Sad i zvanično - Amerikanci će na novembarskim izborima gledati reprizu 2020. godine. Biće to prvi put poslije 1912. da jedan bivši predsjednik učestvuje na izborima i nakon reizbornog poraza.
Relativno izvjesni unutarstranački izbori već su donijeli aktuelnom predsjedniku Bajdenu i bivšem predsjedniku Trampu neophodan broj delegata za partijske nominacije, koje će se ovog ljeta formalizovati na nacionalnim konvencijama demokrata i republikanaca.
Za razliku od stranačkih, nacionalni izbori biće vjerovatno najneizvjesniji u američkoj poslijeratnoj istoriji. Ankete ukazuju na blagu prednost predsjednika Bajdena, što je značajan napredak u odnosu na rezultat od prije svega nekoliko nedjelja.
1Ključni faktor predstojećih izbora biće stepen mobilizacije stranačke baze Donalda Trampa, odnosno sposobnost predsjednika Bajdena da animira neopredijeljene birače.
U međuvremenu, jedina ozbiljnija prijetnja Trampovoj nominaciji došla je njegove od bivše ambasadorke u UN i bivše guvernerke Južne Karoline Niki Hejli, koja je prije odustajanja od unutarstranačkog nadmetanja u prosjeku dobijala četvrtinu republikanskih glasova.
Razumije se da ta brojka nije samo afirmacija njene kandidature: naime, značajan dio glasova došao je kao protest protiv Trampa, njenog stranačkog oponenta. Jasno je da dio republikanskih birača podržava tradicionalne kanone republikanske politike, od kojih se Tramp nepovratno odvojio uvodeći ideološki nekonzistentni populistički kredo u partiju koju postepeno počinje da kontroliše i sa samog vrha. U ovom trenutku čini se da je Tramp više fokusiran na prodor u manjinska biračka tijela, koje mu tradiocionalno nisu naklonjena.
Crna Gora je najlakša meta, budući da samo u njoj još nije iskristalisan jasan, odlučan i smislen odgovor galopirajućem političkom ludilu
Kod Bajdena je situacija naizgled lakša, iako, paradoksalno, nepovoljna. Čini se, naime, da značajni dio lijevo orijentisanih birača prelazi u neopredijeljene, što ih vuče ka apstinenciji. Istovremeno, uprkos relativno povoljnim ekonomskim pokazateljima, i činjenici da stopa nezaposlenosti pada, baš kao i inflacija, to se ne reflektuje na podršku predsjedniku Bajdenu.
Ključni problem Bajdenove kampanje, ali i njegova strateška prednost, je spoljna politika. Iako bi, tokom predsjedničke kampanje ove teme mogle biti najmanje zastupljene - što je još jedna od nelogičnosti s obzirom na složenost ratova u Evropi i Bliskom istoku - spoljna politika ostaje kapitalna Bajdenova prednost u odnosu na Trampa.
Zabrinutost koja vlada u evropskim diplomatskim krugovima, a odnosi se na eventualni povratak Trampa, ne tiče se samo načina na koji će NATO nastaviti da funkcioniše, već i opšte klime koja bi trebalo da definiše američku ulogu u svijetu. Nova politika izolacionizma ostavila bi ranjivim ključne američke saveznike u Evropi i Aziji, istovremeno široko otvarajući vrata malignom uticaju Rusije i Irana, ništa manje i Kine.
Balkan je lakmus papir brzopletog mijenjaja američke taktike, ali i nestrateškog povlačenja SAD iz našeg regiona. Upravo posljednje upozorenje američke obavještajne zajednice ide u prilog tezi da bi ponovno povlačenje SAD sa Zapadnog Balkana - ili politika popuštanja - dovelo do crnog scenarija, o čemu su "brifovani" američki zakonodavci.
Neformalni gost Skupštine Crne Gore Milorad Dodik je u pomenutom izvještaju označen kao izvor nestabilnosti. Ipak, ključni faktor nestabilnost je režim u Beogradu koji bi, osokoljen Trampovom pobjedom i podržan ruskom logistikom, krenuo u astralno širenje nestabilnosti u BiH, Kosovu i Crnoj Gori.
Zabrinutost koja vlada u evropskim diplomatskim krugovima, a odnosi se na eventualni povratak Trampa, ne tiče se samo načina na koji će NATO nastaviti da funkcioniše, već i opšte klime
Crna Gora je i tom smislu najlakša meta, budući da samo u njoj još nije iskristalisan jasan, odlučan i smislen odgovor galopirajućem političkom ludilu. Je li se to Crna Gora, za razliku od BiH i Kosova, unaprijed predala najavljenoj i sve otvorenijoj srpsko-ruskoj namjeri da od najstarije države na Balkanu ponovo napravi Zetsku banovinu?
Koliko god finese američke spoljne politike, posebno u regionima poput našeg, "prosječnom biraču" bile apstraktne, Bajdenov ključni zadatak ostaje da ukaže na opasnost po nacionalne interese SAD u slučaju da politika koju personifkuje Tramp ponovo postane dominantna.
Trampov prvi mandat ipak je bio svojevrsni kurs američke politike posebno za shvatanje i ovladavanjem obavještajnog sistema, kako za samog američkog predsjednika, tako i za one strukture koje su mu pomogle da pobijedi 2016.
