Profesor Klimatologije na Univerzitetu Crne Gore, Dragan Burić, kaže da je tokom prvih osam avgustovskih dana u Podgorici živa u termometru prelazila četrdeseti podiok, što je dosadašnji rekord za ovaj mjesec, ali i da se za vikend očekuje zahlađenje.
"Prema trenutnom prognostičkom materijalu, za vikend se očekuje pad temperature 10 do 15 stepeni. Za dane vikenda dolazi nam osvježenje u vidu hladnog fronta sa sjeverozapada Evrope i slabije ciklogeneze iznad sjevernog Jadrana. Očekuje se osjetniji pad temperature i povremeno pojačan sjeverni vjetar, a biće uslova i za slabu kišu, lokalno je moguć i po koji pljusak ili grmljavina. Ali od ponedjeljka ponovo porast temperature", rekao je Burić u intervjuu za Portal Analitika.
Burić, koji je radio i u Zavodu za hidrometeorologiju i seizmologiju za naš portal priča i o tome koliko je to posljedica klimatskih promjena.
ANALITIKA: U našoj zemlji su ovog ljeta registrovane jako visoke temperature. Da li su to ekstremne temperature i jesu li ovog ljeta oboreni neki rekordi?
BURIĆ: Da. Temperatura vazduha od 40 i više stepeni jeste ekstremna, jer se ljeti rijetko javlja, i to uglavnom na području Zetske ravnice. U Podgorici je temperatura od 40+ stepeni registrovana posljednjeg dana jula i nastavila i u prvoj dekadi ovog mjeseca, a četvrtog avgusta živa u termometru dostigla je 41,8 stepeni, i to je, za sada, najviša izmjerena temperatura tokom ovog ljeta.
Dakle, apsolutni maksimum teperature od 44,8 stepeni, koji je registrovan 24. avgusta 2007. godine, nije dostignut, ali su neki rekordi oboreni u pogledu broja dana sa temperaturom preko 40 stepeni. Tokom prvih osam avgustovskih dana, u Podgorici je živa u termometru prelazila četrdeseti podiok. To je rekord za avgust mjesec, jer u prethodnih 69 godina, odnosno od 1949. godine, od kada postoji meteorološka stanica u Podgorici, nikada nije registrovan ovoliki broj dana u avgustu sa temperaturom 40+.Drugo, utorak je bio deveti dan u kontinuitetu kada je u Glavnom gradu mjerena temperatura 40+, i to je rekord za ljeto, jer u instrumentalnom periodu nije zabilježen ovoliki broj dana zaredom sa temperaturom 40+. I u drugim mjestima su registrovane nadprosječne i neuobičajeno visoke temperature.
ANALITIKA: Prema jednom istraživanju ekstremne vremenske prilike do kraja vijeka bi mogle da budu uzrok smrti 152.000 Evropljana godišnje, ukoliko se ništa ne učini da se ublaže efekti klimatskih promjena. Kakav je Vaš stav o tome?
BURIĆ: Rezultati istraživanja se jako razlikuju, čak i kada su ciljevi i zadaci istraživanja isti, jer to zavisi od niza faktora: računskih modela koji se koriste, validnosti podataka, primijenjenih matematičkih metoda itd.
Moj stav o tome je da treba uraditi sve što je u moći današnje civilizacije da ne uništavamo prirodu, prije svega da ne zagađujemo vode, vazduh, zemljište. Mi bez prirode ne možemo, ona bez nas može.
Međutim, ja nijesam pristalica teorije da je dominantan uzrok globalnog zagrijevanja antropogeni faktor. Sa klimom se definitivno nešto dešava, češće se javljaju ekstremni vremenski događaji, ali još uvijek ne postoji naučni konsenzus u vezi odgovora na pitanje zašto se sve to dešava.
Dakle, postoje dvije nepomirljive pozicije, onih koji protežiraju stav o uticaju ljudi na vrijeme i klimu, i onih koji ističu da su ipak u pitanju oscilacije i ciklusi prirodnih faktora.
ANALITIKA: Kojoj ste vi poziciji bliži sa naučnog stanovišta?BURIĆ: Ja sam bliži ovoj drugoj grupi, i kroz dosta naučnih radova sam to i pokazao, prevashodno kroz istraživanja vezana za oscilacije atmosferske cirkulacije. A to je bila i tema moje doktorske disertacije. Pri tom, ne negiram uticaj čovjeka, on postoji, ali se još ponavljam, prirodu moramo čuvati, razna zagađenja su ''monstrum'' koji će nas, ako ovako nastavimo, jednog dana sve uništiti, mnogo prije nego promjena klime. Drugo, moramo se malo i adaptirati na izmijenjene vremenske uslove i voditi računa da ne uništavamo prirodu.
U tom smislu, savjete stručnih ljudi i nadležnih službi treba uvažavati. Posljedica visokih temperatura, suša, i prije svega naše nepažjne, su između ostalog i češći požari. To upućuje na konstataciju da i u ovom pogledu svoju svijest moramo mijenjati, odnosno moramo biti odgovorni i prema sebi i prema drugima, ali i prema prirodnim vrijednostima koje imamo.
ANALITIKA: Kakvo vrijeme možemo da očekujemo narednih dana?
BURIĆ: Do petka pretežno sunčano i vruće. Prema trenutnom prognostičkom materijalu za vikend se očekuje pad temperature 10 do 15 stepeni. Za dane vikenda dolazi nam osvježenje u vidu hladnog fronta sa sjeverozapada Evrope i slabije ciklogeneze iznad sjevernog Jadrana. Očekuje se osjetniji pad temperature i povremeno pojačan sjeverni vjetar, a biće uslova i za slabu kišu, lokalno je moguć i po koji pljusak ili grmljavina. Ali od ponedjeljka ponovo porast temperature.
ANALITIKA: Koja je najviša temperatura zabilježena u toku ove godine i možete li da uporedite temperature sa prethodnim godinama?
BURIĆ: Prethodno pomenuta temperatura u Podgorici, od 41,8 C, registrovana 4. avgusta, najviša je u dosadašnjem dijelu godine. Što se tiče poređenja, ljeto 2016. godine nije bilo pretoplo, temperatura nije prelazila 38 podiok na Celzijusovoj skali. Međutim, ljeto 2015. bilo je ekstremno. Tokom pomenutog ljeta u Podgorici je temperatura 12 dana dostizala i prelazila 40 podiok, i to šest dana u julu i isto toliko u avgustu.
Dalje, 2014. opet nije bilo dana sa temperaturom 40+, ali 2013 bilo ih je pet, a 2012.i 2011. bilo ih je po četiri, itd. Po svemu sudeći, velika je vjerovatnoća da će do kraja avgusta ove 2017. godine, brojka od ukupno 12 dana sa temperaturom 40+ biti ako ne prestignuta, onda barem dostignuta. Dakle, realno je očekivati obaranje i tog rekorda do kraja ovog ljeta.
ANALITIKA: Kakva se zima očekuje, da li će ona biti ekstremna?
BURIĆ: Dugoročne prognoze su krajnje nezahvalne i ja ih ne saopštavam.
ANALITIKA: Da li Podgorica dobija saharsku klimu?
BURIĆ: Ne. Daleko smo od klime Sahare. Podgorica je mediteranski grad i ima takvu klimu, a osnovna odlika sredozemnog podneblja je sušna i topla ljeta i blage i kišovite zime.
Ljeta kod nas su jako aridna, ima odstupanja pojedinih godina, ali generalna slika, kada se posmatra višedecenijski period, zaista je takva. Treba istaći da postoji trend porasta temperature, ali proračuni tendencije količine padavina - ne ukazuju na povećanje aridnosti.
Ono što malo zabrinjava to je povećanje čestine broja i sušnih i jako kišnih dana, odnosno trajanje perioda sa pomenutim danima, ali sa ukupnom količinom padavina na sezonskom i godišnjem nivou se ništa dramatično ne dešava.
Ivona DROBNJAK
