Crnogorski suveren kralj Nikola I Petrović Njegoš je, dekretom od 4/17. februara 1919. godine, izabrao novu crnogorsku Vladu i imenovao njene članove u egzilu. Kralj Nikola je tada za predsjednika crnogorske Vlade, njenog ministra spoljnih poslova i ministra unutrašnjih imenovao Jovana S. Plamenca, za ministra vojnog divizijara Milutina M. Vučinića, za ministra pravde dr Pera Đ. Šoća, za ministra prosvjete i crkvenih poslova Pera Vučkovića, dok je za ministra finansija imenovao Mila M. Vujovića, dok je ministar poljoprivrede i građevina postao Niko Hajduković.
Oni su položili zakletvu Kralju Nikoli, u hotelu »Meris« u Parizu, uz blagoslov dvorskog svještenika arhimandrita Leontija Ninkovića.
(Vidjeti o tome »Glas Crnogorca«, god 47, br. 64, 6/19 II 1919. godine i Nikola-Niko Hajduković, »Memoari«, Podgorica, 2000, str. 487).
Kraj Nikola u egzilu
Program nove crnogorske kraljevske vlade objavio je 17. februara 1919. godine »Journal Officel«. Učinio je to i zvanični organ Kraljevine Crne Gore »Glas Crnogorca« u jedanom redakcijskom članku. Zapravo, prioriteti Vlade »odlučne akcije«, kako je nazivana Vlada Jovana S. Plaemenca, bili su, prema pisanju »Glasa Crnogorca«:
»1) Borba na život i smrt, za poštovanje suvereniteta Crne Gore. Njeno integralno restauriranje jeste prva posljedica toga.
2) Potpuno skidanje onog lažnog vela od laži i kleveta, kojim zvanična Srbija želi pokriti naše ogromne i nesebične žrtve u ovom ratu. Isto tako, doći do istine, te dokazati da je Crna Gora izdana od zvanične Srbije čak i u onom času kad je, bez ikakvih uslova, plemenito i uzvišeno, sebe prinijela na žrtvu zvanične Srbije.
3) da se aboliraju nepravde prema Crnoj Gori što se tiče granica, teritrija i slično«.
(“Glas Crnogorca”, god. 47, br. 64. 6/119. II 1919. godine).
Nekoliko dana po imenovanju ove Vlade, podnio je ostavku ministar Niko Hajduković.
Nakon tzv. Podgoričke skupštine i nasilne aneksije Crne Gore 1918, crnogorski narod je pod strahovladom Beograda i njegovih adlatusa na teritoriji Crne Gore bio izložen užasnom teroru i masovnim teškim zločinima, ali je pružao jak oružani otpor tome sa ciljem obnove crnogorske državnosti i slobode.
Dr Ivan- Ivo Jovićević je bio crnogorski diplomata u vrijeme Kraljevine Crne Gore, njen generalni konzul u Švajcarskoj (Ženeva), te politički emigrant od 1916. do 1926. godine. Poslije povratka u zemlju, dr Ivo Jovićević bio je zapaženi politički aktivista Crnogorske stranke (federalista, zelenaša) u razdoblju 1926-1945.
Dr Ivan-Ivo Jovićević
On, u svojim memoarima, »O ljudima i događajima – Sjećanja jednog federaliste«(Obod, Cetinje, 1995), opisujući svoj izgnanički život u Francuskoj i Švajcarskoj, navodii ovo:
»Iz Crne Gore stizale su sve gore i gore vijesti: čujali smo kako se ruše kuće, kako se muče i ubijaju čak i žene, da su tamnice napunjene najboljim Crnogorcima itd«.
(Dr Ivan-Ivo Jovićević, »O ljudima i događajima - Sjećanja jednog federaliste«, Obod, Cetinje, 1995, str. 127 i 128.)
Crnogorski patriota, ustanik, zelenaš, komita, politički emigrant u Italiji, oficir, komandir (major) Todor Milov Borozan u svom memoarskom zapisu pod naslovom »Crna Gora- nekada i sada«, navodi da je 1918. godine Crnu Goru okupirala srpska vojska pod komandom pukovnika, kasnijeg generala, Dragutina Milutinovića, koji je, kako Todor Borozan piše:
»Za njegove operacije i ratne zasluge u Crnoj Gori dobio unapređenja i odlikovanja. A kad je preminuo taj strateg i osvajač Crne Gore donijele su beogradske novine njegove velike ratne zasluge koje je učinio u Crnoj Gori. O tome će pričati potomstvo Crne Gore koliko je u njoj popaljenih i zatvorenih domova. Iza ovoga su se borili komandanti za Crnu Goru sve po pušci i krvavoj ruci kao što je bio čuveni i oglašeni Stojan Popović, koji je birao sa sobom ljude kako ono kaže pjesma bez kutnjika i bezobraznika koji nema ni srca ni duše da zlo čine da srca naslade.
To je dokazato sa postupkom junaka i čovjeka komandnata brigade Šćepana Mijuškovića, kojega su isprebijanoga bacili u jamu da sakriju svoj zločin, kao i porodicu Petra Zvicera, staru majku, ženu i troje nejake đece zatvorili u kuću i onda je zapalili đe je žalosna porodica i sagorela. Pa što je bilo sa serdarom Jokom Jovićevićem, kojega ukradoše na sred Cetinja i tek deseti dan nađoše putari u dubinu na putu Cetinje-Budva na kilometru desetom ili dvanaestom«, navodi, pored ostalog, Todor Milov Borozan.
(Navedeno prema rukopisu Borozanovih memoara. Rukopis Memoara Todora Borozana je u posjedu potomaka. Ja posjedujem njegovu kopiju, koju mi je ustupila na korišćenje porodica, odnosno, nasljednici komandira Todora Borozana).
Elem, Nezavisna Kraljevina Crna Gora je, od kraja 1918. godine, bila žrtva okupacije i nasilne aneksije, susjednoj, Kraljevini Srbiji i, preko nje, nelegalno i nelegitimno, prisajedinjena i inkorporirana novonastaloj unitarno-centralističkoj državi- Kraljevini SHS.
Stradali su, tada i docnije, sa patriotskom namjerom, da bi odbranili Crnu Goru, nacionalnu slobodu i ponos crnogorskog naroda, mnogobrojni Crnogorci i Crnogorke i njihove familije u otporu velikosrpskom infernu ili »paklu crnjem od onog Danteovog«, kako je 1921., godine istinito tvrdio general i crnogorski ministar vojni Radomir L. Vešović, govoreći pred okupacionom sudom, između ostalog, o zlu koje je Crnu Goru zadesilo, pod čizmom režimadvora kralja Petra Karađorđevića i sina mu regenta Aleksandra.
Dr Sekula Drljević
Od kraja 1918. godine, crnogorski patrioti masovno su patili i izginuli širom Crne Gore u odbrani državnog i nacionalnog dostojanstva, prava i časti svoje napadnute i okupirane države i domovine. I oni su pokazivali jasan, oružani i ideološko-politički, otpor velikosrpskom zavojevaču Crne Gore i tlačitelju crnogorskog naroda.
Mnogobrojni Crnogorci bili su, zbog svoje patriotske, ustaničke i komitske djelatnosti hapšeni, proganjani, tamničeni, suđeni od strane snaga režima KSHS, zato što su se borili i stradali za Pravo, Čast i Slobodu Crne Gore. Tako je istaknuta grupa od pet crnogorskih patriota, komita, gerilaca, nakon zarobljavanja, istražnog postupka i optužnice bila je izvedena pred prvostepeni kolašinski Okružni sud KSHS krajem maja 1924. godine.
Presudom Okružnog suda KSHS u Kolašinu od 31. maja 1924. godine, broj 933-V-1919-64, osuđeni su: Miro Vlahović na 15 godina robije, Milosav Pavličić i Perovan Vlahović na po 10 godina robije, Jakov Minić i Milutin Rakočević na po 5 godina robije.
(DACG, Okružni sud Cetinje, fascikla, 208, Okružni sud u Kolašinu, Naredba od 2. juna 1924, broj 327, KSHS Poglavar Sreza Kolašinskog Pov. Br. 176, 2 VI 1924, Kolašin-Komandiru Kolašinske žandarmjerijske čete-Kolašin).
Zbirna kazna navedenih, 5 osuđenih crnogorskih komita, koje je režim tretirao tendenciozno da su »odmetnici««, a suštinski su oni bili crnogorski rodoljubi i borci protiv osvajača i zulmćara, iznosila je, elem,45 godina robije (iz političkih motiva, razloga i ciljeva je izrečena presuda).
Oni, navedeni, osuđeni crnogorski državotvorni rodoljubi i pregaoci, su iz kolašinskog zatvora, nakon presude, stražarno sprovedeni, na osnovu naredbe kolašinskog okružnog suda od 2. juna 1924. godine, u Centralni kazneni zavod u Podgorici 3. juna 1924. godine. Sudskom naredbom Okružnog suda KSHS je tada rečeno da se „istovremeno imaju sprovesti cetinjskom okružnom sudu: Savo Grujić, Miloš i Radoš Vlahovići i Mijajilo Janković“. (Ibidem).
Na izdržavanje kazne osuđeni crnogorski rodoljubi i slobodari, mučenici i borci, su poslati u potom u Zenicu.
Neformalni ali faktički politički lider i ideolog Crnogorske stranke, između dva rata, dr Sekula Drljević je, u svojoj knjizi »Balkanski sukobi 1905-1941«, koja je prvi put štampana 1944. godine, a drugi put 1990. u Zagrebu, zapisao i ovo:
»Na neuspjele ustanke odgovoreno je kaznenim pohodima vojske i janjičara na sva plemena, koja su sudjelovala u ustanku. Spaljivale su se kuće i uništavala pokretna imovina. Vršla su se okrutna nasilja nad starcima, ženama i djecom. Spaljeno je preko 5.000 seljačkih kuća. Porodice, kojih su članovi sudjelovali u ustanku, odnosno u kasnijim gerilskim borbama, ostavljene bez kuća i pokretne imovine, živjele su pod pećinama, ukoliko se nijesu mogle skloniti kod prijatelja.
Njihovi odrasli članovi bili su po zatvorima, u kojima su u najviše slučajeva poubijani. Ne samo članovi tih porodica nego i mnogi drugi ugledni Crnogorci poubijani su u zatvorima. Srpski častnici i upravni činovnici dokazali su svojim zvjerstvima u Crnoj Gori, kako su jaki tragovi duge turske vladavine na Balkanu...Pretvarajući Crnu Goru u garište i groblje Beograd nije ostavio nepočinjen nijedan zločin sve do spaljivanja majke s djecom«. (Dr Sekula Drljević, “Balkanski sukobi 1905-1944”, reprint izdanje, Zagreb, 1990 /pogovor dr Danilo Radojević/, str. 108-109).
