Crnogorska država nalazi se u terminalnoj fazi političkog života. Lamentiranje nad sudbinom nacije i države služi kao izgovor za nečinjenje, odnosno izbjegavanje pravljenja suštinskog zaokreta u odgovoru na goruće probleme - koji se više ne mogu podvesti pod demokratsko sazrijevanje.
U moru opštih mjesta opstaje teza da ovako konstituisana vlast nije ništa drugo nego nastavak procesa egzekucije državnog okvira stvorenog nakon 2006.
Takođe, jasno je da opozicija predvođena DPS-om pruža nedovoljno artikulisan odgovor, kombinacija manjka iskustva ali i sofisticirane medijsko-obavještajne propagande stvara klimu u kojoj opoziciona borba ne daje rezultat. Komparativno, ne postoji dovoljno dobar model koji može uvažiti specifikum crnogorske krize, ali ipak može ukazati na poželjne modele.
153U nastavku je predlog nekih od mjera koje mogu pomoći crnogorskoj opoziciji u sopstvenoj konsolidaciji i širenju biračke baze:
1. DPS što hitnije treba da sprovede unutarstranačke izbore na svim nivoima i izabere liderstvo koje će imati neupitnu podršku biračke baze. Istovremeno, potrebno je konstituisanje političkog savjeta.
2. Dvije socijaldemokratske partije, od kojih je jedna van parlamenta, treba da razmišljaju u pravcu ujedinjivanja - ne samo koalicionog. Model koliderstva poput njemačkih Zelenih je primjer koji može inspirisati novouspostavljenu strukturu. Ta vrsta jedinstva bi omogućila aktuelizaciju ljevice ali i otvorila prostor za jasniju ideološku diferencijaciju u odnosu na ostale subjekte.
3. Smisleno je da ostale političke partije i neformalne grupe građana uspostave minimalnu koordinaciju između svojih aktivnosti. Liberalna partija je dobar kandidat da afirmiše i nosi taj proces. Svjedočimo brojnim aktivnostima grupa građana koje ostaju nedovoljno zapažene mahom iz logističkih razloga.
4. U početku parcijalni, a zatim i totalni bojkot Skupštine. Učešće u parlamentarnom životu koji diktira četnički vojvoda legitimiše upravo takvu politiku. Razumljiv je argument javnosti i medijske prisutnosti. Sve je jasnije da u političkom smislu DPS i partneri treba da "proizvode" probleme kako bi upodobili retoriku sa konkretnim akcijama. Iskustva opozicije u Moldaviji i na Kosovu pružaju primjer dobre strategije upravo za animiranje međunarodne zajednice.
5. Prethodne tri godine iskristalisale su nekoliko organizacija civilnog društva i intelektualaca koji jasno komuniciraju uzroke i posljedice crnogorske krize. Model organizovanog djelovanja tog dijela društva treba da proizvede sinegrijeski efekat. Polazna tačka može biti popis gdje bi ti subjekti kreirali posmatrački tim, po izboru na izborni, kako bi izvještavali i pratili kršenja popisnih procedura.
6. Na ideološkom planu zadatak intelektualaca je da ponude ideološku definiciju onog što treba da u budućnosti bude crnogorska desnica. Razvoj ideološkog političkog društva je jedini garant istinske demokratizacije društva.
7. Na posljetku, vlada u sjenci je posljednji ali vjerovatno ključni model koji treba da omogući crnogorskoj opoziciji da preživi. Posebno uzimajući u obzir prijetnju koja dolazi od famoznog programa Evropa sad 2. Kroz taj model i ministre u sjenci, koji tu titulu treba da nose politički skromno, agresivno treba nuditi rješenja i alternative, posebno iz socioekonomskog domena.
