Analitičar Digitalnog forenzičkog centra (DFC) Marko Banović ukazao je da se strani maligni uticaji u našoj državi kontinuirano relativizuju sa najviših državnih adresa, uz izostanak sistemskog reagovanja na djelovanje rusko-srpskih proksi aktera u vrijeme važnih društveno-političkih događaja.
U razgovoru za Portal Analitike ističe da u situaciji kada su neke od struktura vlasti ključni kanali rusko-srpskog uticaja, nije realno očekivati obezbjeđivanje mehanizama za suzbijanje stranog miješanja.
Smatra da će podgorički izbori biti tema medija bliskih Beogradu i Moskvi, ali podvlači da njihova kampanja neće biti prevelikog intenziteta.
Nedostatak sistemskog djelovanja podsticaj desničarskim manipulacijama
Analizirajući skup podrške Srbima sa Kosova, koji je 7. septembra organizovan na graničnom prelazu Božaj, iz DFC su ukazali na djelovanje ekstremnih desničarskih grupa u regionalnim kampanjama, budući da su među okupljenima koji su nosili transparent Kad se vojska na Kosovo vrati bili i predstavnici vojnih veterana iz ratova 1991-2001, pripadnici 7. bataljona Vojne policije vojske Jugoslavije, te članovi pravoslavnog bratstva Zavjetnici Tvrdoš iz Nikšića.
„Kroz blokadu GP Božaj prepoznajemo strani maligni uticaj koji se ostvaruje putem proksi aktera“, podvlači Banović.
Sagovornik Analitike ukazuje da se ova aktivnost može tumačiti kao nastavak kampanje iz avgusta 2023. godine kada su, kako podsjeća, u vrijeme sukoba na Kosovu, u više gradova u Crnoj Gori, Srbiji, ali i Rusiji osvanuli grafiti sa sloganom Kad se vojska na Kosovo vrati.
11
„Ista matrica djelovanja uočena je i nakon oružanog napada na sjeveru Kosova u septembru 2023. godine kada je u određenim nacionalističkim krugovima u Crnoj Gori kreiran narativ da su napadači heroji i žrtve“, napominje Banović.
Kako naglašava, očigledno je da ne postoji politička volja i sistemsko djelovanje institucija da se registruje i reaguje na djelovanje ruskih i srpskih proksija tokom važnih društveno-političkih događaja.
„Na taj način u turbulentnom periodu za cijeli region Zapadnog Balkana, krajnje desničarske organizacije dodatno manipulišu i podgrijavaju atmosferu u cilju radikalizacije i mobilizacije crnogorskih građana“, upozorava Banović.
Poručuje i da poseban problem predstavlja kontinuirana relativizacija malignog stranog uticaja koja, kako ukazuje, dolazi sa najviših državnih adresa, a tome smo, ističe on, svjedočili i tokom ovog slučaja.
Govor mržnje kao opravdanje za netrpeljivost i nasilje
U tom kontekstu Banović se osvrnuo i na tekst pod nazivom Koncert za Nermina: Islamizacija Podgorice? ocjenjujući da sadrži elemente govora mržnje prema dr Nerminu Abdiću, nosiocu liste DPS-a na predstojećim lokalnim izborima u Podgorici, ali i prema građanima Podgorice koji se na nacionalnoj, vjerskoj ili političkoj osnovi izjašnjavaju drugačije od autora teksta.
„Takvi stavovi podstiču i opravdavaju netrpeljivosti u društvu, a u krajnjoj liniji i nasilje“, upozorava sagovornik Analitike.
Kako napominje, Digitalni forenzički centar je u studiji Neraskidive veze ili geopolitička strategija – Uticaj Srbije u Crnoj Gori ukazao na djelovanje autora pomenutog teksta Ivana Miloševića i njegovog portala Srpska 24 kao jednog od kanala za širenje manipulacija informacijama i stranog malignog uticaja.
„Nakon reakcije javnosti portal Borba je obrisao sporni tekst uz izvinjenje i opravdanje da tekst nema veze sa portalom. Ipak, sama činjenica da je uredništvo portala dozvolilo da se tekst koji podstiče na međunacionalnu mržnju objavi na portalu i plasira čitaocima ukazuje na nepoštovanje novinarskog kodeksa i etike“, podvlači Banović.
Takođe, kako ističe, treba naglasiti da je Milošević redovni kolumnista na portalu Borba.
„Nepostojanje dovoljno razrađene samoregulacije i nedostatak medijske i digitalne pismenosti uzroci su rastućeg trenda govora mržnje u javnom prostoru. Širenje tih negativnih trendova zbog javnog iznošenja stavova utiče na podjele i netrpeljivosti u društvu, formiranje javnog mnjenja, kao i na urušavanje bezbjednosti“, ukazuje Banović.
Stoga, kako poručuje, potrebno je da nadležni organi još aktivnije reaguju i rade na suzbijanju plasiranja uvredljivog govora i govora mržnje kako prema javnim ličnostima, tako i prema svim građanima Crne Gore.
Strategija bazirana na produbljivanju polarizacije i stvaranju tenzija
Sagovornik Analitike podvlači da pomenuti tekst nije izolovan slučaj.
„On je dio šire propagandne kampanje koju sprovode rusko-srpski proksiji tokom posljednjih šest godina. Ove kampanje često koriste dobro poznate dezinformacione narative usmjerene na destabilizaciju Crne Gore, posebno u vrijeme predizbornih ciklusa“, napominje Banović.
Ukazuje da je strategija ovih kampanja bazirana na produbljivanju polarizacije i stvaranju društvenih tenzija, korišćenjem dezinformacija i spinova.
„Nažalost, obim i frekvencija dezinformacionih narativa, postali su toliko veliki da su mnogi od njih već prihvaćeni u našem društvu“, upozorava Banović.
Ignorantski odnos prema stranom miješanju posljedica različitih faktora
Podvlači da ignorantski odnos prema stranom malignom uticaju i izostanak odgovora crnogorskih institucija može biti posljedica različitih faktora, uključujući političke, institucionalne, ekonomske i društvene aspekte.
„Strano miješanje i manipulacije informacijama svode se na pokušaje stranih aktera da oblikuju javno mnjenje ili upravljaju društveno-političkim procesima. Ignorisanje i relativizacija stranog malignog uticaja ima za cilj podrivanje povjerenja javnosti u izborne procese, medije i institucije, zatim da se poveća društveno-politička polarizacija društva, kao i da se utiče na izborne procese, što kasnije može imati posljedice na stabilnost vlada“, pojašnjava Banović.
Ukazuje i da pojedine političke strukture na vlasti predstavljaju jedan od ključnih kanala kroz koji se ispoljavaju srpski i ruski uticaji.
„Nerealno je očekivati da se u takvoj situaciji mogu obezbijediti mehanizmi za borbu protiv stranog miješanja“, naglašava Banović.
Mišljenja je da su za današnju situaciju u crnogorskom društvu najodgovornije prethodne vlasti predvođene Demokratskom partijom socijalista.
„Poslije toliko godina na vlasti nijesu doprinijeli izgradnji snažnih institucija koje su prva linija odbrane od stranog malignog uticaja. Naprotiv, njihovo djelovanje doprinijelo je razgradnji i politizaciji institucija. Zbog toga danas trpimo ozbiljne posljedice“, izričit je sagovornik Analitike.
SPC štiti ruske interese u Crnoj Gori
Banović naglašava da je ključni kanal za širenje srpsko-ruskog uticaja u Crnoj Gori Srpska pravoslavna crkva.
„Poistovjećivanje religije i nacije, odnosno izjednačavanje srpstva i pravoslavlja snažan su instrument u djelovanju etnofiletistički utemeljene Srpske pravoslavne crkve. Takođe, to je i vrlo pogodna okolnost za ostvarivanje interesa srpskog režima u regionu, posebno ako se ima u vidu činjenica da je odnos crkve i države u Srbiji uređen tako da država ima jači uticaj na SPC nego obrnuto“, ukazuje sagovornik Analitike.
Ističe da SPC predstavlja ključni spoljno-politički instrument države Srbije, s obzirom na činjenicu da se, kako navodi, njena jurisdikcija proteže izvan srpskih državnih granica.
„Odnos SPC sa Ruskom pravoslavnom crkvom i njeni stavovi prema Rusiji, posebno nakon početka ruske invazije na Ukrajinu, ukazuju da SPC štiti ruske interese u Crnoj Gori“, podvlači Banović.
On napominje da se SPC etablirala kao najuticajnija društveno-politička organizacija u zemlji.
„Ideje, stavovi i postupci SPC, koje realizuje uz podršku vladajućih političkih struktura, u direktnoj su koliziji sa konceptom građanskog, multietničkog i multikonfesionalnog društva“, ukazuje Banović.
Propagandna kampanja uoči podgoričkih izbora neće biti velikog intenziteta
Sagovornik Analitike uvjeren je da će lokalni izbori u Podgorici biti zastupljena tema u propagandnim medijima bliskim režimima u Moskvi i Beogradu.
„Međutim, smatram da ta kampanja neće biti prevelikog intenziteta. Njihova propagandna kampanja neće biti na nivou parlamentarnih izbora 2020. ili lokalnih izbora u Nikšiću 2021. godine“, ocjenjuje Banović.
Kako navodi, razlog za to je jednostavan.
„Političke partije koje usklađuju svoje stavove i politike sa režimom u Beogradu su trenutno na vlasti i nije im neophodna intenzivna kampanja kroz propagandne kanale“, podvlači Banović.
Djelovanje Moskve i Beograda reflektuje se na stavove građana
Upitan imaju li Moskva i Beograd razloga za zadovoljstvo učincima svojih propagandnih platformi, čije djelovanje se odvija nesmetano i bez ikakvih sankcija, Banović kaže da s obzirom na dosadašnju pasivnost vlasti prema rusko-srpskim propagandnim platformama, vjerovatno mogu biti zadovoljni.
„Njihova sposobnost da nesmetano sprovode svoje kampanje bez konkretnih sankcija ili odgovora ukazuje na to da njihova strategija funkcioniše u Crnoj Gori. Takođe, njihovo djelovanje se jasno reflektuje na stavove građana“, ukazuje Banović.
Kako podsjeća, DFC istraživanje javnog mnjenja koje je tretiralo strane uticaje u Crnoj Gori pokazalo je da 53 odsto anketiranih smatra da NATO ima uglavnom ili veoma negativan uticaj u Crnoj Gori.
„Takođe, većina njih, 58,2% smatra da SAD imaju negativan uticaj. Istraživanje je pokazalo da preko 30% građana smatra da su NATO i SAD bezbjednosne prijetnje Crnoj Gori“, zaključuje Banović.
