U ovim zimskim mjesecima mogli biste iskoristiti neki sunčani dan za izlet u srednjovjekovni utvrđeni grad Žabljak Crnojevića, koja je nekada bila prijestonica dinastije Crnojevića. Ovo prelijepo mjesto nalazi se na brdu u blizini Skadarskog jezera, na udaljenosti od samo 15 km (20 minuta vožnje) od Podgorice.
Iako ranije nije bilo lako pronaći put, sada postoji jasan putokaz na zaobilaznici oko Golubovaca, gdje treba da skrenete desno. Pređite željezničku prugu Podgorica-Bar i uzan most preko Morače. Onda skrenite lijevo na prvoj raskrsnici, proćićete kroz selo Vukovci, pa ponovo skrenite lijevo ispred sportskih terena. Pređite drugi most, pa ćete ubrzo asfaltnim putem stići do Žabljaka Crnojevića.
Možete parkirati auto kod starog turskog mosta, koji je nažalost dosta ruiniran, iako sam po sebi predstavlja znamenitost.
Ja sam posljednjih godina više puta obilazila ovaj kraj u potrazi za autentičnom Crnom Gorom, bez turista i bez buke. Ovdje, na maloj udaljenosti od glavnog grada, još uvijek vladaju mir i tišina. Rijetki stanovnici ovog sela ljubazno pozdravljaju dok pripremaju svoje čunove za ribolov. Krave polako prolaze kroz selo, a stado ovaca se penje stepenicama do ulaza u tvrđavu, gdje tumaraju kroz ruševine, uživajući u zelenoj travi.
Tvrđava je zaista impresivna. Istina, prije petnaestak godina izgledala je mnogo ljepše i bila je u dosta dobrom stanju (pogledajte fotografiju koju sam napravila 2010. godine).
Žabljak Crnojevića, igled 2010. godine
Žabljak Crnojevića je 1961. godine Zakonom zaštićen kao spomenik kulture. Međutim, danas je ova tvrđava potpuno zapuštena i ruinirana. Na jednom dijelu bedema dolazi do obrušavanja i stvaranja pukotina. U prethodnim godinama bilo je i nelegalnih radova na tvrđavi, jer nije bilo kontrole kulturnih institucija. Ali sada tvrđava izgleda čisto, nema smeća, a opasna mjesta – kao što je npr. cisterna za vodu - su ograđena i obezbijeđena znakovima upozorenja.
Lako je pretpostaviti da tvrđava ima zanimljivu istoriju. Vjerovatno je podignuta u 10. vijeku, kada je vizantijski car Konstantin VII Porfirogenit opisao tadašnju državu Duklju u takozvanom 'Spisu o narodima'. Kao jedno od tri naseljena mjesta u Duklji pominje mjesto Lug, koje se nalazilo u blizini lokacije sadašnjeg Žabljaka.
U 15. vijeku, Žabljak je bila prijestonica dinastije Crnojevića, prvo Stefana a kasnije Ivana Crnojevića. Tvrđava je tada izgledala kao venecijanska fortifikacija, jedinstvena u regionu. U to vrijeme grad se sastojao od 250 kuća. Ivan Crnojević se, u strahu od Turaka, iselio sa Žabljaka 1475. godine na Obod, a kasnije na Cetinje. Turci su zauzeli Žabljak 1478. godine, a u periodu njihove vladavine bio je jedno od najvažnijih uporišta ovog područja, oko kojeg su se vodile žestoke borbe. Osmanlije su napustili ovo područje 1878. godine i od tada je tvrđava prepuštena zubu vremena.
Sama tvrđava ima ogromne zidine, široke dva metra, a visoke do 15 metara, s kulama i jednom kapijom. Kad se popnete uz stepenice, proći ćete kroz vrata pa ulazite u uzan zasvođen hodnik.
U samom gradu možete da vidite ostatke dvora Ivana Crnojevića, ruševine crkve Svetog Đorđa (koja je za vrijeme osmanske vladavine bila pretvorena u džamiju), stambenih i vojnih objekata, magacina i ogromnog rezervoara za vodu koji je sada ograđen.
Pogled na Skadarsko jezero i okolna brda oduzima dah. U daljini možete vidjeti planine prekrivene snijegom, ali ovdje, visoko iznad jezera, biće skoro toplo na zimskom suncu.
Žabljak Crnojevića i dalje ostaje skrivena tajna, jer ne možete da vidite nikakve tragove turističke aktivnosti – osim informativne table Nacionalnog parka Skadarsko jezero. Nema kafana, restorana ili suvenirnica. Nema ni putokaza ni vodiča. A možda je upravo u tome i čar ovog prelijepog mesta – imaćete osjećaj da ste se vratili 'u prošlost', što predstavlja izuzetno uživanje za one posjetioce koji vole autentičnu Crnu Goru.
Međutim, to ne znači da Žabljak Crnojevića ne treba da se valorizuje. Pored razvoja turističkih sadržaja treba investirati u obnovu, tj. popravljanje bedema i redovno održavanje. Bila bi velika šteta da ovo zanimljivo mjesto pada u zaborav.
(Fotografije: Marianne van Twillert-Wennekes, Paul Wennekes)
Tekst i fotografije su zaštićene autorskim pravima, prenošenje je dozvoljeno uz postavljanje linka i isticanje autora i izvora.
