Projekat utvrđivanja starosti stabala masline na području Bara i Ulcinja je sproveden tokom 2014. i 2015. godine, u saradnji sa Šumarskim fakultetom Univerziteta u Istanbulu. Maslinari su aktivno učestvovali u realizaciji projektne aktivnosti, tj. utvrđivanja starosti 50 stabala za koje je procijenjeno da predstavljaju najstarija stabla maslina sa područja Bara i Ulcinja. Istraživanja su pokazala da je najstarije stablo Stare masline na Mirovici, čija utvrđena starost iznosi 2240 godina (2015. godine).
Stablo Stare masline stavljeno je pod zaštitu 1957. godine, prema tadašnjem Zakonu o zaštiti kulturno-istorijskih spomenika i prirodnih dobara. Iako je tada zaslužila zaštitu, ona dočekuje i svjedoči generacijama svojih sugrađana već više od dva milenijuma. Prije četiri godine, Opština Bar je pokrenula postupak izrade stručne studije kod Agencije za zaštitu životne sredine u cilju proglašavanja zaštićenog prirodnog dobra.
Skupština Opštine Bar je na sjednici održanoj 22.12.2020. godine donijela Odluku o proglašenju zaštićenog prirodnog dobra: Spomenik prirode „Stablo Stare masline (Olea europaea L.) na Mirovici u Baru". Izmjenama i dopunama Odluke o proglašenju zaštićenog prirodnog dobra: Spomenik prirode „Stablo Stare masline (Olea europaea L.) na Mirovici u Baru" („Službeni list Crne Gore - opštinski propisi", 012/24 od 05.03.2024. godine) za upravljača spomenika prirode stablo Stare masline je određeno Društvo sa ograničenom odgovornošću „Kuća maslina" Bar.
Problemi u kondicionom stanju Stare masline na Mirovici primijećeni su još u drugoj polovini 2020. godine, dok su veoma evidentni postali u toku 2023. godine, kada je formirana Komisija za analizu stanja i predlaganja mjera od značaja za optimalan rast i razvoj stabla Stare masline od strane Predsjednika opštine Bar.
Utvrđeno je da je glavni problem narušavanja zdravstvenog stanja ovog stabla visok nivo podzemnih voda ispod Stare masline, te je urađen čitav niz meliorativnih zahvata (izgradnja drenažnog rova i postavljanje drenaže za odvođenje površinskih i snižavanje nivoa podzemnih voda), nakon čega su izvršene redovne i sanitarne agrotehničke mjere.
U toku 2024. godine, primijećen je rast značajnog broja mladih izdanaka iz lateralnog dijela stabla Stare masline, što ukazuje na značajno poboljšanje kondicionog stanja ovog stabla, a što je uslovljeno brojnim sprovedenim mjerama, kao što su: smanjenje nivoa podzemnih voda, odvođenje površinskih voda u prostoru oko predmetnog stabla, sprovođenje niza agrotehničkih mjera (sanitarna rezidba, zaštita od bolesti i štetočina, unos zemljišne smješe, tj. kombinacije humusa i perlita, redovno održavanje zelenog pokrivača i slično).
Osim navedenog, u toku oktobra 2024. godine, sproveden je proces konzervacije neživog dijela stabla Stare masline na Mirovici (prethodno stradalog usljed požara u toku XX vijeka), čime je poboljšana estetka vrijednost cjelokupnog kompeksa, ali i trajno zaštićen dio stabla od uticaja eksternih faktora (abiotički i biotički faktori).
Jedan od osnovnih prioriteta društva „Kuća maslina“ DOO je poboljšanje stanja naše hraniteljice, u saradnji sa nacionalnim, regionalnim i inostranim ekspertima iz ove oblasti. Ovaj tim sproveo je značajan broj aktivnosti koje su urodile plodom i njeno zdravstveno stanje je i te kako poboljšano od dana preuzimanja obaveze upravljanja, što se da vidjeti zahvaljujući izmlađenom vegetativnom porastu (mlado lišće i veliki broj lateralnih izdanaka iz donjeg dijela stabla - zona korijenovog vrata).
U saradnji sa renomiranim agronomima iz regiona (Hrvatska), ali i u konsultaciji sa vrhunskim stručnjacima u svijetu maslinarstva (Međunarodni savjet za maslinu sa sjedištem u Madridu, Španija), sprovedeni su intenzivni agrotehnički i pomotehnički radovi (sanitarna rezidba, zaštita stabla i krošnje u vrlo kontrolisanim uslovima, zalivanje zemljišta biopreparatorima i biostimulatorima, sve u cilju pobuđivanja korijenovog sistema iz više navrata), a o pravovremenom i blagovremenom izvođenju tih radova starao se tim Kuće maslina.
Takođe, u prethodnom periodu (u toku oktobra 2024. godine) uspješno je sprovedena konzervacija i impregnacija neživog dijela stabla Stare masline na Mirovici od strane svjetski priznatog konzervatora, gdina Živka Radovića. Ova aktivnost je bila neophodna, uzimajući u obzir da stablo Stare masline na Mirovici ima „suvi dio" koji je posljedica požara koji su nastupili u toku XX vijeka i navednee aktivnosti koje je "Kuća maslina" DOO sprovela će trajno zaštiti ovaj dio drveta od daljeg propadanja.
Takođe, intenzivne analize zemljišta koje su sprovedene na jesen 2024. godine (u saradnji sa Inovaciono-preduzetničkim centrom „Tehnopolis") su pokazale da zemljište oko samog stabla, sa hemijskog aspekta, ne predstavlja supstrat koji omogućava nesmetan razvoj i napredak stabla, što je rezultat neadekvatnog upravljanja istim u prethodnom periodu, te konstantnog sabijanja tla usljed ulaska turista i posjetilaca u zeleni dio oko samog stabla (što je zabranjeno odmah nakon što je naše društvo preuzelo brigu i staranje nad ovim Stablom).
U cilju poboljšanja fizičko-hemijskog sastava zemljišta, upravljač se nedavno odlučio na iskopavanje tla na dubini od 10 cm pri samom stablu, povećavajući dubinu kopanja do 50 cm pri obodu zelenog pokrivača. Ovim zahvatom poboljšan je vodno-vazdušni režim zemljišta, naročito uzimajući u obzir to što je uporedo vršeno unošenje mješavine humusa i silikatnog pijeska, što je u prvom kvartalu 2024. godine dalo odlične rezultate u vidu porasta brojnih novih, mladih izdanaka. Još detaljnije analize zemljišta i biljnog materijala trenutno se sprovode u saradnji sa partnerskom institucijom, Agronomskim fakultetom Sveučilišta u Zagrebu.
Takođe, u saradnji sa ekspertima iz krovne maslinarske institucije - Međunarodni savjet za maslinu (International Olive Council, Madrid), kao i u saradnji sa Univerzitetom u Kordobi, koji su se na licu mjesta upoznali sa problematikom u kondicionom stanju Stabla Stare masline na Mirovici krajem novembra 2024. godine, izrađen je plan sprovođenja agrotehničkih i pomotehničkih mjera u toku 2025. godine, ali i izvršeno genetsko ispitivanje biljnog materijala, koje je još jednom potvrdilo autentičnost sortimenta i dokazao da je stablo Stare masline posve drugačije od ostalih stabala starih maslina u Crnoj Gori, ali i na Mediteranu.
U saradnji sa već dokazanim stručnjacima, kolegama iz Vodnjana, koji imaju višedecenijsko iskustvo u fitomedicini i pomotehnici autohtonih, drevnih stabala maslina, u nastupajućem periodu planirana je blaga korektivnu rezidba grana prije kretanja vegetacije, veoma blago đubrenje azotnim đubrivima u cilju snižavanja pH vrijednosti tla (prisutna alkalna reakcija), te pravovremenu zaštitu pesticidima dozvoljenim u organskoj i integralnoj poljoprivrednoj proizvodnji, a sve u cilju preventivne zaštite od napada prouzrokovača bolesti i štetočina.
Stablo Stare masline je dug vremenski period bilo pod jakim stresom, uzrokovanim brojnim eksternim i internim faktorima. Samostalno i u saradnji sa mnogim stručnjacima širom svijeta radi se vrijedno i posvećeno kako bi njeno kondiciono stanje bilo poboljšano. Upravljač je veoma zadovoljan progresom u odnosu na prethodnu vegetacionu sezonu i sprovešće brojne aktivnosti u naredna tri mjeseca.
Kao i ostala stabla masline, i Stara maslina ima znažan autoregenerativni potencijal, te pobuđivanjem spavajućih adventivnih pupoljaka se dolazi do mladih izdanaka koji niču upravo iz najstarijeg dijela stabla, čime se potvrđuje aktivnost i "život" najstarijeg dijela stabla Stare masline. Proces pobuđivanja pupoljaka je dugotrajan i iziskuje posvećenost i znanje.
Osim navedenog, "Kuća maslina" DOO Bar, u skladu sa Planom upravljanja Stablom Stare masline za 2025. godinu, planira niz aktivnosti kojim će se obilježiti 2250. rođendan naše zaštitnice, nabavku digitalnog totema i kreiranja audio rute „Putevima barskih maslina", u cilju proširenja turističkog sadržaja, poboljšanju pristupačnosti licima za otežanim kretanjem Spomeniku prirode, te obezbjeđivanja visokog stepena sigurnosti samog Spomenika prirode.
Takođe, kontinuirano se radi na povećanju broja posjetilaca Staroj maslini kroz nuđenje degustacionih tura - uživanje u ukusu i mirisu ekstra-djevičanskih, domaćih maslinovih ulja u okviru Spomenika prirode i u Kući maslina, koja predstavlja sastavni dio ponude posjete predmetnom Spomeniku prirode. Još jedan zadatak u toku 2025. godine je prenijeti ožiljenu reznicu Stare masline na Mirovici u Italiju i u Grčku, kako bi krasila tzv. "parkove mira", koji okupljaju sadni materijal razmnožen upravo sa najstarijih i najreprezentativnijih stabala maslina širom svijeta.
