Nedavna posjeta Crnoj Gori komesarke EU za proširenje Marte Kos otklonila je sumnje da sama Unija razumije geopolitički trenutak, a još manje politički kontekst u kojem treba da se širi. Nastavak politike popuštanja i simuliranja postojanja uspješne integracione evropske priče jednako šteti Uniji koliko i Crnoj Gori.
Nesposobnost Unije da rješava probleme u sopstvenom dvorištu, sad suštinski predvorju, nije posljedica samo kompleksnog sistema odlučivanja, već birokratske inertnosti i nepreuzimanja odgovornosti za učinjeno. Konsekventno, ne samo da se otvara put "trećim stranama" da utiču, već oni to odavno i rade, nije li Ukrajina drastični dokaz takvog pristupa!?
25Dalje, evropska birokratija ne samo da žmuri otvorenih očiju već aktivno podržava antievropske snage. Nikome, doduše, nije jasna alhemija kojom se od antievropljana i sljedbenika raznih oblika četništva prave liberalne demokrate. Kad se tome doda povratak notornog Ričarda Grenela na velika vrata američke diplomatije - situacija postaje dodatno sumornija - eufemistički rečeno.
Naime, iako nominalno zadužen za specijalne misije, tzv. hotspots, Grenel već prvog dana nove administracije pokazuje zainteresovanost za Zapadni Balkan. U prilog tome su njegovi susreti sa liderom kosovske opozicije Ramušem Haradinajem, objave na društvenim mrežama u kojima se besprizorno napada kosovski premijer Albin Kurti, ali i hvali crnogorski premijer Milojko Spajić. Nije tajna da se sam Grenel oštro protivio sankcionisanju političara na Balkanu.
Takav pristup može da suštinski zaustavi dalje korišćenje tog mehanizma ali, utješno, ne može, bar ne u srednjem roku da stopira postojeće. Upravo odnos zvaničnog Beograda prema dugo očekivanim sankcijama ruskoj energetskoj infrastrukturi, uključujući NIS, može da definiše u kom smjeru će se nova američka administracija kretati u strukturiranju odnosa prema Beogradu.
Uspije li srpski predsjednik Aleksandar Vučić da uz minimalnu štetu istisne Ruse iz te kompanije koja je centar njihovog nervnog sistema na Balkanu, biće to priželjkivani dokaz da sam Vučić ima potencijal da igra po smjernicama vašingtonske administracije.
Oslanjati se na postojeće kadrove crnogorske diplomatije, kojima zaista ne smeta da su Crnogorci kad su crnogorske partije na vlasti, je pomalo naivno, čak i banalno
Upravo to služi kao glavni argument u novoj konstelaciji snaga u SAD pristupu koji favorizuje saradnju sa autoritarnim režimima ako se na taj način "brže i bolje" postižu interesi Amerike - ideologija koja nema uporište ni u onome što se skoro pa pežorativno naziva neokonzervativizam. Suštinski, ideja da se nađe modus vivendi sa autoritarnim režimima odstupa od svega što je značila republikanska stranka.
To je mozaik u koji se trenutno Srbija savršeno uklapa na isti način na koji su se u hladnoratovskom periodu uklapale latinoameričke države, uz ogradu da dugoročnost izvlačenja Srbije iz fatamorganičnog transa, kako je govorila Latinka Perović, zvanog Rusija. Ovaj politički momentum teško da će promijeniti ili na njega značajnije uticati bilo koje rješenje iskadrovano u State Departmentu koji se nalazi u stanju post-traumatskog sindroma.
Nada postoji da aspiracije, prije svega predsjedničke, novog državnog sekretara Marka Rubija mogu da mehanizam američke diplomatije nivelišu ka republikanskim kanonima. No o tome je rano govoriti, čak uz rizik da se podvede pod wishful thinking. U tako složenim okolnostima Crna Gora nije bez aduta, čak i kad se uzmu u obzir hronični nedostaci i neodređenosti crnogorske, ne samo, opozicije.
U moru srednjeročnih mjera treba se usmjeriti na uspostavljanje paralelne diplomatske i lobističke strukture, prije svega u Briselu, pa i Vašingtonu. Crnogorski mučenici su nakon 1918. uspijevali da u puno težim uslovima uspostave sličnu infrastrukturu.
Oslanjati se na postojeće kadrove crnogorske diplomatije, kojima zaista ne smeta da su Crnogorci kad su crnogorske partije na vlasti, je pomalo naivno, čak i banalno.
Uz to, opozicija pod hitno treba da uspostavi odbor za rješenje crnogorskog pitanja čiji zadatak bi bio da se isključivo bavi apstinentima - biračima koji trenutnu krizu ne doživljavaju dramatično, a istovremeno nisu ni na ideološkoj platformi derivata srpsko-ruske opcije.
Od nečega se mora početi... Na zapadu, svakako, ništa novo.
