Prezentiram faksimil iz crkvenog kalendara, koji je bio u službenoj upotrebi u Crnoj Gori u doba naše, crnogorske, dinastije Crnojević i Crnogorske crkve (Mitropolije Cetinjske, Mitropolije Zetske, Mitropolije Crnogorske) iz 1494. godine, iz vremena vlasti Đurđa Crnojevića, sina Ivana Crnojevića.
Prema tada važećem kalendaru u državi Crnoj Gori, pravoslavna Crnogorska crkva, čije je sjedište bilo u Cetinjskom manastiru (manastiru kojeg je osnovao i podigao Ivan Crnojević, otac Đurđev), 6. januara slavila je Bogojavljenje Isusovo, a 7. januara Sabor Svetog Jovana Krstitelja, a 25. decembra iste godine Božić, odnosno, rođenje Isusa Hrista - Roždestvo Isusovo.
Sigurno je, na osnovu sačuvanih izvora, slavili su Božić po tada važećem i jedinom julijanskom kalendaru - kao i ostali hrišćani u svijetu - i Crnogorci i Crnogorke - pravoslavni hrišćani i hrišćanke - 25. decembra svake godine.
Tako je bilo i od doba Đurđa Crnojevića 1494, a i od znatno ranije, zapravo, otkad smo prihvatili hrišćanstvo. Napominjem da su stanovnici ondašnje države Zete/potom Crne Gore, sa katoličkog (latinskog) obreda prešli uglavnom na pravoslavlje zvanično i najvećim dijelom u vrijeme vladavine Balše III Balšića.
Zvanično to se u državi Zeti dogodilo na početku 15. vijeka, mada su neka crnogorska plemena koja su bila katolička, prihvatila pravoslavlje znatno docnije i vjekovima kasnije. U doba najstarije crnogorske države Duklje/potom Zete, u doba Vojislavljevića, a najvećim dijelom i u epohi Balšića, zvanična religija u njoj bila je hrišćanska/zapadnog/katoličkog obreda i Dukljani/Zećani/Crnogorci bili su u državi Duklji/Zeti pripadnici dominantno katoličke vjeroispovijesti do druge polovine a i do kraja 14. vijeka. Od doba dinastije Crnojevića Crnogorci i Crnogorke su najvećim dijelom pripadnici pravoslavne vjeroispovijesti. Ali, to nije predmet ovog teksta.
U prilogu ovoga članka je faksimil crkvenog kalendara za mjesece januar i decembar 1494, kao i faksimil naslovnice knjige u kojoj je objavljen. Tada je u hrišćanskoj crkvi postojao jedan i jedini julijanski kalendar i on je važio u svim pravoslavnim crkvama kao i u rimokatoličkoj sve dok nije rimski papa Grgur XIII papskom bulom proglasio 1582.godine novi reformisani kalendar (Gregorijanski kalendar). U doba Ivana i Đurađa Crnojevića pravoslavlje je u Crnoj Gori bili zvanična državna religija i primjenjivao se julijanski (tada jedini u hrišćanstvu - kalendar).
Stari julijanski kalendar je do 1919. godine bio u upotrebi na prostoru države Crne Gore. Država Kraljevina SHS je januara 1919. usvojila gregorijanski kalendar, ali samo u svjetovnoj, odnosno, vancrkvenoj sferi, odnosno, nije se odnosio na pravoslavnu crkvu, a novouspostavljena Srpska pravoslavna crkva u Kraljevini SHS, nastala 1920, kada je i uvedena nasilno u Crnu Goru (pošto je ona bila okupirana i anektirana), nakon ukidanja autokefalne Crnogorske crkve, nije prihvatila novi gregorijanski kalendar.
Nije prihvatila ni od 1923. godine reformisani i revidirani stari julijanski kalendar, što su uradile brojne pravoslavne crkve u Evropi i u svijetu, već je ostala na starom julijanskom kalendaru koji za 13 dana kasni, zaostaje u računanju vremena za preciznijim i tačnijim gregorijanskim i reformisanim ili "novim" julijanskim kalendarom.
47
