U radu pod naslovom (u prijevodu sa italijanskog na crnogorski jezik) «CRNA GORA ILIGA NARODA [1] «CRNA RUKA» (LA MANO NERA)«[2] prof. dr Antonio Baldaći 1926. godine, piše (slijedi drugi dio članka):
«Jules de Vlassic piše u Revue de Hongrie (jul-avgust1926): ’Već odavno čekamo na tu sudsku proceduru. Mi čak imamo i pravo da očekujemo da nam Savjet preduzme početne mjere kako bi se organizovao proces uz prisustvo obiju strana. To bi bio zadatak dostojan Savjeta. Ono što je manje dostojno jeste neprekidno ponavljanje kako, dok istovremeno priznaje nedostatke zaštitničke organizacije, Savjet ne raspolaže dovoljnim kaznenim ovlašćenjima da sprovede svoju volju.
No ukoliko, nesrećom, on sam ne pristupi sprovođenju neophodne reforme, što bi mogao učiniti uz dosta izgleda na uspjeh, čak i u tom slučaju, zahvaljujući sredstvima koja posjeduje, Savjet bi po mom skromnom mišljenju mogao da obezbijedi djelotvorniju zaštitu nego što je ova koja je dosada bila pružena manjinama.
Trebalo bi samo odustati od izvjesnih obzira i ne voditi toliko računa o osjetljivosti država pogrešnim tumačenjem njihovog suvereniteta, budući da su potpisivanjem sporazuma države potpisnice u izvjesnoj meri sebi ograničile taj suverenitet. Trebalo bi tačno definisati šta znače „međunarodne garancije“ koje su na sebe preuzele velike sile.
22Trebalo bi definisati šta se podrazumijeva pod tom „međunarodnom zaštitom“ za koju je bio zadužen Savjet Društva naroda. Ne volim prejake izraze, ali prinuđen sam da izjavim kako su, sa tačke gledišta prakse sprovođene u pogledu zaštite manjina, sve te zvučne riječi samo prazne fraze i ništa više. Ako govorimo o načinu na koji se sprovode odredbe sporazuma vezane za manjine, nikada nijesam oklijevao da konstatujem, u mađarskoj i inostranoj štampi, da je sadašnja zaštita manjina propala stvar i da se, uprkos kićenim obećanjima, izvrgla u pravu parodiju pravne procedure koju smo imali pravo da očekujemo“.
Svaki put kada se Crna Gora obratila Ligi Naroda, ova nikada nije razmotrila nijedan prijedlog jer je, kaže, slučaj Crne Gore je interna stvar Jugoslavije. A Jugoslavija zahtijeva od Crne Gore lojalnost. Ali Evropa i, zbog nje, Liga naroda je trebalo da zahtijevaju, prije svega, da zločin bude očišćen od Crne Gore i da se Jugoslavija povuče iz zemlje koju je razorila od dana kad je okupirala.
«Mano Nera» je spriječila obnovu slobode i poretka u Crnoj Gori. To je bilo prirodno, jer je Crna Gora posebno trebalo da bude meta Društva koje je htjelo da je uništi - (usque tandem?) - Sloboda Crne Gore je mračila život srpske države i otežavala maglovit put dezorganizacije balkanskih naroda u korist poslovne oligarhije, koja se održava na vlast po volji Francuske.
Marko Daković, član Crne Ruke
Ovaj članak nam je savjetovao da reportujemo Statut moćne srpske i tajne terorističke organizacije srpske vojske nama poznate pod imenom ‘Mano Nera’ koja je, sa Masonstvom, apsolutna gospodarica države, takođe, u svojim odnosima u inostranstvu.
POGLAVLJE I
Cilj i ime organizacije
Član 1. Ova organizacija je stvorena u cilju realizacije nacionalnog ideala, to jest, ujedinjenja svih Srba. Svaki Srbin, bez obzira na pol, vjeru, religiju, mjesto rođenja, i svi oni koji su iskreno posvećeni ovom cilju mogu postati članovi.
Član 2. Ova organizacija daje prednost terorističkim akcijama u odnosu na intelektualnu propagandu i zbog toga mora ostati apsolutno tajna za one koji nijesu njeni članovi.
Član 3. Organizacija se zove ‘Ujedinjenje ili Smrt (Unione o Morte)
Crnorukac, Ljubomir S Jovanović Čupa, urednik lista Pijemont
Član 4.Da bi ispunila svoju dužnost i ostvarila cilj, organizacija:
vrši uticaj u državnim krugovima, raznim društvenim staležima i na život Kraljevine Srbije, pod imenom “Piemonte”organizuje revolucionarnu akciju na svim teritoraijama koje su naseljene Srbima. Bori se svim sredstvima, izvan granica Kraljevine Srbije, protiv protivnika ove ideje.
održava prijateljske odnose sa svim državama, narodima, organizacijama i pojedincima koji gaje prijateljska osjecanja prema Srbiji.
Daje pomoć i podršku svim narodima i svim organizacijama koje se bore za njihovu nacionalnu slobodu i njihovu zajednicu.
POGLAVLJE II
Nadležnosti organizacije
Čl.5. - Centralni komitet, sa sjedištem u Beogradu, je na čelu ove organizacije i vrši izvršnu vlast.
Čl.6. - Broj članova Centralnog komiteta nije ograničen, ali u principu treba da bude što ograničeniji.
Simbol terorističke organizacije Crna Ruka
Čl.7. - Centralni komitet u Beogradu podrazumijeva, osim članova Kraljevstva Srbije, delegate svih srpskih teritorija u inostranstvu, pokrajina: a) Bosne i Hercegovine, b) Crne Gore, c) Stare Srbije i Makedonije, d) Hrvatske, Slavonije i Srema e) Vojvodine, f) primorja.
Čl.8. - Samo Centralni komitet Beograda u Srbiji ima pravo na izvršnu vlast na zahtjeve organizacije.
Čl.9. - Na srpskim teritorijama izvan Kraljevine Srbije komiteti tih teritorija (PokrajinskeUprave) izvode naredbe organizacije na svojim teritorijama. Oni predstavljaju tamo vrhovnu vlast.
Čl.10. - Organizacija ima komitetske odsjeke (Okružne Uprave) i druge. Razvrstavanje se vrši posebnim propisima koji je pripremljen i modifikovan vremenom i prema naredbama Centralnog komiteta u Beogradu.
Čl.11. - Svaki komitet ima pravo da izabere svog predsjednika, sekretara i blagajnika.
Čl.12. - Sekretarijat Centralnog komiteta u Beogradu ima pravo, po prirodi posla, da zamijeni predsjednika. Njegov opstanak mu garantije Centralni komitet, kako bi mogao da se potpuno posveti poslovima organizacije.
Čl.13. - Funkcije predsjednika i blagajnika su počasne.
Čl.14. - Odluke koje se tiču svih poslova organizacije su donijete od strane Centralnog komiteta na osnovu većine glasova.
Čl.15. - Predsjednik i sekretar Vrhovnog Centralnog komiteta imaju moć da, po hijerarhiji organizacije, sprovode odluke Centralnog komiteta u Beogradu.
Čl.16. - U izuzetno hitnim situacijama i u manje važnim slučajevima, predsjednik i sekretar, donijevši odluku, zaduženi su za izvršenje iste i podnose izvještaj Centralnom komitetu na narednoj sjednici.
Čl.17. - Kako bi bolje regulisali poslove, Centralni komitet se dijeli po sekcijama prema prirodi posla.
Čl.18. - Centralni komitet Beograda je u vezi sa ostalim komitetima srpskih teritorija u inostranstvu uz pomoć delegata koji su zaduženi za vlast i koji su u isto vrijeme po pravilu članovi Centralnog komiteta ili posebni delegati.
Čl.19. - Dozvoljena je sloboda djelovanja u akcijama komiteta na srpskim teritorijama u inostranstvu. Samo će izvođenje revolucionarnih pokreta u većim razmjerama zavisiti od dozvole Centralnog komiteta u Beogradu.
Čl.20. -Centralni komitet će uraditi sve što je potrebno da sačuva tajni karakter organizacije.
Nikola Pašić
Čl.21. - Centralni komitet u Beogradu mora držati u toku, pomoću podkomiteta, sve članove organizacije po pitanju najvažnijih stvari koje se odnose na komitet.
Čl.22. - Centralni komitet u Beogradu kontroliše s vremena na vrijeme posao ostalih komiteta koji se koriguju na sličan način kao podkomiteti.
POGLAVLJE III
Članovi organizacije
Čl.23. - Po pitanju izvršenja statuta organizacije, primjenjuje se princip da odnosi i komunikacija moraju biti izvršeni od strane osoba koje su specijalno zadužene za to.
Čl.24. - Dužnost svakog člana jeste da pridobije nove članove i da garantuje, po cijenu sopstvenog života, za sve one koji su uvedeni u organizaciju.
Čl.25. - Članovi organizacije se ne poznaju lično. Obično se međusobno poznaju članovi Centralnog komiteta.
Čl.26. - U samoj organizaciji članovi su označeni brojevima. Samo Centralni komitet u Beogradu mora znati njihova imena.
Pukovnik Dragutin Dimitrijević Apis, vođa Crne Ruke
Čl.27. - Od članovi organizacije se zahtijeva apsolutna poslušnost svom komitetu, isto kao i podkomiteti višim komitetima (odborni komiteti u Kraljevstvu i teritorijalni komiteti u inostranstvu).
Čl.28. - Svaki član je obavezan da obavještava, prema hijerarhiji, Centralni komitet u Beogradu, o svemu onome što sazna, bilo kao građanin, ili kao funkcioner države, o svemu onome sto interesuje organizaciju. Nema državnih tajni u organizaciji.
Čl.29. - Interesi organizacije su ispred svih ostalih.
Čl.30. - Svaki član, pristupivši organizaciji, mora da zna da zbog ovoga gubi svoj personalitet, ne može da uživa slavu ili ima ličnu korist, bilo materijalnu ili moralnu. Kao posledica, svaki član koji namjerava koristiti organizaciju, zbog ličnih, društvenih ili partijskih motiva, će biti kažnjen. U slučaju da svojim postupcima nanese štetu samoj organizaciji, biće smrtno kažnjen.
Čl. 31. - Onaj ko pristupi organizaciji ne može više izaći i niko ne može da podnese ostavku.
Naslovnica Krvavog albuma Karđorđevića, Rim 1920.
Čl.32. - Svaki član treba da pomogne organizaciji nedeljnim isplatama. Prema potrebama, organizacija može da dobije novac putem prinude. Ovlašćenje za ovaj postupak mora da bude dato od strane Centralnog komiteta u Beogradu ili od strane teritorijalnih komiteta u inostranstvu.
Čl.33.- Kada bi Centralni komeitet u Beogradu donio odluku o smrtnoj kazni, bitna stvar u vezi toga jeste da izvršenje kazne bude na sigurnom mjestu. Manje je bitan način izvršenja kazne.
POGLAVLJE IV
Grb i zakletva
Čl.34. - Grb organizacije je sledeći: u centru je jaka i savijena ruka, koja drži zastavu koja se vijori. Na zastavi, kao štit, lobanja sa ukrštenim kostima i nož sa lijeve strane zastave, bomba i otrov. Oko grba nalazi se natpis, s lijeva na desno: “Ujedinjenje ili Smrt”, a ispod oznaka Centralnog komteta u Beogradu: Vrhovna Centralna Uprava.
Kralj Petar Karađorđević
Čl.35.- Da bi se postao član, polaže se sljedeća zakletva:
Ja N.N. postavši član organizacije “Ujedinjenje ili Smrt”, zaklinjem se suncem koje me grije, zemljom koja me hrani, pred Bogom, krvlju mojih predaka, svojom čašću i svojim životom, od ovog trenutka sve do smrti da ću biti odan zahtjevima ove organizacije i da ću biti uvjek spreman da se žrtvujem za nju. Kunem se pred Bogom, svojom čašću i svojim životom, da ću odnijeti sve tajne ove organizacije sa sobom u grob. Neka mi Bog sudi, i neka mi drugovi ove organizacije sude ako prekršim ili ne izvršim, savjesno ili nesavjesno moju zakletvu.
POGLAVLJE V
Privremene odredbe
Čl.36.- Ovi zakoni odmah stupau na snagu.
Čl.37.- Ovi zakoni se ne mogu mijenjati.
Članovi Vrhovnog Centralnog komiteta”[3].
(Nastaviće se...)
[1] Prof. dr Antonio Baldacci, II Montenegro - La societa delle nazioni "La mano nera", Roma 1926. Objavljeno u “Scriti Adriatici”, Bologna, 1943, str. 251-260. Prim. N. A.
[2] Iz časopisa “Adriatico Nostro”, VI, III, n.69-70, septembar-oktobar 1926.
[3] S italijanskog jezika prevela: Dr Deja Piletić.
