turističke organizacije Žabljak, Stojan Abazović.
Put do jezera je i stari put prema Njegovuđi.
“Jezera se nalaze na ravnom i otvorenom terenu, pješačka tura oko Vražjegjezera iznosi oko 40 minuta. Vražije jezero je pogodno i za kupanje u toku ljetnje turističke sezone. Riblje jezero se nalazi na udaljenosti od 500 metara od Vražjeg jezera”, priča Abazović.
Prosječna dubina Vražjeg jezera je četiri metra, a maksimalna 11.
“Jezero je dugo 630 metara a široko 186 metara. Bogato je ribom ali sve više zagađeno nesavjesnim ponašanjem pojedinaca i neodržavanjem. Pastrmka je najčešći stanovnik jezera i dozvoljeno je pecanje samo u sezoni”, pojašnjava on.
U blizini Vražjeg je i Riblje jezero.
“Najveća dubina Ribljeg jezera je 5,5 m, a obala je dugačka 840 m. Spada u manja jezera po dimenzijama, dužina je 340 m a širina 220 m. Providnost je do četiri metra, naravno sve varira od sezonskih faktora. Njegovo ime govori da je nekada bilo bogato ribom, ali danas je drugačija situacija”, priča Abazović.
Ne tako davno, na velikom prostranstvu oko jezera pasla su stada ovaca ili krda goveda, a danas se može vidjeti tek poneko manje stado ili po koje goveče.
“Okolina jezera je izuzetno lijepa, blago zatalasana prostranim pašnjacima i brežuljcima, pogodna za kampovanje, šetnju i rekreaciju. Nešto malo dalje nalazi se i četinarska šuma. Izuzetan je potencijal za eko seoski turizam”, ističe sagovornik Analitike.
Nedaleko od Ribljeg jezera iz livade izvire i voda poznata pod nazivom Srndaljica i odatle otiče dalje.
Mjesta o kojima su ispričane brojne legende
Da li zbog njihove zeleno-plave boje ili vrhova Durmitora na koje se pruža fenomenalan pogled ili možda starih stećaka, o jezerima se i danas prepričavaju brojne legende.
Voda Vražjeg jezera je u sredini veoma tamna, a prema obalama svjetlija I prozirna, pa i sam izgled mu daje dozu mističnost.
“Za Vražije jezero vezane su brojne legende koje objašnjavaju nastanak njegovog naziva”, priča naš sagovornik.
Vjeruje se da je nekada davno ovo jezero okruživala velika četinarska šuma. Grom je zagrmio, udario u bor, šuma nestala, zvjeri pobjegle ka Durmitoru, a vrag i vražica u jezero.
“Vjerovalo se da su jezero naselili đavoli koji su uveče izlazili iz njega i ljudima koji bi se našli u blizini nanosili zlo”, priča Abazović staro narodno predanje.
Legenda po kojoj je, kako kaže, ovo jezero dobilo naziv Vražje glasi da su vrag i vražica u njemu napravili dvorac od ledenih kristala i tu žive i dan danas.
“Smatra se da su oni krivi zato što je ovo jezero najhladnije na Durmitoru i da se hladnoća od Vražjeg dvorca širi okolo. Takođe, legenda upozorava plivače. Kaže se da kada mlada djevojka zapliva preko jezera, vrag odmah iskoči iz svog dvorca, uhvatije i povuče na dno. Ako zapliva momak, onda je vražica tu da ga zarobi i odvuče u njene odaje”, pripovijeda sagovornik Analitike.
I zbog toga, prema legendi, ovo jezero je navodno nemoguće preplivati.
Za Vražje jezero se, podsjeća Abazović, kaže da je i “kolijevka krilatih konja” i da u njemu živi krilati konj crvene dlake.
Ni prvi “komšija” Vražjeg jezera, Riblje jezero nije odoljelo brojnim legendama.
“Prva je naravno vezana za njegovo ime i govori da je jezero bilo toliko puno ribe, da se nije mogla izloviti. Druga datira iz Drugog svjetskog rata i govori da su neki italijanski vojnici uspjeli da ulove dvije pastrmke čija je veličina bila sa kraja na kraj ceste. Priča se i da su u njemu nekada žene prale vunu što je potrovalo ribu”, kaže nam direktor TO Žabljak.
“Grčka strana” i stećci
Ako vam neko na Žabaljaku pomene “Grčku stranu” nećete morati da se zaputite do to zemlje. “Grčka strana” nalazi se u blizini Ribljeg jezera.
“Riblje jezero nalazi se na dijelu Jezerske površi koja je poznata pod imenom “Grčka strana”, jer se preko puta jezera nalazi staro grčko groblje - Bogumilski nadgrobni spomenici - stećci”, pojašnjava naš sagovornik.
A stećci su jedino zaštićeno “crnogorsko kamenje”. Upisani su 2016. godine na UNESCO listu svjetske baštine. Oni su svjedočanstvo da su ove krajeve naseljavali neki drugi narodi.
Stećci se nalaze na dva lokaliteta - Grčko groblje koje se nalazi oko 200 metara sjeverozapadno od Ribljeg jezera u zaseoku Novakovići i u Barama Žugića.
“Grčko groblje je formirano na blagom travnatom uzvišenju, izduženog elipsoidnog oblika na površini oko 500 m2. Registrovano je 49 stećaka postavljenih pravcem istok-zapad, od čega: 10 ploča, 27 sanduka, 12 sljemenjaka”, pojašnjava Abazović.
Od ukupnog broja stećaka na ovom lokalitetu, ukrašena su 22 primjerka i to 12 sanduka i 10 sljemenaka.
“Najčešći ukrasni motivi su: arkade, tordirane vrpce, frizovi, okviri ili bordure sa kosim paralelicama, povijena loza sa spiralicama, odnosno trolistovima ili samo vjenčićima, palmete”, pojašnjava Abazović.
Drugi lokalitet na kojem se nalaze stećci su Bare Žugića.
“Bare Žugića se nalazi se 13,6 km jugoistočno od Žabljaka, u zaseoku Novakovići. Do lokaliteta vodi lokalni asfaltni put koji od Žabljaka ide se ka selu Njegovuđa. Groblje je formirano na blagom uzvišenju i fizički je izdvojeno od okolnog prostora. Čini ga 300 stećaka: 240 tipa ploče, 50 tipa sanduka i 10 sljemenaka”, kaže naš sagovornik.
Samo je, dodaje, 10 masivnih ploča pravilnog oblika, dok su ostale tanje i amorfnog oblika.
“Svi stećci su rađeni od monolitnih blokova, lokalnog bjeličasto-sivog krečnjaka. Karakteristični ukrasni elementi su motivi simboličkog karaktera: raznovrsne predstave krsta, potom kruga, rozete, zvijezde, luka i strijele, mača i štita te paralelne linije, odnosno rebra sa krugovima (medaljonima) u središnjem dijelu na vodoravnim stranama stećaka”, kaže Abazović.
Zub vremena nagriza stećke
Ipak, nijesu odoljeli zubu vremena. Na pojedinim, kako pojašnjava Abazović, vidna su oštećenja.
“Stećci Žugića bare imaju vidna oštećenja zbog pozicije i uticaja faktora i slijeganja terena. Stećci su pomjereni sa svog prvobitnog ležišta (prevrnuti). Pojedini su izvaljeni na stranu zbog težine i proporcija, a istovremeno su i utonuli u tlo. Na svim stećcima ima većih ili manjih pukotina, koje će u daljem procesu lomiti stećak na menje dijelove prirodne stijene. Površine svih stećaka prekrivene su lišajevima raznih vrsta kao i mahovinama u manjem obimu”, pojašnjava Abazović.
I na stećcima kod Ribljeg jezera vidljiva su, kaže, oštećenja.
“Grčko grobllje kod Ribljeg jezera je u relativno dobrom stanju, ali su kod većine stećaka, evidentna su različita manja oštećenja. Kako se Grčko groblje nalazi na prirodnom uzvišenju, u znatnom je izloženije ekstremnim atmosferskim uticajima koji su i uzrok djelimičnog dislociranja i tonjenja većine stećaka”, kaže Abazović.
Neodgovorni pojedinci kvadovima uništavaju okolinu
Često na društvenim mrežama “kruže” fotografije okoline jezera uništene kvadovima. Ova nimalo lijepa slika nastaje kada neodgovorni pojednici, željni adrenalina, “divljaju” ovim predjelima i “urežu” točkovima brazde u zemlju.
“Čelnici Opštine Žabljak i izdavaoci takozvanih kvadova usaglasili su se da je neophodno što prije regulisati ovu sve popularniju turističku djelatnost budući da kvadovi za sobom ostavljaju devastirane površine, zbog čega su mještani u okolini Ribljeg i Vražjeg jezera organizovali i protest”, podsjeća Abazović.
Poručuje da pokušavaju naći rješenje da priroda bude sačuvana, a oni koji rentiraju kvadove zadovoljni.
“Iz kabineta predsjednika Opštine kazali su da su izdavaoci kvadova iskazali spremnost da se vožnja odvija na ruti, koja će se shodno zakonskim odredbama definisati i donijeti opštinskom odlukom. Iz Opštine su zahtijevali da se vožnja ovim četvorotočkašima ne obavlja po pristupnim putevima do kuća, niti na lokalitetima na kojima se nalaze izvori vode sa čim su se izdavaoci kvadova usaglasili”, zaključuje Abazović.
I bilo da ovaj kraj obiđete ljeti kada sunčevi zraci ”kupaju” prostrane pašnjake, ili u zimskim mjesecima kada sve zabijeli a tek dva jezera izvire ispod snijega, dok obraze štipa mraz - oduševljenje ovim drumitorskim krajem zasigurno neće izostati ni kod koga.
