Kult svetog Save, koji je u Crnu Goru faktički importovan početkom druge polovine 19. vijeka, produkt je uticaja srpske crkve i njoj bliskih krugova. Kult koji je, čak i ako se posmatra s aspekta srpske istorije, dominantno zasnovan na mitovima i fikcijama, vremenom je prerastao u ideologiju, nazvanu svetosavlje.
Ova činjenica ne smije se previdjeti, jer je upravo snažnim zastupanjem svetosavske ideološke matrice stvarano plodno tle za prodor hegemonističkih politika, što je za posljedicu imalo najkrvavije zločine i bezbroj masovnih grobnica na prostoru Zapadnog Balkana.
Pronositelji ideološkog kulta zasnovanog na principima ortodoksnog pravoslavlja, oduvijek su bili inspiratori praktičnog sprovođenja teorije krvi i tla. Srpska pravoslavna crkva je, počev od Mace i Šilje, preko odlikovanja Karadžića, Mladića, Šešelja, bila neraskidiv saveznik ratnih zločinaca. Genocid i uništenje svog nesrpskog življa, kao sveta dužnost, zarad stvaranja velikosrpske imperije.
Jasno je, dakle, da takvo poimanje religije, prema kojem je vjerska pripadnost preduslov za nacionalnu, dok su svi drugi identiteti samo podvarijanta srpskog, nema dodirnih tačaka sa tolerancijom i duhovnošću.
Poglavari Srpske pravoslavne crkve decenijama unazad, zloupotrebom vjerskih osjećanja, religiju koriste kao najubojitije oružje, s ciljem rasplamsavanja nedovršenih, ili izbijanja novih sukoba. Svetosavska ideologija izvorište je balkanskog zla, koje je, u sadejstvu sa velikosrpskim nacionalizmom, trajuća prijetnja regionalnom miru.
105Pogubne posljedice svetosavske kontrarevolucije u Crnoj Gori, danas su, nadasve, najvidljivije. Nasilno ustoličeni mitropolit klerikalizaciju institucija i prevlast crkve nad državom naziva plodovima duhovne obnove.
Ljubljenje skuta svešteniku crkve druge države u najvišem zakonodavnom domu, ispravnije je nazvati srednjovjekovnim mrakom. I narodna zastava Srbije, u kabinetu Andrije Mandića nalazi se u ime sluganstva ideologiji čiji glasnogovornici, bilo da su predstavnici crkvenih ili političkih krugova, siju mržnju pri svakoj izgovorenoj riječi.
Ako nam se nekad pogrešno učini da su Joanikijeve besjede radikalnije od mrziteljskih govora njegovog prethodnika, imajmo na umu svetosavsku vlast koja je, počev od apostolske i ostroške Vlade, preko manjinske koja je SPC poklonila crnogorske crkve i manastire, pa do ulaska najradikalnijih desničara u državne strukture, ovu paravjersku organizaciju faktički pozicionirala kao kontrolora političkih procesa.
U kontekstu Joanikijevog svetosavskog govora valja se, samo nakratko, pozabaviti novim pokušajem reinterpretacije crnogorske istorije.
Mitomanska teza da Njegoša ne bi bilo bez svetog Save jednako je infantilna, koliko i ona da su Nemanjići postavili temelje izgradnje države Crne Gore.
Kada god su popovi srpske crkve bili zadovoljni političkim prilikama u zemlji, takve poruke nijesu značile ništa dobro po Crnu Goru
Niti Njegoš, kao ni njegovi prethodnici, svetom Savi nijesu pridavali nikakav poseban značaj, o čemu svjedoče nebrojeni istorijski izvori. U Njegoševim spisima, nema niti pomena Save, a kamoli naznaka njegovog prosvjetiteljskog uticaja na vladičino literarno stvaralaštvo.
Riječ je, naime, o novim apsurdnim revizionističkim teorijama, koje u istorijskom smislu nemaju nikakvo uporište. No, za velikodostojnike crkve Srbije, istorijske činjenice su sasvim nevažna stvar. Mit o svetom Savi kao reformatoru u biti počiva na nizu obmana.
Zahvaljujući Vučićevom duhovniku Prvoslavu Periću, uticaj svetosavlja sve više se širi i u Bosni i Hercegovini, koja je, kao i Crna Gora, na udaru velikosrpskog imperijalizma.
Porfirije i Joanikije zapravo govore sve ono što vlastodršci, počev od srpskog autokrate, pa do ovdašnjih i regionalnih poslušnika, ne smiju eksplicitno saopštiti. Pitanje je samo, da li je kratkovidost Zapada toliko izražena da ne prepoznaje stvarnu regionalnu opasnost, koja se pokušava zamagliti klovnovskim glumatanjima tokom sastanaka i zvaničnih posjeta ili je na djelu licemjerna politika međunarodne zajednice.
Posmatrano kroz prizmu crnogorskog primjera, država u kojoj, suprotno ustavnim principima predsjednik Skupštine u državnom parlamentu podnosi raport predstavniku bilo koje vjerske zajednice, a naročito one koja je lice i naličje velikosrpskog nacionalizma, te na tzv. Svetosavskom balu sa partijskim saborcima i saborkinjama pjeva o lelekanju Turaka, dobrano se vrijednosno udaljila od građanskih i evropskih tokova.
No, sudeći prema blagonaklonim stavovima u odnosu na crkvenu dominaciju, evropeizovani smo do mjere da čak ni pripisivanje zasluga SPC za postizanje dijaloga o reformskim procesima baš na sjednici, namjerno ili nenamjerno, zakazanoj na dan svetog Save, ne bi bilo iznenađenje.
Ionako smo se svega nagledali – slave grada, izglasavanja vjerskog praznika za Dan opštine...
Pogubne posljedice svetosavske kontrarevolucije u Crnoj Gori danas su najvidljivije
Od prvog oslobodilačkog premijera, očito, ima moćnijih i uticajnijih rukoljuba, od čijeg je postupanja problematičnije ćutanje onih koji su bjesomučno upozoravali da će nas ruski agenti udaljiti od evropske agende. Danas, umjesto kritike na račun nepoštovanja državnih simbola, svjedočimo ogradama pod krinkom protokola koji je skupštinska nadležnost.
Da li takva ograda ukazuje na promjenu toliko puta iznijetog stava o pogubnosti ulaska bivšeg Demokratskog fronta u izvršnu vlast, te da li će i ostali diplomatski predstavnici slijediti praksu ambasadorke Pope, pokazaće period pred nama.
Kada god su popovi srpske crkve bili zadovoljni političkim prilikama u zemlji, takve poruke, zasigurno, nijesu značile ništa dobro po Crnu Goru. Na kraju, razmišljajmo o potpunoj indoktrinaciji obrazovnog sistema koja bi, vrlo izvjesno, uslijedila imenovanjem ministra iz redova ZBCG na čelo prosvjetnog resora.
Cenzura djelova, ili čitavih udžbenika, suprotnih klerikalnim idejama, poput primjera iz susjedne nam države...
Uostalom, za crkvu Srbije empirijska nauka i poštovanje ljudskih prava su obične besmislice. Možda bi i besjeda o vraćanju vjeronauke u škole dobila i praktičnu realizaciju. Apeli su odavno suvišni, a ako dozvolimo navikavanje na novu i sve besmisleniju normalnost, čuđenje nakon izvršenog velikosrpskog zadatka biće uzaludno.
