Nagovještaj da bi režim u BEOGRADU suštinski prihvatio "evropski", dijelom i američki, plan za Kosovo u regionu izaziva jednako podozrenje kao i neprihvatanje dokumenta. Uzimajući u obzir društvenu realnost u Srbiji, kao i konfiguraciju političkog sistema čije su institucije duboko opterećene velikodržavnom ambicijom, odustajanje od Kosova mora da prati izvjesna kompenzacija.
Upravo to je razlog ozbiljne zabrinutosti jer se ti detalji zasigurno ne mogu naći u aneksima takvih dokumenta. Dileme su dodatno podgrijane ponašanjem bivše američke administracije koja je pokazivala spremnost na antiliberalne ustupke Aleksandaru Vučiću.
Opcija "žrtvovanja" Crne Gore nije realna, ali to ne znači da je treba isključiti. Naprotiv
Refleksi tog pristupa i dalje imaju bočni uticaj na formulisanje politike prema cijelom regionu i usložnjavaju ponašanje prozapadne javnosti. Sve to legitimno nameće pitanje da li su američki pragmatizam i odusustvo evropske vizije za "otomanske" države spremni žrtvovati poziciju Crne Gore i širom zatvorenih očiju posmatrati banalizaciju državne supstance u korist zvaničnog Beograda.
Dodatno, koliki je realni rizik od toga da Crnogorci postanu sinonim za balkanske Kurde. Zapadni partner i lojalni saveznik čiji su interesi zanemareni i na koncu žrtvovani zarad pacifikovanja većih susjeda. Dodatno se ta teza problematizuje istorijskim iskustvom odnosno traumom 1918. kad su evropski saveznici svjesno ignorisali aneksiju crnogorske kraljevine želeći stabilizaciju Balkana kroz stvaranje srpski dominantnog državnog okvira.
...
Kompenzacija Srbiji u vidu dominacije nad državama koje su projektovane za srpski svet se dominantno oslanja na dvije pretpostavke. Prva i ključna zavisi od spremnosti samog Vučića da, ne samo prihvati, već i sprovede plan kojim se uspostavljaju državne veze sa Kosovom. Sami taj čin je trenutno daleko od realnog, dominantno zbog pomenute klime srpskog društva ali ništa manje od ponašanja zvanične Moskve.
Kremlj i dalje može da računa na lojalnost Crkve, SPS, nacionalnih institucija ali i dijela SNS, koji će sve resurse staviti u funkciju sprečavanja dogovora. Realnija opcija, kako sad stvari stoje, je da čak uz nominalno prihvatanje samog teksta, Vučić kupi vrijeme za dalju konsolidaciju vlasti kopirajući model arapskih američkih saveznika.
Koliki je realni rizik od toga da Crnogorci postanu sinonim za balkanske Kurde
Druga pretpostavka oslanja se na ideju da SAD potpuno napuste liberalni dio spoljne politike i prema Balkanu počnu primjenjivati neku od neokonzervativnih doktrina koje se u prethodnom periodu, posebno na početku raspada Jugoslavije, nisu pokazale ispravnim.
Iz navedenog se da zaključiti da opcija "žrtvovanja" Crne Gore nije realna, ali to ne znači da je treba isključiti. Naprotiv. Čak i privremeno zapostavljanje izaziva tektonske poremećaje u društvima poput crnogorskog. Ključna odgovornost je uvijek na građanima, posebno onima koji imaju osjećaj državne odgovornosti.
Položaj Crne Gore u budućem raspletu političke krize na Balkanu zavisiće i od samog državnog liderstva. Pobjeda sadašnjeg predsjednika poslala bi poruku regionalnoj, ali i međunarodnoj javnosti da ipak postoji jasno izražena procrnogorska i prozapadna većina. U tim okolnostima svaki od sumanutih nauma ne bi imao prolaz na adresama odlučivanjima. Zbog toga su ovi izbori istorijski!
