Povodom odluke Carigradskog patrijarha da dodijeli autokefalnost Ukrajinskoj crkvi mitropolit Srpske crkve u Crnoj Gori Amfilohije Radović je prije par dana izjavio za rusku TV, a prenijela Analitika: “Nas je u Srpskoj pravoslavnoj crkvi porazila činjenica da je vaseljenski patrijarh, poznavalac kanona, donio takvu odluku, koja je, bez sumnje, nekanonska.”
Odluka je, bez sumnje, kanonska: Odluka vaseljenskog patrijarha da dodijeli autokefalnost Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi je u potpunosti kanonska, i kako je Ukrajinska crkva ove 2018. dobila autokefalnost, na isti način su i druge pravoslavne crkve dobijale autokefalnost u proteklih više od 1.500 godina.
Riječ kanon, prema Vujaklijinom “Leksikonu stranih reči i izraza“ znači: “pravilo, propis, merilo, uzor; crkvena odluka, crkveni zakon; zbir knjiga ili spisa koje je neki autoritet (crkveni sabor) oglasio i priznao kao autentične (Sveto pismo) i koje sadrže pravila hrišćanske vere i hrišćanskog života; u kat. crkvi: srednji deo mise koji se nikad ne menja..."
A u Rečniku srpskog jezika iz 2007. godine stoji: “1.a. crkv. propis, zakon donet od najviše crkvene vlasti. b. popis religioznih knjiga koje crkva smatra božanskim i svetim...“ (Rečnik srpskog jezika, Novi Sad, 2007, str 514)
Crna Gora je postala nezavisna i suverena država 2006. godine i od tada, po kanonima, SPC nije kanonska crkva u Crnoj Gori.
Tumačenje Srbina Nikodima Milaša: Što kažu kanoni (ne zaboravimo kanon je propis, pravilo), da vidimo iz pera Nikodima Milaša, u 19. vijeku najvećeg pravoslavnog poznavaoca crkvenog prava na ovim prostorima. On ovako piše u knjizi „Pravoslavno crkveno pravo“ (Mostar, 1902), na strani 318: “Osnivanje raznih crkvenih oblasti pripada vlasti crkvenoj zajedno sa državnom vlašću. Učešće državne vlasti u ovome ima svoj razlog prvo u tome, što kanoni izrično nalažu, da pri uređivanju crkvenih oblasti mora biti mjerodavnim političko uređenje države.“
A na strani 322. iste knjige Milaš još pojašnjava: “Četvrti vaseljenski sabor 17. kanonom svojim naređuje, da pri razrešivanju crkvenih oblasti ima se slijediti političkom razrešenju zemalja. Istu ovu naredbu ponovio je trulski sabor svojim 38. kanonom...“
Milaš je istumačio, jedan politički činilac (država) = jedna crkva. Tako kanon kaže i tako je to u pravoslavlju (moralo bi biti!).
Tumačenje Srbina Miodraga Perića: Miodrag D. Perić predstavlja kanonsku opravdanost da Pravoslavna crkva u Srbiji poslije Berlinskog kongresa dobije nezavisnost od Vaseljenske patrijaršije, jer je odlukama tog kongresa postala suverena država. Citira Nićifora Dučića i citira taj čuveni kanon iz 451. godine:
“Posle međunarodnog priznanja državne nezavisnosti Srbije na Berlinskom kongresu 1878. godine postojao je kanonski osnov da autonomna Srpska pravoslavna crkva prizna se sa statusom autokefalne Srpske pravoslavne crkve. Nićifor Dučić je bio u pravu kada je pisao: »Srpska crkva u srpskoj nezavisnoj državi nije mogla ostati zavisna, ma i nominalno, od druge crkvene vlasti izvan Srbije«. Državna samostalnost Srbije je bila glavni motiv za priznavanje (obnovu) autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve u Srbiji. Poznato je da je turski sultan Mustafa III sa fermanom 1766. godine ukinuo autokefalnu Pećku patrijaršiju (SPC) prisajedinivši njene eparhije Carigradskoj patrijaršiji. O novostvorenom stanju morala je Carigradska patrijaršija voditi računa. Potrebno je bilo da Carigradska patrijaršija uvaži nacionalno pravo srpskog naroda da ima u svojoj međunarodno priznatoj državi Srbiji svoju autokefalnu crkvu, bazirajući se na 17. kanonu Halkidonskog sabora (451) koji glasi:
»Ako je carskom vlašću osnovan novi grad, ili se unaprijed osnuje, u takvome slučaju razređenje crkvenih oblasti neka slijedi razređenju državnom i građanskom«, kao i na 38. kanonu Trulskog sabora (691), koji ponavlja završnu naredbu Halkidonskog sabora.“
(Miodrag D. Perić, Osamostaljivanje srpske pravoslavne crkve u odnosu na Carigradsku patrijaršiju (1831-1879), scribd.com)
U antičkim vremenima polis = država: Saznali smo što piše u kanonu koji je ustanovljen na Vaseljenskom saboru 451. godine. Ovaj kanon nastao je u Starom vijeku, početak Srednjeg vijeka se računa od pada Zapadnog rimskog carstva 476. godine (do Kolumbovog otkrića Amerike 1492), i te 451. riječ grad zapravo podrazumijeva ono što mi danas znamo kao antičke polise, a to smo učili u prvim lekcijama iz istorije, u osnovnoj školi. “Leksikon stranih reči i izraza“ Milana Vujaklije (Beograd, 1961) tumači riječ polis: "POLIS (grč πόλις) grad, grad koji je u isto vreme i zasebna država (napr. kod starih Grka)"
Kako je kod Vujaklije istumačena ova riječ, tako je i ovaj kanon iz 451. tumačen kroz cijelu istoriju Pravoslavne crkve od strane svih teologa – zasebna država ima pravo na zasebnu ckvu!
Milaš je napisao – pri osnivanju crkvenih oblasti jednako je važno učešće državne vlasti koliko i crkvene, a to nam pokazuje i Savin učenik i biograf Domentijan, polovinom 13. vijeka. Opisuje kako je Sava od Nikejskog cara tražio i dobio autokefalnost:
“I pošto ga je car mnogo dana držao kod sebe, i bogonosni svršivši manastirske poslove, i posle toga nastavi govoriti k caru o zemlji svoga otačastva, rekavši: Skrbno i pečalno mi je, caru, jer moja zemlja nema svoga arhiepiskopa; a još i mnoge zemlje su okolo otačastva mi u oblasti države naše... Da hteo bi da tvoje veliko carstvo zapovedi patrijarhu da mi osveti kao patrijarha.“ (Domentijan, Život Svetog Save, Stara srpska književnost I, Novi Sad, 1970, str 203)
Sv. Sava je prvo od cara, a ne od patrijarha, zatražio (i dobio) autokefalnost. Prema pravoslavnim kanonima obavezno je učešće državnih vlasti u uspostavljanju nezavisne crkve.
Kada je 1920. osnovana sadašnja SPC, ukaz o njenom osnivanju potpisao je regent, kasniji kralj Aleksandar Karađorđević, možete to pročitati na linku. Dakle, nije Ukaz obznanio i odobrio poglavar Srpske crkve već vladar države! A SPC danas ni najmanje ne haje za stavove države Crne Gore, SPC je samostalna država u državi Crnoj Gori.
Srbi, istoričar dr Đoko Slijepčević i istoriograf Tomanić: “Kada je Sv. Sava zatražio crkvenu samostalnost za Srbiju, Srbija je već bila kraljevina i kao takva imala pravo na samostalnu crkvu.“ (Đoko Slijepčević, Istorija Srpske pravoslavne crkve, Prva knjiga – Od pokrštavanja Srba do kraja XVIII veka, Beograd, 1991, str. 81)
Srbin, istoriograf Milorad Tomanić je u emisiji “Kažiprst“ na B92 (25. jan 2010). opisao kanon:
“Znate, Halkidon, 451. godina, Četvrti vaseljenski sabor. Kanon kaže, granice crkve teku granicama države. E to je veliki problem za crkvu. Zato što smanjenjem države smanjuje se i prostor na kome važi jurisdikcija Srpske pravoslavne crkve.“
Udžbenik SPC i Amfilohijev: Srbin dr Rajko L. Veselinović, objavio je u Beogradu 1966. godine knjigu “Istorija Srpske pravoslavne crkve sa narodnom istorijom – udžbenik za IV razred srpskih pravoslavnih bogoslovija, knjiga I (1219-1766)“. Knjigu je izdao Sveti Arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne crkve. Iz ove knjige su učile generacije srpskih svještenika! Evo što stoji na strani 7:
“To pravo dobijanja samostalne crkve u samostalnoj državi zasniva se na odlukama vaseljenskih sabora a naročito na odluci četvrtog vaseljenskog sabora da samostalna država treba da ima i samostalnu crkvu, odnosno, da crkvene granice treba da se poklapaju sa državnim granicama ili teritorijom.“
Preko svojih udžbenika Srpska crkva i mitropolit Amfilohije svoj kler uče – samostalna država = samostalna crkva, a zatim isti mitropolit Amfilohije izađe i ne trepnuvši kaže da je odluka Vaseljenskog patrijarha nekanonska. U Amfilohijevim udžbenicima je odluka Carigradskog patrijarha kanonska a pred kamerama ruske TV je nekanonska?!!
I iz ovoga udžbenika Srpske crkve se vidi da sadašnja SPC nije kanonska crkva u Crnoj Gori, nema uporište u kanonima. U istom udžbeniku, pišući o uspostavljanju Srpske patrijaršije u Dušanovo vrijeme, Veselinović još jednom, na strani 31, potvrđuje: “Kanonska osnova za proglašenje Srpske patrijaršije zasniva se na odlukama Vaseljenskih sabora, a naročito na odlukama četvrtog vaseljenskog sabora, da u jednoj samostalnoj državi može postojati samo jedna samostalna crkva.“
Po kanonima, SPC ne može biti zvanična crkva pravoslavaca u Crnoj Gori, jer joj je śedište u Srbiji, a ne u Crnoj Gori.
SPC blokira autokefalnost CPC i MPC jer joj to obesmišljava projekat Velika Srbija: Kada je na kraju Prvog svjetskog rata država Srbija snagom oružja zauzela teritorije u Makedoniji i Crnoj Gori, odmah su prethodne crkvene organizacija ukinute i SPC je preuzela brigu nad pravoslavnim “stadom“ u Crnoj Gori i Makedoniji, a kralj Aleksandar je ukazom ukinuo autokefalnu Crnogorsku crkvu. Tako se tada situacija odvijala tačno kako je Nikodim Milaš napisao – pri razrešivanju crkvenih oblasti ima se slijediti političkom razrešenju zemalja.
Svi pravoslavni narodi i države imaju (ili će ubrzo imati) svoje priznate crkve osim Makedonci i Crnogorci, a to istima blokira Srpska crkva. No, što se tiče Makedonaca, ako nemaju priznatu crkvu, bar kod njih SPC nema nikakav uticaj.
Albanci imaju svoju pravoslavnu crkvu iako pravoslavaca u Albaniji ima od ukupnog broja stanovnika Albanije možda 10 do 20%. Kiprani imaju svoju autokefalnu crkvu, iako se u narodnosnom smislu smatraju dijelom grčkog nacionalnog korpusa. Ali Kiprani imaju nezavisnu državu - i to je najvažniji uslov za autokefalnost.
Postoji autokefalna crkva Čeških zemalja i Slovačke, na čijem je čelu Čeh rođen u Pragu. Od 16 miliona Čeha i Slovaka, svega njih 100.000 su pravoslavci, to je manje od 1% stanovništva - i oni imaju svoju priznatu autokefalnu crkvu!
Zašto Crnogorcima i Makedoncima Srpska crkva blokira priznavanje autokefalnosti potpuno jasno je - zato što ne priznaje crnogorsku i makedonsku naciju. A zašto ne priznaje crnogorsku i makedonsku naciju i to je jasno, SPC se nije odrekla njenog vječnog snoviđenja - Velike Srbije. Srpskoj crkvi ništa ne znači što su nacionalni Crnogorci i Makedonci većina u svojim zemljama, relativna ili apsolutna, jer ova organizacija sa totalitornom sviješću ne priznaje ničije mišljenje sem svoje.
Halkidonski kanon br 17 donosio je mir među pravoslavni državama: Prije više od 7 godina, 9. jula 2011. godine, na Analitici sam objavio tekst "Super-laž o SPC kao kanonskoj crkvi" đe sam prvi u Crnoj Gori (nijesam primjetio da je neko prije mene), javno iznio i obrazložio tvrdnju da SPC nije u Crnoj Gori utemeljena na KANONIMA, kao što je i ovim tekstom obrazlažem. Tekst sam napisao iziritiran tada neprestanim ponavljanjem u javnosti neistine da je SPC kanonska u Crnoj Gori. Tada sam pisao, što se tiče činjenica slično kao i danas, a i ovo: "U svakom momentu sve pravoslavne crkve mogu da se pozovu na kanone i da priznaju CPC kao autokefalnu crkvu države Crne Gore."
I to se, ali u slučaju Ukrajinske crkve, i desilo!
Sve po kanonima. Ko normalan može da pomisli da je Vaseljenski patrijarh mimo kanona dao Ukrajinskoj crkvi autokefalnost?
Podjela pravoslavnih crkava uvijek je počivala na Halkidonskom kanonu iz 451. godine i sve su crkve dobijale autokefalnost na osnovu tog kanona. Zahvaljujući tom kanonu lako su se u pravoslavlju razgraničavale crkve i pravoslavne države su između sebe rijetko ratovale, ako su i ratovale to je bilo kratko i zbog teritorija. Pored Milaša, Slijepčevića, Rajka Veselinovića... mogao bih kad bih htio da nađem još bar 100 istovjetnih tvrdnji istoričara i teologa.
Ovaj kanon iz 451. godine je omogućavao mirno razgraničavanje crkava. Ako mitropolit Amfilohije misli da ovaj kanon ne važi, zašto Bugarska pravoslavna crkva ili Vaseljenska patrijaršija ne potčine sebi Srpsku crkvu? Jer, Grci i Bugari su imali crkvenu jurisdikciju nad teritorijom današnje Srbije duže nego Srpska crkva.
Koji kanon važi ako ne važi kanon iz Halkidona? Ako mitropolit Amfilohije ne priznaje kanon iz 451, godine, koji kanon priznaje? Da li je za njega i SPC vrhovni kanon Moljevićevo djelo Homogena Srbija? Da li su za mitropolita Amfilohija nacionalšovinistički kanoni ispred kanona svetih otaca? Je li Stevan Moljević važniji mitropolitu Amfilohiju i Srpskoj crkvi od kanona svetih otaca? Ja mislim da jeste.
Mitropolit Amfilohije je na prvom mjestu Srbin, pa tek onda hrišćanin. Pokazivao sam mnoge primjere kad istoričari bez dilema gaze svoju nauku zarad nacionalne ideologije: Raković, Čeda Antić, Andrija Veselinović, mladi Predrag Komatina, pa čuveni bošnjački akademik, pa akademici CANU Lakić i Dašić... Naravno da ova mentalna bolest - kad je neko nepokolebljivo spreman da unizi svoje školovanje, svoje titule i svoj poziv, ne važi samo za istoričare, važi naravno i za crkvene ljude - teologe, kaluđere, episkope, patrijarhe. Ova bolest obuzima i politikologe, sociologe, na neki način i za filozofe itd.
Bezbrojni su se školovali samo da bi umješnije zastupali neku svoju ideologiju, a ono što su tokom školovanja naučili, bačili su pod noge. Ja sam se naslušao i naslušao malih i velikih ljudi iz crkvi dok govore i jako mi je lako prepoznati ko je u crkvi zbog toga što vjeruje da je Sveto pismo istinito, a ko je u crkvi zbog nacije - crkva mu je vrlo podesno mjesto za širenje nacionalnih ideja. Npr prethodni patrijarh Pavle nije se zakaluđerio zbog srpstva, već zbog vjere u Hrista. Nije malo ni danas u SPC takvih, kod kojih se vidi da o nacionalnim pitanjima govore samo kad moraju, kad se to očekuje od njih.
Međutim, kod vladike Amfilohija Radovića vidimo da on više srbuje nego mnogi političari koji su u strankama sa srpskim predznakom. Malo ko u Crnoj Gori vjeruje da je Amfilohije Radović u SPC zbog Hrista, svi smo svjesni da je on mitropolit te crkve prije svega zarad širenja Moljevićeve (i njegovih prethodnika) nacionalne ideje, ima iste profesionalne ciljeve kao i Vojislav Šešelj, samo što se njih dvojica ne slažu u metodama djelovanja. Neka neko pita mitropolita Amfilohija - kad bi morao, što bi batalio, čega bi se prije odrekao - Hrista ili srpstva, viđećete što će kazati.
Cetinjski mitropoliti se nikada u istoriji nijesu birali u Beogradu, kao što se sada biraju. Kao i Ruska crkva u Ukrajini, tako je i SPC u Crnoj Gori potpuno van kanona. Imamo besmislenu situaciju u pravoslavlju, da je naša crkva u rukama druge države i drugog naroda, što najbolje pokazuje jedan tužan događaj iz aprila 2007, svakog Crnogorca treba da obuzme stid kad zna da se ovo desilo. Naime, kad su pristalice CPC tada, u aprilu 2007. pokušale da uđu u Cetinjski manastir, preśednik države Srbije je zvao telefonom Filipa Vujanovića da mu pripazi na crkvu države Srbije, koja je zauzela crkvene objekte Crnogoraca. Evo vijest iz aprila 2007, objavio Blic: "Predsednik Srbije Boris Tadić je u telefonskom razgovoru pre sedam dana dobio uveravanja crnogorskog predsednika Filipa Vujanovića da će Crna Gora štititi imovinu Mitropolije crnogorsko-primorske SPC. Tadić je u razgovoru sa Vujanovićem izrazio zabrinutost i zatražio da Crna Gora zaštiti imovinu SPC." (link)
Možda odluka ima skrivene motive, ali jeste kanonska: Odluka Vaseljenskog patrijarha je vrlo zakašnjela, Ukrajinska crkva je trebala da dobije autokefalnost 1991. godine, iste godine kada se osamostalila.
Da li bi bilo rata 2014. u Ukrajini da je Ukrajinska crkva još od 1991. godine širila svoj uticaj na cijelu zemlju, umjesto Ruske crkve? Nepoštovanje kanona od strane pravoslavnih nacionalšovinista dovodi do nove situacije kakve u istorji nije bilo, stalne opasnosti od ratova između pravoslavnih naroda.
No, bez obzira na motive carigradskog patrijarha zbog kojih je donio odluku o davanju autokefalnosti Ukrajinskoj crkvi, njegova odluka je u potpunosti kanonska.
