Evropska unija nalazi se pred najvećom krizom nakon izlaska Velike Britanije iz tog kluba. Jednako tako, prevaziđeni sistem donošenja odluka pokazuje sve veće slabosti ali i potencijal za miješanje trećih strana u unutrašnja pitanja EU.
Slomi jednu, slomio si sve - logika je ruskog predsjednika Vladimira Putina koji danas EU ruši iznutra - za to mu oružje nije potrebno. Na koncu, danas je uzdrman raison d'être jedne tako složene političke i birokratske strukture. Sad još više (ne)očekivanom pobjedom Donalda Trampa ne minulim izborima u SAD.
34Pad dosadašnje njemačke Vlade koja je, posebno spoljnopolitički, činila sve da ostane upamćena kao najmanje spremna da se suštinski bavi evropskim poslovima zapravo je šansa za novi početak.Ne samo za Saveznu republiku već za cijeli kontinent.
Vođa opozicije i kandidat za novog kancelara Fridrih Merc, lider CDU, promoviše odlučniju politiku ne samo prema ratu u Ukrajini već prema načinu na koji se Evropa bavi sopstvenim pitanjima - od proširenja do migracije.
Naravno, radi se samo o prvom, nužnom, koraku ka izgradnji novog evropskog liderstva.
Nije dovoljna samo promjena u Njemačkoj, iako je ključna, već isti primjer treba da prate ostale, prije svega, zapadne članice Unije. Naizgled paradoklasno je da su upravo novije članice poput Poljske i Češke republike vitalnije i sposobnije u artikulaciji politike utemeljene na vrijednostima od na primjer Francuske.
Ključna dilema, koja upućuje na odgovor s početka, je odnos prema novoj (staroj) američkoj administraciji. Insistiranje na većem izdavanju za odbranu zapravo je opravdanje za američko povlačenje i jeftina finta kojima se manipuliše američkim biračima.
Nesporno je da se NATO kao sistem kolektivne bezbjednosti dominantno oslanja na snagu američke moći, ali je jednako tako doprinos evropskih država daleko od zanemarljivog.
Osim nekoliko mediteranskih država i Kanade, sve ostale članice za odbranuizdvajaju dogovoreni iznos u visini 2% BDP.
Do sad Unija nije položila ispite na Zapadnom Balkanu, ovaj popravni je posljednja šansa da se uistinu vidi postoji li više EU
Ulaskom Švedske i Finske sama Alijansa je dobila ne samo nove članice nego simbolički pogon za novo djelovanje. Insistiranje na povlačenju SAD iz Evrope, makar to bilo i simbolično, zahtijeva izgradnju nove odbrane strategije koja konačno treba da uveze politiku EU i NATO.
Transatlantska povezanost će u narednih četiri godine biti na udaru, većem nego što je to bilo u prethodnom mandate Trampa, pa je pored očuvanja tih veza neophodno da evropski lideri formulišu novu politiku prema Ukrajini, Bliskom istoku i Zapadnom Balkanu. Jasno je da će promjena odnosa u Vašingtonu dovesti i do zaokreta u ovim politikama koje su do sad bile relativno sinhronizovane.
Stoga, čak i ako je nemoguće koncipirati odgovor EU, ne treba bježati od nečega što bi značio "evropski odgovor". Zahlađenje transatlantskih veza je prilika za izgradnju novih EU i Britanije. No ključno je da prema Ukrajini i Bliskom istoku politika bude više ideološka a manje pragmatična. U suprotnom, cijeli kontinent gubi relevantnost i postaje inferioran čak i u okolnostima kad to zapravo nije.
Međutim jedino je prema Zapadnom Balkanu moguće da EU napravi stratešku i taktičku razliku.
Integracija nije, i ne smije biti, marketinški trik bilo koje evropske komisije već vitalna i funkcionalna politika kakva je bila početkom ovog vijeka. Kakav god da bude odnos Trampove administracije, evropski treba da bude jasniji, principijelni i održiv. Proširenje kao vrsta nagrade za emancipaciju zapadnobalkanskih društava. Popuštanje i lovorike autokratama poput predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i despotizam Milorada Dodika nijesu znak taktičke mudrosti nego manjka ideje i slabosti.
Suštinska pomoć Kosovu i jačanje proevropskih snaga u Crnoj Gori jedine su dvije politike koje u kratkom roku mogu da ožive proširenje EU. Sve ostalo je poraz čije će posljedice biti tragične po cijeli kontinent.
Do sad Unija nije položila ispite na Zapadnom Balkanu, ovaj popravni je posljednja šansa da se uistinu vidi postoji li više EU.
