U Izvještaju Seizmološkog zavoda objavljenom u petak, a čije djelove prenosi Portal Analitika, navodi se da je tokom prethodne nedjelje region južnog Balkana potresla značajna serija zemljotresa.
"Jaki zemljotresi u okolini Drača i u Medovskom zalivu (Albanija), na području između Nevesinja i Stoca (Bosna i Hercegovina), a potom na Kritu (Grčka). U aktiviranim žarištima u Albaniji i Bosni i Hercegovini, seizmička aktivnost nastavila se serijom naknadnih udara", navodi se u Izvještaju.
Pojedini zemljotresi, kako se poručuje, koji su se desili u širem regionu, takođe se mogu povezati sa oslobađanjem ovako značajne seizmičke energije. "Locirani su zemljotresi od pograničnog dijela Crne Gore ka Albaniji (Podhum), preko albanskih gradova Skadra i Puke do Vlore, precizira se u dokumentu.
GENEZA ZEMLJOTRESA U ŠIREM REGIONU
U stručnoj Studiji su detaljno objašnjeni razlozi dešavanja zemljotresa u regionu, a sve je to povezano sa sudarom dvije tektonske ploče.
"Geološke strukture Zapadnog Balkana su pod jakim uticajem kolizije Jadranske mikroploče i jugozapadne granice tektonske ploče Euroazije. Duž obale Jadranskog i istočne obale Jonskog mora, sudar ovih tektonskih jedinica - uz poniranje prve i uzdizanje Euroazijske ploče, doveo je do uzdizanja Dinarsko‐Albanskih i Helenskih planinskih masiva", objašnjava se u dokumentu.
Dinaridi predstavljaju naborani i podignuti lanac deformisanih sedimenata koji se pruža pravcem sjeverozapad ‐ jugoistok, iz pravca Južnih Alpa do Albanida na jugoistoku.
Tektonski su predstavljeni sa dvije distiktne jedinice spoljašnjih i unutrašnjih Dinarida.
UZDIZANJE PLANINSKIH MASIVA
"Nedavne studije ukazuju da je najaktivniji dio jedinice spoljašnjih Dinarida njihov jugoistočni dio – koji obuhvata priobalne djelove Crne Gore i Albanije sa prosječnim godišnjim navlačenjem od oko dva milimetra godišnje (2mm/god)", precizira se u dokumentu.
S druge strane, unutrašnji Dinaridi centralne i sjeverne Bosne i Hercegovine, kao i sjeverne Hrvatske čine tzv. zonu Bosanskog fliša, koja je izgrađena od nimalo ‐ do slabo metamorfnih jedinica nastalih od krajnjih granica Jadranske ploče u periodukasno‐Jurskog ofiolitskog uzdizanja.
Dinaridi prelaze u masiv Albanida preko transverznog rasjeda Skadar‐ Peć. Albanidi su izgrađeni od različitih stijenskih formacija čija starost izrazito varira.
"Konvergencija geoloških struktura u Albaniji orjentisana je prema jugu i jugozapadu, od unutrašnjeg dijela prema spoljašnjem sa izraženim pomjeranjem masiva prema jugozapadu. Spoljašnji, priobalni dio Albanida još uvijek je pod uticajem ovih pritisaka. Zato se prisutni rasjedi linearno pružaju pravcem jugoistok - sjverozapad, čiju tektonsku aktivnost potvrđuju jaki zemljotresi koji su se događali prethodnih vjekova", poručuje se u Izvještaju.
GLAVNI UDAR DRAČKOG ZEMLJOTRESA
Razorni zemljotres pogodio je albanski grad Drač, 26. novembra, u 3 časa i 54 minuta. Jačina ovog zemljotresa u hipocentru iznosila je 6,1 jedinicu Rihterove skale, što odgovara epicentralnom intenzitetu od VII‐VIII stepeni Merkalijeve skale (MCS).
Žarište ovog zemljotresa locirano je na dubini od 24 km. Numerički model promjene intenziteta sa rastojanjem u ovom regionu, magnitude zemljotresa i dubine hipocentra, predvidio je daje potencijalno veće materijalne štete u epicentralnom području.U zemljotresu je poginulo 52 osobe, nekoliko stotina je povrijeđeno dok je materijalna šteta ogromna i mjeri se stotinama miliona eura.
NAKNADNI UDARI U MEDOVSKOM ZALIVU
Tokom prošle nedjelje nastavila se seizmička aktivnost u području Drača, koja je postepeno prenijela u Jadransko more i Medovski zaliv.
U tom području zabilježeno je stotine zemljotresa jačine između 2 i 3 jedinice Rihterove skale. U tim zemljotresima nije bil materijalne štete.
ZEMLJOTRES NA PODRUČJU NEVESINJA
Istog dana kada je Drač pogodio razorni zemljotres, na području Nevesinja u BiH, u 10 časova i 19 minuta registrovan je snažan zemljotres.
Jačina ovog zemljotresa u hipocentru iznosila je 5,4 jedinice Rihterove skale, što odgovara epicentralnom intenzitetu od VII‐VIII stepeni Merkalijeve skale (MCS).
Žarište ovog zemljotresa locirano je na dubini od 12 km. Na osnovu numeričkog modela promjene intenziteta sa rastojanjem u ovom regionu, magnitude zemljotresa i dubine hipocentra, ovaj zemljotres je mogao izazvati materijalne štete u epicentralnom području, što se i desilo.Ovaj zemljotres pratila je serija naknadnih udara manje jačine.
"Prema empirijskim relacijama, očekivana maksimalna magnituda najvećeg naknadnog udara mogla bi biti oko 4,5 jedinica Rihterove skale. Vjerovatno da se takav zemljotres može desiti u ovom regionu tokom sledećih sedmica", poručuju autori Izvještaja-studije.
NACIONALNI PLAN ZAŠTITE OD ZEMLJOTRESA
U zvaničnom Nacionalnom planu zaštite od zemljotresa dat je scenario da Primorje pogađa zemljotres jačine 6,5 Rihtera.
Ovaj primjer scenarija prikazuje pretpostavljeni katastrofalni scenario zemljotresa sličnog potresu iz 1979. godine. Autori procjenjuju, na bazi ranijih dokumenata, da bi u slučaju ovog zemljotresa bila potrebna velika pomoć sa strane, jer bi šteta premašila sposobnosti naše države da samostalno organizuje neposredni odgovor. Zemljotres, registrovan 8. septembra 1991. godine sa magnitudom 4,5 Rihtera sa epicentrom lociranim između Petrovca i Budve, poslužio je da se simuliraju efekti zemljotresa magnitude 6,5 Rihtera, koji bi pogodio ovo područje.
Epicentralni intenzitet ovog područja bio bi IX stepeni Merkalijeve skale a posljedice zemljotresa u gradovima Budvi i Petrovacu, kao i dijelu područja opštine Cetinje bile bi efekti intenziteta potresa VIII stepeni. Obim žrtava, efekata na izgrađenu i prirodnu sredinu teško bi bilo definisati na osnovu raspoloživih podataka.
"Primjer šteta izazvanih u zemljotresu 1979. godine nažalost plastičan su primjer efekata katastrofalnog dejstva zemljotresa", zaključuje se u Nacionalnom planu.
